چند درصد مردم از دردهای استخوانی رنج می‌برند؟

 رییس مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: نتایج مطالعات ما در چند شهر مختلف نشان می‌دهد بیش از ۴۰ درصد مردم از دردهای استخوانی و مفصلی شکایت دارند.

دکتر احمدرضا جمشیدی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این که مرکز تحقیقات روماتولوژی تاکنون چند فعالیت پژوهشی داشته گفت: یکی از پژوهش‌های این مرکز، بررسی میزان شیوع بیماری‌های روماتیسمی در سطح کشور بوده است. ابتدا در شهر تهران و بعدتر در چهار یا پنج نقطه کشور این مطالعات انجام شده است. این مطالعات با همکاری سازمان بهداشت جهانی و انجمن روماتولوژی آسیا و اقیانوسیه انجام شد.

وی با بیان این که بیماری‌های روماتیسمی اصولا بیماری‌های شایعی به حساب می‌آیند، افزود: ما طی یک طرح پژوهشی از مردم تهران پرسیدیم:« آیا در یک هفته گذشته، دردهای استخوانی مفصلی داشته‌اید یا خیر؟» در این مطالعه که در سال ۸۳ انجام شده بود ۴۳ درصد مردم تهران اعلام کردند که در یک هفته گذشته دردهای استخوانی مفصلی داشته‌اند. آخرین قسمت این مطالعه در سال ۹۶ در یزد انجام شد. یافته‌های این مطالعه در شهرهای مختلف تقریبا یکسان بوده است.

پیشگیری از کمردرد با آموزش
این فوق‌تخصص روماتولوژی ادامه داد: بعد از تهران، در تویسرکان، زاهدان و سنندج هم این مطالعه انجام شد. نتایج همه‌ این مطالعات نشان می‌دهد شیوع شکایت مردم از دردهای استخوانی و مفصلی بالای ۴۰ درصد است و طبیعتا این موضوع بار مسئولیت را افزایش می‌دهد.

وی افزود: بیمارانی که دچار کمردرد هستند چندان به درمان دارویی نیاز ندارند. اگر به این افراد شیوه صحیح نشستن و ایستادن و .. آموزش داده شود، کمردرد قابل پیشگیری خواهد بود. از طرفی این بیماری‌ها هزینه‌بر هستند.عموما افرادی که به این بیماری‌ها دچار می‌شوند نان‌آور خانواده هستند و با دردهای استخوانی مفصلی در انجام وظایف خود به عنوان نان‌آور خانواده دچار مشکل می‌شوند و از سوی دیگر در محیط کار خود نیز دچار مشکلاتی می‌شوند و ممکن است به محیط کار خود صدمه بزنند. اولین قدم این است که با آموزش همگانی از شیوع این دردهای استخوانی و مفصلی پیشگیری کنیم. اگر مجموع این هزینه‌های پیشگیری محاسبه شود از هزینه درمان کمتر خواهد بود.

جمشیدی درباره تاثیر آموزش افراد در درمان و پیشگیری از بیماری‌های روماتیسمی گفت: ما در یک طرح پژوهشی افرادی که دچار کمردرد بودند را به دو دسته تقسیم کردیم و برای تعدادی از آن‌ها برنامه‌های آموزشی برگزار کردیم و برای برخی دیگر نه و در نهایت متوجه شدیم آموزش در این زمینه بسیار موثر است. بنابراین اولویت اول مرکز تحقیقات روماتولوژی، انجام فعالیت‌هایی است که تاثیر آن در سطح جامعه دیده شود. ۱۵.۵ درصد مردم بالای ۱۵ سال ما آرتروز زانو دارند و درمان‌ها فقط نگهدارنده است تا بیمار دیرتر به قراردادن پروتز در زانو برسند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران یکی دیگر از اولویت‌های پژوهشی این مرکز را ثبت اطلاعات بیماران(رجیستر کردن) آن‌ها دانست و افزود: از دو سال پیش در مرکز تحقیقات روماتولوژی، سامانه ثبت بیماری‌ها را راه‌اندازی کردیم و اولویت این است که سامانه ثبت بیماری‌های کشوری داشته باشیم تا اطلاعات بیماران سطح کشور جمع‌آوری شود. اکنون سامانه‌ای تحت عنوان روماتری آماده شده و حدود ۱۸ مرکز در سطح کشور به آن متصل شده‌اند و حدود ۳۰۰۰ بیمار ظرف کمتر از یک سال رجیستر شدند و بنا داریم که اگر بتوانیم این سیستم را در سطح کشور گسترش دهیم تا بتوانیم بیماری‌ها را ثبت کنیم. ثبت بیماری‌ها از نظر نظام سلامت بسیار مهم است و برای پژوهش‌های بعدی ما هم می‌تواند منبع مهمی باشد. از سوی دیگر داشتن اطلاعات به‌روز، در زمینه درمان بیماری‌ها موثر است.

وی ادامه داد: برخی بیماری‌های روماتیسمی، با وجود این که شیوع بالایی ندارند اما هزینه‌های زیادی دارند و زندگی مبتلایان را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند. بیماری‌های روماتیسمی برخلاف اغلب بیماری‌ها مزمن هستند و وقتی وارد زندگی فرد می‌شوند تا آخر عمر همراه وی می‌مانند. بیماری‌های روماتیسمی عمر افراد را کم می‌کند اما این کاهش در حدی نیست که بیمار نتواند زندگی کند.

شیوع آرتریت روماتوئید در ایران ۰.۳۵ است
وی با بیان این که پژوهش‌ها نشان داده در بیماری‌های مکانیکی روماتیسمی، آرتروز، کمردرد، پوکی استخوان و در بیماری‌های التهابی آرتریت روماتوئید شایع است، گفت: شیوع آرتریت روماتوئید در جهان یک درصد است و در ایران این آمار ۰.۳۵ درصد است. جالب است بدانید که ما مطالعه‌ای در زردشتیان یزدی درباره شیوع آرتریت روماتوئید داشتیم و از آن‌جایی که این افراد با هم‌کیشان خود ازدواج می‌کنند دارای نژاد آریایی خالص هستند. این مطالعه نتیجه جالبی داشت و نشان داد که شیوع آرتریت روماتوئید در جامعه زردشتیان با درصد شیوع این بیماری در میان اروپاییان برابر است
جمشیدی شایع‌ترین بیماری روماتیسمی التهابی را آرتریت روماتوئید معرفی کرد و افزود: این بیماری، تا آخر عمر همراه بیمار باقی‌ می‌ماند و درمان آن طولانی‌مدت است. معمولا طبقات متوسط به پایین جامعه و افراد میانسال به بیماری‌های روماتیسمی دچار می‌شوند. ما گروه‌های تحقیقاتی در زمینه آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرمی و بهجت تشکیل داده‌ایم. بیماری بهجت از این جهت برای ما مهم است که فقط در کشورهای در مسیر جاده ابریشم شایع است. بیماری بهجت موجب آفت دهان، آفت دستگاه تناسلی و درگیری چشمی و ضایعات پوستی می‌شود.

این استاد دانشگاه درباره فعالیت‌های مرکز تحقیقات روماتولوژی در زمینه علت‌شناسی بیماری‌ها گفت: چند سالی است که ما یک آزمایشگاه تحقیقاتی ایمونوژنتیک در مرکز تحقیقات روماتولوژی راه‌اندازی کردیم و بر روی پاتوفیزیولوژی بیماری‌ها( علت‌شناسی) کار می‌کنیم. در این کار تحقیقات گسترده‌ای انجام دادیم و مقالات بسیاری در مجلات معتبر دنیا منتشر کردیم.

جمشیدی در ادامه، با دسته‌بندی کردن تحقیقات به دو دسته محسوس و نامحسوس گفت: تحقیقات محسوس به تحقیقات بالینی گفته می‌شود و تحقیقات نامحسوس، تحقیقاتی هستند که به شناخت بیماری‌ها کمک می کند. برای آرتریت روماتوئید درمان‌های مختلفی وجود داشت و طی این درمان‌ها بیماران گاهی دچار تغییر شکل مفصل می‌شدند و از کارافتاده می‌شدند. محققان در پاتوفیزیولوژی بیماری‌ها فاکتوری به نام tnf آلفا را پیدا کردند که این ماده التهاب‌زایی بالایی دارد. اثبات این موضوع در تحقیقات پایه منجر به تولید دارویی شد که ماده tnf را مهار می‌کند و این دارو تا حد خوبی باعث شد که بیماری‌ آرتریت روماتوئید مهار شود. به همین دلیل ما تحقیقات پایه را راه‌اندازی کردیم و در حال حاضر، پل ارتباطی بین تحقیقات پایه و بالین ایجاد شده که می‌تواند در فرآیند کنترل بیماری‌ها در آینده موفق باشد.

ثبت ۸۰۰۰ بیمار دارای بهجت در سیستم رجیستری مرکز تحقیقات روماتولوژی
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران با بیان این که در درمان بیماری بهجت صاحب سبک هستیم درباره پژوهش‌های مرتبط با این بیماری گفت: کارهای تحقیقاتی فراوانی درباره بیماری بهجت انجام داده‌ایم. ما در سامانه رجیستری مرکز تحقیقات روماتولوژی، ۸۰۰۰ بیمار بهجت داریم. بهجت بیماری‌ای است که با مشخصات بیماری( کرایتریا) تعریف می‌شود و دستگاه تشخیصی ندارد. در ایران، دکتر دواچی، عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات روماتولوژی، مسئول بخش کرایتریای بهجت در آسیا و اقیانوسیه بودند. مرکز تحقیقات روماتولوژی، مطالعه‌ای با حضور چند کشور مثل ژاپن و اتریش انجام داد و در نتیجه آن یک کرایتریای تشخیصی جدیدی در سال ۹۵ برای این بیماری اعلام کردند که مقاله آن جزو مقالات برتر است. مطالعه دیگری هم در زمینه بیماری بهجت با پرتغال انجام شده است. از آن‌جایی که مرکز تحقیقات روماتولوژی دارد بیشتر شناخته می‌شود، فعالیت‌های بین‌المللی این مرکز هم رو به گسترش است.

این استاد دانشگاه درباره کارآزمایی‌های بالینی انجام شده در مرکز تحقیقات روماتولوژی گفت: کار آزمایی بالینی برخی داروها هم در مرکز تحقیقات روماتولوژی انجام شده و در این حوزه ارتباط خوبی با صنعت داریم. دو داروی مهم در بازار در خصوص درمان بیماری‌های روماتیسمی وجود دارد که یکی از آن‌ها آلتبرل و دیگری سینورا نام دارد که در درمان بیماری‌های آرتریت روماتوئید، پستوریازیس پوستی و مفصلی و هم‌چنین در درمان برخی بیماری‌های نادر به کار می‌رود. این‌ داروها، کلیدی در درمان بیماری‌های روماتیسمی بودند. پس از تولید این داروها در کارخانه‌ها، کارآزمایی بالینی این داروها در مرکز انجام شد و اثربخشی و عوارض آن‌ها مشخص شد. پس از آن، وزارت بهداشت اجازه تولید وسیع این داروها را داد و داروها در اختیار مردم قرار گرفتند.

جمشیدی افزود: یکی دیگر از داروهایی که کارآزمایی بالینی خود را در مرکز می‌گذراند، دارویی برای درمان پوکی استخوان است، این کارآزمایی بالینی به صورت چندمرکزی در کشور در حال انجام است.بخش دیگری از کار تحقیقاتی در این مرکز، در زمینه شناخت علائم بیماری‌هاست که فعالیت‌ها در این زمینه انجام شده و مقالات آن منتشر شده است.