اختلالات روانی که پیش از «بله» گفتن سر سفره عقد باید بشناسید

تصورش را کنید که با هزار ذوق و شوق، تصمیم به ازدواج با یک نفر می‌گیرید و همه چیز خوب پیش می‌رود تا این‌که با مشکلاتی مواجه می‌شوید. شخصی که می‌خواهید با او ازدواج کنید، دائم شما را کنترل می‌کند و اعتماد چندانی به هیچ چیز ندارد. به وفور عصبانی می‌شود، گاهی حوصله خودش را هم ندارد.

انگار هیچ چیز مثل قبل نیست و شما حسابی نگران می‌شوید ولی نمی‌دانید دلایل این مشکلات چیست و دائم با خودتان فکر می‌کنید شاید شما مشکلی دارید. اگر جمله‌های یاد شده برایتان آشناست، باید این احتمال را بدهید که ممکن است طرف مقابل‌تان به یکی از اختلالات روانی مبتلا باشد. دکتر محمدرضا شالبافان، روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، شما را با برخی از اختلالات روانی آشنا می‌کند.

صداقت حرف اول را می‌زند
با توجه به این‌که حدود یک‌چهارم یا 25 درصد افراد به بیماری‌های اعصاب و روان مبتلا هستند، ممکن است نگرانی‌هایی برای افراد در رابطه با سلامت روان در مساله ازدواج، به وجود بیاید. گاهی مشکلاتی که افراد دچار آن هستند، بیماری تلقی نمی‌شود ولی نباید آنها را مورد توجه قرار نداد اما مشکلات جدی‌تری هم می‌تواند وجود داشته باشد که بیماری به حساب می‌آید. تشخیص تمامی این موارد توسط افراد عادی امکان‌پذیر نیست به همین دلیل افراد پیش از ازدواج باید آگاهی‌های لازم را کسب کنند و از روانپزشک کمک بگیرند. علاوه بر این، آن دسته از افرادی که به بیماری اعصاب و روان مبتلا هستند و قبلا سابقه بستری داشته‌اند یا دارو مصرف می‌کردند، باید قبل از ازدواج و عقد، به نامزدشان بگویند. برای این منظور، مراجعه به روانپزشک و ثبت مشکل و اطلاع آن به نامزد فرد از طریق روانپزشک ضروری است تا بعدا مساله‌ای پیش نیاید.

همسرتان بدبین است؟
تشخیص اختلالات روانی پیش از ازدواج کار چندان راحتی نیست و تا زمانی که افراد با یکدیگر در قالب نامزدی وقت مشترک صرف نکنند، نمی‌توانند متوجه نشانه‌ها بشوند، مگر این‌که خود فرد بیمار به چیزی اشاره کند. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که از نظر نباید دور بماند، اختلال شخصیت بدبین یا پارانوئید است. این اختلال روانی می‌تواند به زندگی مشترک افراد آسیب عمیق وارد کند. فرد مبتلا به این نوع اختلال روانی، به تمام رفتارها بدبین است و تصور می‌کند طرف مقابلش به او خیانت می‌کند. مشکلات این شخص به قدری پیچیده می‌شود که همسر خود را آزار خواهد داد و حتی خانواده‌ها نیز می‌توانند درگیر این مساله شوند. این دسته از افراد عادت دارند به صورت مکرر، طرف مقابل خود را بررسی کنند و افراد این بررسی‌های توام با بدبینی طرف مقابل‌شان را نباید به حساب دوست داشتن یا مورد توجه بودن بگذارند و باید از یک روانپزشک مشورت بگیرند. اختلال شخصیت بدبین، در تمامی اقشار جامعه با هر سطح خانوادگی و تحصیلی، می‌تواند دیده شود.

این نشانه‌ها مهم هستند
از آنجا که ازدواج مساله مهمی است، نباید هیچ نشانه جدی‌ای را نادیده گرفت. برای مثال، چنانچه طرف مقابل دائما صحبت‌های ناامید کننده داشته باشد و گریه‌های بی‌دلیل یا افکار مایل به خودکشی در او دیده شود، باید حتما این مسائل را با روانپزشک در میان گذاشت. اضطراب و وسواس هم جزو مسائلی هستند که از کنارشان نباید به راحتی عبور کرد. وسواس می‌تواند در زندگی زناشویی مشکلات بسیار مهمی را ایجاد کند و باید حتما این مساله تحت کنترل و درمان قرار بگیرد.

مشکلات دردسرساز
اسکیزوفرنیا، یکی از اختلالات مهم روانی محسوب می‌شود که تشخیص قطعی این اختلال، توسط روانپزشک امکان‌پذیر است با این حال نباید برخی نشانه‌ها را پیش از ازدواج در این‌باره نادیده گرفت. افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا ممکن است اظهار کنند صداهای عجیب و غریب می‌شنوند در حالی‌که صدایی وجود ندارد یا به آنها اتفاقات الهام می‌شود. اختلال شخصیت مرزی، یکی دیگر از بیماری‌هایی است که برخی از افراد می‌توانند به آن مبتلا باشند. این دسته از افراد، معمولا تصمیم‌های ناگهانی می‌گیرند و با تهدید مکرر به خودکشی و گاهی خودزنی برای اطرافیان و خودشان دردسرساز هستند.

شخصیت ضد اجتماعی را می‌شناسید؟
یکی دیگر از اختلال‌های شخصیت که نباید آن را نادیده گرفت، اختلال شخصیت ضد اجتماعی است. افرادی که به این نوع اختلال شخصیتی مبتلا هستند، قانون برایشان اهمیتی ندارد و در اصطلاح قانون‌شکن هستند. چنانچه فردی سابقه دستگیری و بازداشت مکرر داشته باشد، نباید این مساله برای ازدواج از نظر دور بماند. مشاوره با روانپزشک در چنین شرایطی ضروری است، چون ازدواج با چنین فردی آسیب‌های بسیاری به همراه دارد.

افراد گوشه‌گیر در ازدواج
اختلال دیگری که پیش از ازدواج باید به آن توجه داشت، اختلال شخصیت فرد گوشه‌گیر است. این دسته از افراد به‌گونه‌ای هستند که انگار عاطفه ندارند و همیشه بی‌احساس و یکنواخت به نظر می‌رسند. افراد مبتلا به این اختلال، نسبت به ابراز احساسات هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند. این افراد خودشان برای ازدواج تمایلی نشان نمی‌دهند و ممکن است تحت فشارهای خانواده درگیر مساله ازدواج شوند.

توصیه‌های مهم
همه افراد نباید نسبت به مشاوره پیش از ازدواج بی‌تفاوت باشند حتی اگر نشانه‌ای هم در طرف مقابل خود نبینند، باز هم باید برای مشاوره مراجعه کنند. روانپزشک و روان‌شناس می‌توانند با مشاوره، فرد را در انتخاب صحیح کمک کنند، ولی در نهایت تصمیم نهایی با خود افراد است و نباید به‌دنبال تایید یا عدم تایید از سوی روانپزشک و روان‌شناس باشند. انتخاب یک مشاور ماهر در این رابطه بسیار مهم است و افراد برای این منظور می‌توانند به کلینیک‌ها و مراکزی که تحت نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی فعالیت دارند، مراجعه کنند. داشتن گواهی معتبر زوج درمانی برای فردی که به‌عنوان مشاور انتخاب می‌شود، ضروری است. افراد علاوه بر انتخاب مشاور خوب، باید برای مدتی در قالب نامزدی وقت صرف کنند تا بتوانند به یک شناخت نسبی از یکدیگر برسند. شاید نتوان برای این مساله یک نسخه کلی در نظر گرفت ولی در شهرهای بزرگ که فرصت شناخت افراد به دلیل شهرنشینی کمتر وجود دارد، حدود شش ماه باید برای این منظور وقت گذاشت. البته صرف زمان بیشتر، توصیه نمی‌شود چون می‌تواند باعث سردی رابطه و مشکلات دیگری شود.

مشاوره پیش از ازدواج، آمار طلاق را 25 درصد کاهش داده است.
برخی کارشناسان بر این باورند که حداقل 5 جلسه مشاوره پیش از ازدواج ضروری است.
تعداد مراکز مشاوره ازدواج در ایران تا چند سال دیگر به استانداردهای جهانی می‌رسد. براساس استاندارد جهانی، به ازای هر 2500 نفر به یک نفر روان‌شناس نیاز است.
از هر چهار ایرانی بالای 15 سال، یک نفر به اختلال اعصاب و روان مبتلاست. به‌طور کلی 4/23 درصد بالغان به اختلال اعصاب و روان مبتلا هستند که از این میان 6/27 درصد را زنان و 4/19 درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
30 درصد علت مراجعه به مراکز مشاوره بهزیستی موضوع خانواده است و بعد از آن به کودک مربوط می‌شود.
حدود 2200 مرکز مشاوره توسط سازمان بهزیستی در سراسر کشور فعالیت دارد./ جام جم