چرا حضور در خلیج‌فارس برای انگلیس گران تمام ‌می‌شود؟

 تنش ها در تنگه هرمز و تلاش برخی کشورها برای حفظ امنیت آبراهه هرمز چالش های ناوگان دریایی این کشورها بویژه انگلیس را بیش از پیش نمایان می کند.

"نیک چایلدز" عضو ارشد اندیشکده انگلیسی و پرنفوذ موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در مطلبی با عنوان «تنش های تنگه هرمز چالش های توانمندی های دریایی را برجسته می کند» افزود: فشار سیاسی برای پاسخ به امنیت دریایی در تنگه هرمز باعث افزایش بحث در انگلستان در مورد بزرگی نیروی دریایی سلطنتی شده است.

وی توضیح می دهد که این مساله چالش ها و کمبودهای نیروی دریایی انگلستان و قابلیت رشد مجدد آن در کوتاه مدت را روشن کرده است.

چایلدز در ادامه مطلب خود تصریح می کند: در 12 آگوست (مرداد ماه)، ناوچه سلطنتی "اچ ام اس کنت" از پایگاه دریایی "پورتسموث" (شهری بندری در جنوب انگلیس) و در راستای آخرین تلاش های بریتانیا، در میانه تنش ها با ایران، اعلام کرد که حضور خود را در تنگه هرمز افزایش می دهد. ناگفته نماند تنش ها در تنگه هرمز سبب بالا گرفتن بحث در انگلستان شده که آیا نیروی دریایی سلطنتی بیش از اندازه ناچیز است و اینکه آیا راه حل کوتاه مدتی وجود دارد یا نه.

دشواری هایی که انگلیس و ایالات متحده در واکنش به تحرکات بین المللی در مورد نگرانی های امنیتی در تنگه هرمز تجربه کرده اند، همچنین چالش های قابلیت های دریایی شرکت کنندگان در این برنامه امنیتی را بیش از پیش نشان می دهد. در این میان می توان به چند نکته اشاره کرد:

کاهش اندازه ناوگان

از بعضی جهات، رویدادهای اخیر نشان داده که نیروی دریایی سلطنتی حتی با وجود منابع محدود خود همچنان چابک و پاسخگو است و توانایی استقرار جهانی را حفظ می کند.

با این وجود، بررسی های موسسه مطالعات بین المللی و استراتژیک نشان می دهد که در جریان جنگ نفتکش ها در اواخر دهه 80 میلادی، نیروی دریایی سلطنتی قادر به فراخوان 49 ناوشکن و ناوگان بود. حال آنکه این تعداد اکنون به 19 فروند کاهش پیدا کرده است.

نیروی دریایی سایر کشورهای غربی هم روند نزولی مشابهی را تجربه کرده اند، در حالیکه در همین مدت توانایی های جنگی نامتقارن و سایر قابلیت هایی که ایران می تواند برای تحمل آن در دریا و در خلیج فارس تحمل کند، بطور قابل توجهی جامع تر و چالش برانگیزتر شده است.

آخرین بحث در انگلستان در مورد بزرگی نیروی دریایی سلطنتی، جدیدترین نمونه از دشواری پاسخ به کمبودهای نیروی دریایی و قابلیت رشد مجدد در کوتاه مدت را نشان می دهد.

این امر بویژه در مورد قدرتهای با بزرگی متوسط ​​مانند انگلیس صادق است؛ کشوری که آشفتگی بحرانی در آن تنها منوط به تاسیسات دفاعی نمی شود و صنایع را هم در بر می گیرد.

حتی اگر بودجه بیشتری هم به سرعت در دسترس قرار گیرد، لزوماً هیچ پاسخ سریع یا آسانی برای این چالش وجود ندارد. در مورد نیروی دریایی سلطنتی، به تازگی تعدادی کشتی کنار گذاشته شده وجود دارد، اما بازگرداندن آنها به خدمت می تواند چالشی دیگر یعنی پرسنل آموزش دیده کافی برای خدمه آن را بروز دهد.  

قابلیت رشد مجدد

پیشتر یک روش کلاسیک برای افزایش سریع سطح نیرو، تعمیر ناوگان قدیمی و بازگرداندن آن به خدمت عنوان ناوگان جدید بود.

اما این امر نیازمند تعمیر در بخش ساخت کشتی و همچنین ذخایر خدمات پشتیبانی برای خدمه دارد.

بنابراین شکاف موجود در میان کشتی های جنگی بریتانیا به این معنی است که سریع ترین پلتفرم جدید به احتمال زیاد تا سال 2023 در دسترس خواهد بود و این در حالیست که بسیاری از لاشه های موجود نیروی دریایی فراتر از مدت زمان برنامه ریزی شده مورد استفاده قرار گرفته اند.

از قضا، انگلیس دو برنامه ناوچه جدید را هم در دستور کار دارد که این امر هم نیازمند بودجه اضافی است و در بهترین حالت در میان مدت نتیجه بخش خواهد بود.

در هر صورت نیروی دریایی سلطنتی در حال استقرار ناوگان جدید در خلیج فارس به عنوان روشی برای افزایش دسترسی عملیاتی و توسعه فناوری های جدید مانند سیستم های از راه دور است.

اما همه اینها ضرورت تخصیص منابع بیشتر را بارز می کند.

همکاری بین المللی

از طرفی برای مقابله با کمبود منابع در توسعه ناوگان دریایی می توان بر افزایش مشارکت بین المللی تاکید کرد.

با این حال، آخرین تنش های هرمز فرضیاتی را در مورد میزان آمادگی ایالات متحده برای رهبری یک ائتلاف امنیتی و دنباله روی دیگر کشورها به دلیل اختلاف بر سر سیاست های کلی در قبال ایران، به چالش کشیده شده است.

هم بریتانیا و هم ایالات متحده از شرکت نکردن دیگر کشورهای اروپایی در ائتلاف دریایی برای تامین امنیت تنگه هرمز نگران هستند، این در حالیست که کشورهای آسیایی به دلیل وارد کردن نفت از این آبراهه بین المللی (تنگه هرمز) در این چارچوب امنیتی قرار گرفته اند.

کشورهای اروپایی برای مأموریت ضد دزدی دریایی از سوی سومالی از سال 2008 نیروهای دریایی خود را بسیج کردند، هرچند این ناوگان اکنون بسیار کاهش یافته است.

اما باید تاکید کرد تهدید ناشی از دزدی دریایی سومالی متفاوت از تهدیدی است که ایران اکنون مطرح کرده است. از سوی دیگر همانگونه که در بالا اشاره شد، هرچند کشورهای آسیایی ظرفیت قابل توجهی را نشان می دهند، اما برای بسیاری از این کشورها، محدودیت ها و ملاحظات سیاسی بیش از هرچیز دیگر برای حضور در این ائتلاف تاثیرگذار است. به عنوان مثال چین دارای توانایی قابل توجهی در ناوگان دریایی خود است اما به نظر می رسد مشارکت آن در یک ائتلاف امنیتی بسیار اندک باشد.

حال آنکه فشار سیاسی تا چه اندازه سبب تقویت و پایداری نوعی پاسخ دریایی و امنیتی در تنگه شود، به طور قطع این امر به چگونگی بروز تنش ها بستگی دارد.

علاوه بر این، چه انگلیس در این ائتلاف امنیتی حضور داشته باشد و چه دیگر کشورهای دارای ظرفیت بالقوه و همچنین با در نظر گرفتن هرگونه نارسایی احتمالی در مورد سیاست ها و راهبرد کلی در قبال ایران، این حقیقت را باید بپذیریم که تنها بازیکنی که هنوز قادر به ارائه وسعت و مقیاس توانایی خود برای واکنش به هرگونه ناامنی در خلیج فارس است، آمریکا است.  

مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، یک مؤسسه پژوهشی (اندیشکده) بریتانیایی در حوزه روابط بین‌الملل است.

مقر آن از سال ۱۹۹۷ در لندن بوده و شاخص جهانی گو تو تینک تنک در سال 2017 این مؤسسه را در سطح جهان در رتبه دهم قرار داده است.

در سال ۲۰۱۶ گاردین گزارش داد که پس از دریافت سری ۲۵ میلیون دلار از سوی یک عضو خانواده سلطنتی بحرین، استقلال این مؤسسه در خطر افتاده است.