کدام شغل‌های گردشگری بیشترین رشد را دارند؟

 سازمان بین‌المللی کار تخمین زده است: اقامت و رستوران‌ها همراه با خدمات بخش خصوصی در پنج سال آینده، سریع‌ترین نرخ رشد را در بین همه بخش‌های اقتصاد دارند.

حمیرا محب‌علی ـ راهنما و کارشناس ارشد گردشگری ـ در مقاله‌ای که در اختیار ایسنا قرار داده با اقتباس از داده‌ها و گزارش‌های سازمان جهانی گردشگری که «گردشگری و اشتغال: آینده‌ای بهتر برای همه» را به عنوان شعار سال برگزیده، نوشته است: «نقش گردشگری در ایجاد شغل اغلب نادیده گرفته می‌شود. این در حالی است که ۱۰ درصد مشاغل دنیا به گردشگری مرتبط است و در هشتمین هدف از اهداف توسعه پایدار از گردشگری به عنوان پتانسیلی برای کار آبرومند نام برده شده است. سیاست‌های جدید سازمان جهانی گردشگری نیز به حداکثر رساندن پتانسیل گردشگری برای ایجاد و خلق مشاغل بیشتر و بهتر بویژه برای زنان و جوانان است.

سیاست‌های جدید نیز بر انعکاس و ترکیب پیشرفته‌ای از فناوری روز دنیا تاکید دارد. این سیاست‌ها باید بتواند بین مهارت‌های گردشگری که آموزش داده می‌شوند و آن‌هایی که کارفرمایان گردشگری به آن نیاز دارند، ارتباط برقرار کند. این امر به رویکردی جامع به آینده‌ی کار در صنعت گردشگری با همکاری بیشتر، بین همه فعالان از جمله بخش‌های دولتی و خصوصی نیازمند است.

سازمان جهانی گردشگری گزارش داده است: از هر ۱۰ شغل در دنیا، یک شغل به صورت مستقیم به گردشگری مربوط است و هر یک شغل در گردشگری، یک و نیم شغل دیگر را درگیر اقتصاد گردشگری می‌کند.

سازمان بین المللی کار نیز تخمین زده است: اقامت و رستوران‌ها همراه با خدمات بخش خصوصی در پنج سال آینده، سریعترین نرخ رشد را در بین همه بخش‌های اقتصاد داشته باشند.

به نظر می‌آید گردشگری یک فعالیت اقتصادی انعطاف پذیر است. در طول هفت سال پس از بحران اقتصادی جهان در سال ۲۰۱۰، تعداد توریست‌های خارجی در سطح جهانی بیش از ۴ درصد رشد داشته است. گردشگری یکی از عوامل توسعه پایدار در هدف‌های ۸ و ۱۲ و ۱۴ است. اشتغالزایی در هدف ۸ قرارگرفته است و این هدف می‌گوید که تا سال ۲۰۳۰ باید سیاست‌هایی برای ترویج توریسم پایدار که ایجاد شغل، ترویج فرهنگ و محصولات محلی را سبب می‌شود، تعریف شود.

در بیست و ششمین نشست سران کشورها در نوامبر ۲۰۱۸ نیز بیانیه‌ای تصویب شد که در آن گردشگری نقش کلیدی در رسیدن به اهداف توسعه پایدار ایجاد می‌کند. بیانیه‌ای هم در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۹ در اوساکا مطرح شد که از صنعت گردشگری به عنوان عامل رشد اقتصادی جهانی و توسعه پایدار صحبت به میان می‌آید.

با این‌که گردشگری ۱۰ درصد از مشاغل جهان را به خود اختصاص داده اما در سیاست‌گذاری‌های مرتبط با اشتغال و کارآفرینی نادیده گرفته می‌شود
سازمان جهانی گردشگری می‌گوید که از این پس در برنامه‌های آتی خود برای به حداکثر رساندن نقش این بخش در ایجاد مشاغل با کیفیت و کارآفرینی به ویژه برای زنان و جوانان در صنعت خلاق گردشگری، حفظ منابع طبیعی از طریق برنامه‌ریزی و مدیریت پایدارگردشگری و دستیابی به توسعه فراگیر و پایدار تلاش خواهیم کرد.

هرچند یک نکته وجود دارد: با وجود این‌که گردشگری ۱۰ درصد مشاغل جهان را مستقیما پوشش می‌دهد اما در سیاستگذاری‌های مرتبط با اشتغال و کارآفرینی نادیده گرفته می‌شود. یکی از دلایل آن را می‌توان، نبود تطابق بین صلاحیت‌های افراد و واقعیت‌های محیط کار دانست.

در واقع شکاف بین آموزش‌ها و مهارت‌ها و دانش و کمبودهای حوزه کار، چشم‌انداز ایجاد مشاغل مرتبط را زیر سوال می‌برد. از طرف دیگر گردشگری از چالش‌های مربوط به جذب و حفظ استعداد و بهبود شرایط کار، رنج می‌برد.

شعار سال ۲۰۱۸ سازمان جهانی گردشگری بر تحول دیجیتالی تاکید داشت و این سازمان در راستای شعار امسال خود مبنی بر اشتغالزایی، همچنان بر تحول دیجیتالی تاکید دارد.

سازمان جهانی گردشگری تاکید می‌کند که برای اشتغال‌زایی در این حوزه به بازنگری و به‌روز رسانی قوانین و مقررات قدیمی که از اشتغال، نوآوری، کارآفرینی و مدل‌های کسب و کار جدید پشتیبانی می‌کند، نیازمندیم.

این سازمان معتقد است: سطح پایین آگاهی و تخصص در فناوری‌های جدید و گرایش‌های تکنولوژیکی مانعی در توسعه گردشگری است.

بررسی‌های سازمان جهانی گردشگری نشان می‌دهد که شرکت‌های کوچک و متوسط، سازندگان اصلی صنعت گردشگری هستند به طوری که نیمی از کارکنان صنعت گردشگری در شرکت‌های کمتر از ۱۰ نفر و سه چهارم آن‌ها در شرکت‌های کمتر از ۵۰ نفر کار می‌کنند اما در تمام این عرصه ها به تحول دیجیتالی درایجاد شغل در گردشگری نیازمندیم چراکه صنعت گردشگری یک منبع پیشرو مهم در نوآوری و تنوع اقتصادی است.

نیمی از کارکنان صنعت گردشگری در شرکت‌های کمتر از ۱۰ نفر و سه چهارم آن‌ها در شرکت‌های کمتر از ۵۰ نفر کار می‌کنند
مراسم روز جهانی گردشگری هر سال در ۲۷ سپتامبر برگزار می‌شود؛ مراسمی به رهبری سازمان جهانی گردشگری که هدف آن افزایش آگاهی در بین جامعه جهانی گردشگری برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار است و امسال (۲۰۱۹) تمرکز اصلی آن بر سه موضوع است: مهارت، آموزش و مشاغل و شعار «گردشگری و شغل: آینده‌ای بهتر برای همه» را برای امسال برگزیده و هند را میزبان مراسم امسال تعیین کرده است. دبیرکل سازمان جهانی گردشگری و وزیر گردشگری کشور در پیام‌هایی به اهمیت این شعار اشاره کرده و بیشترین تاکیدش بر اشتغال زنان و جوانان در عرصه گردشگری با هدف دستیابی به توسعه پایدار بوده است.

 پیش از این نیز در روز جهانی راهنمایان گردشگری (۲۱ فوریه ۲۰۱۹) و روز جهانی زن (۸ مارس ۲۰۱۹) اندیشه‌های جهانی، بر حضور زنان در فرصت‌های برابر و خلق مشاغل جدید تاکید داشت.

همان زمان سازمان ملل نیز تاکید کرد: زنان ۵۰ درصد از نیروی شاغل دنیا را برای دست آوردن آینده‌ای بهتر در جهان، تشکیل می‌دهند و از این پس دنیا تمام توانش را به کار خواهد گرفت تا از این ظرفیت برای توسعه اقتصادی در جهان و فراهم شدن زمینه‌های رشد اقتصادی و اجتماعی زنان و جوانان و دست یافتن به توسعه پایدار بهره ببرد.

اگر به پوستر روز جهانی گردشگری هم دقت کنیم، تاکید تصویر بیشتر بر نقش زنان  در فعالیت های فرهنگی گردشگری است.

نتیجه یکی از تحقیقات سازمان جهانی گردشگری نیز نشان می‌دهد: در بخش گردشگری،‌ جمعیت  زنان و جوانان شاغل به نسبت سایر بخش‌ها بیشتر است. تنها کمتر از نیمی از افراد شاغل در گردشگری (۴۷ درصد) بین ۱۵ تا ۳۴ سال دارند که یک سوم کارکنان اقتصادی را در اروپا تشکیل می‌دهند.

در کشورهای اروپایی زنان ۶۰ درصد پرسنل بخش گردشگری هستند که ۴۷ درصد از کارکنان خدمات را تشکیل می‌دهند. در واقعیت زنان نقش پیشرو در کارآفرینی حوزه‌های گردشگری دارند.

داده‌های سازمان جهانی گردشگری نشان می‌دهد که نرخ رشد جهانی کارآفرینی زنان در بخش هتل و رستوران ۳۶ درصد است درحالی‌که این نرخ در سایر بخش‌ها ۲۲ درصد است.
همزمان با چنین تحولی، اثبات شد: گردشگری در روستاها می‌تواند از طریق حفظ و احیای فعالیت‌های سنتی ایجاد شغل کند.

جمعیت زنان و جوانان شاغل در گردشگری بیشتر از سایر بخش‌ها است. در اروپا 60 درصد از پرسنل گردشگری را زنان تشکیل می‌دهند، با این وجود شکاف حقوق نابرابر در این بخش نیز حاکم است
اما نکته حائز اهمیت در موضوع اشتغال زنان، پر کردن شکاف حقوق آن‌ها است که در گردشگری همانند سایر مشاغل، حاکمیت دارد؛ زنان به طور متوسط کمتر از مردان برای مهارت‌هایشان دستمزد و یا حقوق می‌گیرند. زنان معمولا به صورت غیراستاندارد به کار مشغول می‌شوند و از نظر تحصیل و آموزش از تبعیض رنج می‌برند.

زنانی که مهارت‌های پایین دارند آسیب پذیرتر هستند. آن‌ها خود را در معرض خطر شرایط کاری ضعیف، فرصت‌های نابرابر، خشونت، استثمار، استرس و آزار جنسی بیشتری می‌بینند. مشاغل موقت و نیمه موقت در میان زنان و جوانان در صنعت گردشگری بیشتر است. زنان معمولا دستمزد پایین دارند و امنیت اجتماعی آن‌ها کم است. ساعات کار آن‌ها نامنظم است. تغییرات غیر قابل پیش بینی دارند. چالش‌های آنها بیشتر است و مسؤولیت‌های خانوادگی آن‌ها گسترده‌تر است و دربعضی موارد، آن‌ها شغل گردشگری را با شغل‌های دیگر ترکیب می‌کنند.