چرا عکس‌های "فیلیپ" را پخش کردیم؟

عکس‌ها و اخبار «فیلیپ»، گردشگر دوچرخه‌سوار آلمانی حدود یک ماه دست به دست شد تا آن‌جا که عذرخواهی و همدردی برخی هنرمندان و مقامات کشور را برانگیخت. موضوع حتی به رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی هم کشید. اما سرانجام این ابراز تاسف و عذرخواهی‌های دسته جمعی که به زبان‌های فارسی، انگلیسی و حتی آلمانی در فضای مجازی منتشر شد، چه بود؟

تجربه گردشگرانی که سفرهای طولانی دارند مبین این است که وقوع چنین حوادثی نه تنها دور از انتظار نیست، ‌ بلکه در همه کشورها حتی توسعه یافته امکان وقوع آن وجود دارد. این بحث به معنی عادی جلوه دادن حادثه رخ داده و منکر ضرورت برخورد سریع، قانونی و ضابطه‌مند با مجرمان و خاطیان آن حادثه نیست اما موجی که عکس‌ها و اخبار گردشگر مضروب آلمانی در فضای مجازی و برخی رسانه‌های خارجی راه‌ انداخت این پرسش را مطرح کرد که واکنش درست در شرایطی که رسانه‌های خارجی به انتشار اخبار منفی از وضعیت امنیتی ایران روی آورده‌اند چیست؛ برخوردی که آب به آسیب سیاه‌نمایی علیه ایران نریزد و گردشگران دیگر را نترساند؟

گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد امنیت در ایران مساله‌ای نگران‌کننده‌ای برای گردشگران جهانی نیست. موسسه افکارسنجی گالوپ در سال ۲۰۱۹ نقشه‌ای را از ۱۴۲ کشور برای «سفرهای تنهایی» منتشر کرد که نشان می‌دهد امنیت ایران در سطح آمریکا و استرالیا است و در رسته کشورهای نا امن قرار ندارد.

نقشه «خطر سفر» در سال ۲۰۱۹ نیز که بر اساس سه شاخص جرم‌ و جنایت، بلایای طبیعی و بهداشت و سلامت امنیت کشورها را رتبه‌بندی می‌کند و از سوی مؤسسه انگلیسی «Control Risks» منتشر شده نیز به وضوح مشخص می‌کند که خطر سفر به ایران در سال ۲۰۱۹ «پایین» است؛ هم‌ردیف با انگلیس، سوئد، اسپانیا، فرانسه، آمریکا، کانادا و ژاپن.

با این حال قضاوت‌هایی که همراه با اخبار و عکس‌های گردشگر مضروب آلمانی از سوی افکار عمومی داخل ایران در فضای مجازی منتشر شد، امنیت کشورمان را به چالشی‌ترین موضوع گردشگری در یک ماه اخیر تبدیل کرد.

محمدحسین ایمانی خوشخو ـ عضو انجمن علمی گردشگری ایران و استاد دانشگاه ـ درباره واکنش‌هایی درستی که باید به ماجراهای مشابه «فیلیپ»، گردشگر دوچرخه‌سوار آلمانی نشان می‌دهیم با ایسنا گفت‌وگو کرد و گفت: این اتفاق در همه کشورها و برای همه مسافران قابل پیش‌بینی است، مشابه آن هم بارها رخ داده و حتی شدیدتر هم بوده است و نمی‌توان گفت که نباید اتفاق بیافتد. مهم این است بعد از آن چه کار کنیم.

وی ادامه داد: اگر قصد داریم گردشگرپذیر شویم و گردشگران بیشتری به ایران سفر کنند باید تمهیداتی را فراهم کنیم که دیگر چنین اتفاقاتی رخ ندهد، اگر هم تکرار شد مسؤول پیگیری و رسیدگی به موضوع، متولی گردشگری در کشور باشد و هیچ دستگاه دیگری خودمختار و انحصاری به مساله آن وارد نشود. البته عکس‌العمل‌های انتظامی و قضایی هم باید سریع باشد و اجازه ندهد این اتفاق موج بردارد.

این استاد دانشگاه گفت: کار مهمی که کشورهای دیگر در شرایط مشابه گردشگر دوچرخه‌سوار آلمانی انجام می‌دهند این است که گردشگر را در شعاع ایمنی قرار می‌دهند و سعی می‌کنند به او تفهیم کنند اشتباه رخ داده و نظر او را جلب کنند، ضمن این‌که با عاملان هم برخورد شدید می‌کنند. طبق قوانین کشورهای گردشگرپذیر، ‌ هر خدشه و یا آسیبی که به گردشگر وارد شود به مراتب مجازات سنگین‌تری دارد.

وی اضافه کرد: در کشورهایی که گردشگر، اقتصاد و ارزش قلمداد می‌شود سعی می‌کنند نهایت رضایت گردشگر آسیب‌دیده را جلب کنند. ممکن است برخی کشورها غرامت بپردازند و یا مدت زمان اقامت گردشگر را تمدید کنند و یا در هزینه اقامت او کمک کنند. به هر حال اجازه نمی‌دهند موضوع ریشه‌دار شود. به موازارت هم اقدامت تنبیهی برای مجرمان درنظر می‌گیرند.

او تاکید کرد: تعامل مثبت با گردشگری که آسیب دیده، کاری است که دستگاه متولی به شدت و سرعت باید انجام دهد.

ایمانی‌خوشخو گفت: وقتی این اقدامات را انجام ندهیم مثل مورد گردشگر دوچرخه‌سوار آلمانی با آشفتگی مواجه می‌شویم که هر شخصی؛ چه افکار عمومی و چه افراد مسؤول از منظر خود ابراز عقیده و قضاوت و حکم صادر می‌کنند و آن ماجرا هم استخوان لای زخم باقی خواهد ماند. در اینطور مواقع کشورهای رقیب از سوژه حداکثر استفاده را می‌برند.

عضو انجمن علمی گردشگری ایران اما درباره خبر و عکس‌هایی که از چهره گردشگر مضروب در فضای مجازی به انگیزه همدردی منتشر شد  اما اثر سوءتبلیغی برای گردشگری ایران داشت، اظهار کرد: جلوی انتشار اطلاعات را در فضای مجازی نمی‌توان گرفت اما باید در فضای مجازی فعال بود. متاسفانه این کار را نکرده‌ایم و فکر می‌کنیم فضای مجازی برای گروه‌های آزاد و غیردولتی است، درصورتی‌که به همان نسبت که گروه‌های آزاد و مردمی از این فضا استفاده می‌کنند، دستگاه‌های مسؤول دولتی و متولیان گردشگری هم باید از این فضا استفاده کنند. چون این کار را انجام نمی‌دهیم، در نتیجه میدان را برای دیگران باز می‌گذاریم. طبیعتا مدیریت این شرایط سخت خواهد بود.

او پیشنهاد کرد: در موارد مشابه بهتر است تشکل‌هایی که برای توسعه گردشگری کشور هدف‌گذاری کرده‌اند با ارتباط تنگاتنگ با دستگاه‌های مسؤول وارد عمل شوند و دست‌کم اجازه ندهند فضای مجازی یکطرفه باشد و به کلیت گردشگری کشور لطمه بزند.

ایمانی‌خوشخو به موضوع برخورد با گردشگرانی که خارج از قانون، رفتار می‌کنند نیز پرداخت و گفت: مواقعی وجود دارد که گردشگر منشاء ناهنجاری و بی‌قانونی می‌شود و حتی موضع محلی‌ها و بومی‌ها را برمی‌انگیزد. در چنین مواقعی مراجع انتظامی باید هماهنگ با دستگاه متولی و نماینده سیاسی آن گردشگر در کشور وارد عمل شود تا کمترین تبعات را داشته باشد.

وی اضافه کرد: طبق قانون هر کشوری، برخورد با تخلفات رفتاری گردشگران معمولا مسیر قانونی و حقوقی خود را بدون سر و صدا دنبال می‌کند، ‌ چرا که برخورد نادرست به تبلیغ منفی علیه آن کشور منجر می‌شود.

ایمانی‌خوشخو اظهار کرد: در مواردی که گردشگر تخلف قانونی داشته اگر مجاری اصلی را از دست بدهیم و بدون منطق در فضای مجازی اظهارنظر داشته باشیم، باید منتظر تبعات منفی که علیه کشورمان ایجاد می‌شود باشیم. ممکن است در چنین مواقعی برای دفاع از حقوق گردشگران خارجی و از سر دلسوزی کارهایی انجام دهیم اما بدانیم باید با هر پدیده‌ای برخورد منطقی و درست داشته باشیم، بدون این‌که به ماجرا شعاع رسانه‌ای بدهیم.