زمان شروع تمرین‌های «فیزیوتراپی» پس از سکته مغزی

 عارف سعیدی، مدرس دانشگاه و عضو انجمن فیزیوتراپی ایران درباره علل بروز سکته مغزی اظهار کرد: هنگامی که خون نتواند اکسیژن را به مغز برساند، سکته مغزی رخ می‌دهد. اگر سلول‌های مغزی به مدت چند دقیقه بدون اکسیژن باشند، می‌میرند. اینکه در سکته مغزی کدام نیم کره مغز آسیب دیده باشد، دست و پای سمت مخالف فلج می‌شود.

انواع سکته‌های مغزی
او افزود: سکته‌های مغزی به ۲ دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند که یکی سکته‌های مغزی ایسکمیک ناشی از لخته شدن خون و دیگری سکته‌های مغزی خونریزی دهنده ناشی از خونریزی داخل یا اطراف مغز است.

عضو انجمن فیزیوتراپی ایران گفت: علائم سکته مغزی به شدت آن بستگی دارد، اما به طور کلی ورم کردن مغز یا التهاب آن، دشواری در سخن گفتن، اشکال در بلع غذا و کنترل مثانه، حمله‌های صرع، افسردگی، دشواری در راه رفتن یا حرکت دادن اعضای بدن و فراموشی از مهم‌ترین علائم سکته‌های مغزی هستند.
سعیدی افزود: توانبخشی و فیزیوتراپی پس از درمان‌های دارویی و ICU در بهبود سکته مغزی نقش مؤثری دارند، تمرین‌های توانبخشی به فرد کمک می‌کند تا برخی از توانایی‌های خود را دوباره به دست بیاورد و بتواند با فلج شدن دست‌ها و پاهایش مقابله کند.

او ادامه داد: تمرین‌های فیزیوتراپی باید یک تا ۲ روز پس از بستری شدن بیمار در بیمارستان آغاز شود و پس از مرخص شدن او در خانه همچنان ادامه پیدا کند، فیزیوتراپیست باید در خانه با تمرین‌های مختلف به بیمار کمک کند تا بتواند دوباره روی پای خود بایستد و حرکت کند. فیزیوتراپیست باید بیمار را به درستی مورد معاینه و ارزیابی قرار دهد تا تشخیص دهد که فرد چه توانایی‌هایی را از دست داده است که بتواند در جهت بهبود آن توانایی‌ها به شخص کمک کند.

سعیدی تصریح کرد: مهم‌ترین نقش فیزیوتراپیست کمک به بهبود تعادل بیمار در هنگام راه رفتن است، ما باید به بیمار کمک کنیم که تنها در مواردی محدود از ویلچر استفاده کند و بیشتر بتواند روی پای خودش بایستد، زیرا ایستادن و راه رفتن و انتقال وزن به اندام‌های تحتانی نقشی مؤثر در تحریک حس عمقی و فعالیت عصب و عضله دارد. باید به اطرافیان و پرستار بیمار هم آموزش دهیم که بیمار خیلی استراحت نکند و بیشتر اوقات تمرین‌های ورزشی و فیزیوتراپی را در منزل زیر نظر فیزیوتراپیست انجام دهند.
او گفت: بازآموزی در بیماران سکته مغزی باید به گونه‌ای باشد که همه قسمت‌های بدن را درگیر کند تا به تدریج افراد به وضعیت عادی خود برگردند، در کلینیک‌های فیزیوتراپی دستگاه‌های تحریک الکتریکی وجود دارند که این دستگاه‌ها به بیماران سکته مغزی کمک می‌کنند. ما باید با وجود احساس درد در ناحیه شانه بیمار، تمرین‌های فیزیوتراپی را به او بدهیم البته باید توجه داشت که بیمار به در رفتگی شانه دچار نشده باشد.

این عضو انجمن فیزیوتراپی ایران درباره تأثیر تمرین‌های ذهنی و تصویرسازی حرکتی در بهبود مبتلایان به سکته مغزی تصریح کرد: تمرین‌های ذهنی و تصویر سازی حرکتی برای این افراد بسیار اهمیت دارد، آنها باید به طور مرتب در ذهن خود تمرین‌هایی را که فیزیوتراپیست می‌دهد مرور کنند تا بتوانند این تمرین‌ها را به طور واقعی انجام دهند. بیماران سکته مغزی اغلب تمایل دارند که مرتب دست و پای خود را جمع کنند که ما باید با این حرکت ممانعت کنیم حتی می‌توانیم توپی کوچک را در اختیار بیمار قرار دهیم تا دست آنها بسته نشود، این افراد همچنین باید پا‌های خود را صاف نگه دارند که برای این منظور باید هنگامی که بیمار خوابیده است، یک کیسه شن بین مچ پا و تخت بیمار قرار دهیم تا مچ پا حالت افتادگی پیدا نکند و صاف باشد.

چند تمرین فیزیوتراپی برای مبتلایان به سکته مغزی
سعیدی بیان کرد: مبتلایان به سکته مغزی می‌توانند به کمک دست سالم، دستی را که آسیب دیده است، بلند کنند و در این وضعیت نگه دارند، آنها همچنین باید هر دو دست را با هم قلاب کنند و دست‌ها را با هم بالا، پایین، به طرف‌های راست و چپ ببرند، هر کدام از این حرکت‌ها باید روزانه سه بار و هر بار ۲۰ تا ۳۰ مرتبه انجام شود.

او افزود: بیمار همچنین باید از چپ به راست و از راست به چپ در رختخواب خود غلت بزند البته بهتر است که فرد از جهتی که به آسیب دچار شده است به سمت سالم غلت بزند، غلت زدن در رختخواب هم باید روزانه سه بار، هر بار ۲۰ تا ۳۰ مرتبه انجام شود، در تمرین دیگر بیمار باید در حالت چهار دست و پا قرار بگیرد تا وزن او به دست آسیب دیده منتقل شود، این وضعیت نقشی مؤثر در تحریک حس عمقی و تحریک اعصاب و عضلات بدن دارد.

سعیدی تأکید کرد: مبتلایان به سکته مغزی اغلب پاهایشان در مقایسه با دست‌هایشان زودتر به وضعیت عادی برمی‌گردد بنابراین این افراد نباید در این مورد نگران باشند، این موضوع به ساختار سلولی، عصبی و مغزی فرد مربوط می‌شود.

سعیدی یادآوری کرد: یکی از تمرین‌های ساده فیزیوتراپی این است که بیمار لبه تخت بنشیند سپس پاهایش را به طور مرتب صاف و خم کند، این تمرین باید روزانه سه بار، هر بار ۲۰ مرتبه انجام شود، در تمرینی دیگر فرد باید حرکت پل زدن را انجام دهد، برای این منظور شخص باید در حالت خوابیده قرار بگیرد سپس پا‌های خود را جمع کند و در این وضعیت لگن خود را از زمین بلند کند سپس آن را دوباره روی زمین بگذارد، این حرکت هم باید روزانه ۳ بار، هر بار ۲۰ تا ۳۰ مرتبه تکرار شود.