در همه این اسناد، نقش امریکاییها به علاوه بریتانیا در عملیات ۲۵ و ۲۸ مرداد 1332 کاملاً مشهود است. هرچند نقش عوامل داخلی کودتا به جای خود قابل بررسی است و نمیتوان منکر آن شد اما نقش عوامل خارجی در آن غیرقابل انکار است.
روزنامه ایران در یادداشتی به قلم مجید تفرشی؛پژوهشگر تاریخ نوشت:در شصت و ششمین سالروز کودتای 28 مرداد 1332، برایان هوک، نماینده ویژه امریکا در امور ایران مدعی شد که سازمان اطلاعات مرکزی امریکا «سیا» نقشی در این کودتا نداشته و مرحوم مصدق توسط طیف مذهبی و نظامی ایران کنار گذاشته شده است.
آنچه برایان هوک در مورد نقش و دخالت ایالات متحده امریکا در 28 مرداد 1332 ارائه کرده، برای عوام و افکار عمومی، امر عجیب، جدید و شگفتی‌آوری بود. در حالی که برای محققان پدیدهای عجیب و غریبی نیست. به این دلیل که حدود 5 سال پیش آقای داریوش بایندر، دیپلمات بازنشسته و محقق ایرانی مقیم سوئیس، کتابی را با عنوان «ایران و سیا، بازنگری در سقوط مصدق» منتشر کرده که در آن گفتمان سلطنت طلبانه مدرن، با به چالش کشیدن گفتمان رایج کودتای 28 مرداد، اصل آن را زیر سؤال برده است. او از منظر تجدید نظر شده سلطنت‌طلبانه، در مورد نقش نیروهای خارجی در کودتای 28 مرداد 1332 عنوان و ادعا می‌کند که دولتهای غربی یعنی بریتانیا و ایالات متحده امریکا در کودتای نافرجام 25 مرداد برای سرنگونی دولت مصدق و بازگرداندن محمدرضا شاه دخالت کرده بودند، اما کودتایی که در روز 28 مرداد اتفاق افتاد ربطی به کشورهای غربی نداشته و نیروهای داخلی مذهبی و گروههای عوام و خیابانی ایرانی با همراهی یکدیگر در یک پروژه بومی برای سرنگونی دولت مرحوم محمد مصدق و برگرداندن محمدرضا شاه شرکت داشتند.
صحبت‌های اخیر برایان هوک بازنشر ناشیانه و تبلیغاتی همان مطالب داریوش بایندر است که البته با ادبیاتی سخیف، فرصت طلبانه، غیرحرفهای و کاملاً آماتور بیان شده است. هرچند این اظهارات در ظاهر امر عجیب و جدید به نظر میآید، اما به هیچ عنوان این گونه نیست. نکته مهم اینکه در 30 سال گذشته حداقل در کتاب‌ها و مقالات امریکایی بر اساس اسنادی از وزارت خارجه امریکا و سازمان سیا، نقش واشنگتن در سرنگونی دولت مصدق منتشر شده است. ضمناً انتشار اسناد امریکایی برای نخستین بار حدود 30 سال قبل و آخرین آن 3 سال پیش از سوی وزارت امور خارجه امریکا انجام شده است. در این فاصله هم اسناد CIA معروف به گزارش «دونالد ویلبر» منتشر شده که مربوط به عملیات کودتای 28 مرداد بوده است.
در همه این اسناد، نقش امریکاییها به علاوه بریتانیا در عملیات ۲۵ و ۲۸ مرداد 1332 کاملاً مشهود است. هرچند نقش عوامل داخلی کودتا به جای خود قابل بررسی است و نمیتوان منکر آن شد اما نقش عوامل خارجی در آن غیرقابل انکار است.
اینکه الان برایان هوک به یاد این موضوع افتاده که امریکاییها در مسأله 28 مرداد دخالت نداشتهاند، یک سوء استفاده آشکار ابزاری و ضمناً ناشیانه از تاریخ معاصر ایران برای توجیه سیاستهای تجاوزکارانه و توسعه‌طلبانه امریکا در مورد کشور ما است. ضمن اینکه ممکن است صحبت‌های برایان هوک در میان افکار عمومی از قدرت تأثیرگذاری برخوردار باشد، اما باید توجه کنیم که این مطالب از نظر سیاسی و تاریخی و همچنین حقوقی فاقد مبنا است و از هیچ گونه اعتباری برخوردار نیست.
تنها اعتبار آن این است که یک مقام مسئول امریکایی که در همان خط بیخردی و ایران هراسی و ایران ستیزی ترامپ و بولتون و پمپئو حرکت می‌کند، این مسأله را مطرح کرده است. بنابراین حرفهای او فاقد ارزش بوده و صرفاً ارزش تبلیغاتی دارد.
با این حال صحبت‌های برایان هوک اگرچه اعتبار تاریخی و حقوقی ندارد اما محققان و پژوهشگران ایرانی بهتر است آن را جدی گرفته و پاسخ او را بدهند. چون به هرحال یک مقام مسئول امریکایی این مطالب را مطرح کرده، هر چند که اعتبار علمی ندارد و صرفاً ابزاری سیاسی برای تشدید سیاست توسعه‌طلبانه خارجی امریکا در قبال ایران و خاورمیانه به حساب بیاید.
ارسال نظر
