تلاش عربستان برای دور زدن تنگه هرمز

 یک کارشناس مسائل خاورمیانه با توجه به سخنان اخیر وزیر انرژی عربستان در مورد افزایش صادرات نفت خام از دریای سرخ از طریق خطوط لوله برای دور زدن تنگه هرمز می گوید: با توجه به حجم بالای خروج نفت از این تنگه، این طرح حتی در صورت عملیاتی شدن عملا تاثیری در بازار جهانی ندارد.

به گزارش ایرنا، وزیر انرژی عربستان که به تازگی به هند سفر کرده است، روز پنجشنبه گذشته (۳ تیرماه) در یک کنفرانس خبری در این کشور گفت: پس از حوادث اخیر در خلیج فارس و تنگه هرمز و حملات به نفتکش ها انتظار می رود واردکنندگان نفت، خود امنیت این آبراه استراتژیک (تنگه هرمز) را فراهم کنند.

«خالد الفالح» گفت: ما در نظر داریم با گسترش خطوط لوله های نفتی خود از شرق به غرب، بخش عظیمی از صادرات خود را از طریق دریای سرخ پیگیری کنیم که در این صورت صادرات ما از طریق تنگه هرمز به طور قابل توجهی کاهش می یابد. در سال گذشته میلادی ۲.۱ میلیون بشکه در روز از ظرفیت این خط لوله استفاده شده بود پترولاین یا خط لوله شرق - غرب در عربستان سعودی از میادین نفتی در شرق این کشور به بندر ینبع در دریای سرخ در غرب امتداد پیدا کرده است و ظرفیت انتقال روزانه پنج میلیون بشکه نفت را دارد.

 تنگه هرمز دومین تنگه بین‌المللی شلوغ دنیاست که وزارت انرژی آمریکا آن را «حیاتی‌ترین آبراه نفتی» نام‌گذاری کرده است؛ تنگه‌ی هرمز با انتقال ۲۱ میلیون بشکه در روز، بیش از ۲۰درصد از ترانزیت کل نفت خام جهان و در واقع نخستین و مهم‌ترین نقش را در نقل و انتقالات نفتی در اختیار دارد در صورت وقوع جنگ میان ایران و آمریکا در این منطقه، کشورهای حوزه خلیج فارس با چالشی بسیار جدی مواجه خواهند شد.

با توجه به موضوع پژوهشگر ایرنا با «حسن احمدیان» کارشناس مسائل خاورمیانه به گفت و گو پرداخت.

هیچ جایگزینی برای تنگه هرمز در بخش انرژی وجود ندارد

احمدیان در ابتدای این گفت و گو بیان داشت: برای اجرایی  شدن افزایش نفت در خط لوله شرق – غرب عربستان دو بخش وجود دارد، بخشی عملیاتی شدن که ظاهرا چالش بزرگی نیست و این پتانسیل وجود دارد که  از سوی سرمایه گذاری خارجی و خود سعودی ها صورت گیرد اما  در مورد تاثیر آن بحث های زیادی وجود دارد در سال ۲۰۱۸ طبق  آماری که سایت های معتبر  در مورد انرژی جهان منتشر کردند از این خط لوله به مقدار ۲ میلیون بشکه در روز استفاده شده  یعنی ۳ میلیون ظرفیت استفاده نشده دارد و رساندن این خط لوله به ۷ میلیون بشکه در روز به معنی این است که ۵ میلیون بشکه غیر قابل استفاده خواهد بود.

این کارشناس مسائل عربستان اظهار داشت:  برای سعودی ها راحت تر و مقرون به صرفه تر این است که از خلیج فارس و نفت کش برای صادرات نفت خام خود استفاده کنند تا اینکه آن را به دریای سرخ منتقل کنند دلیل عمده استفاده نکردن از ظرفیت این خط لوله مقرون به صرفه نبودن آن است و شاید در شرایط بحرانی برای سعودی ها قابل استفاده و مقرون به صرفه باشد سعودی ها در دوره جنگ ایران و عراق نیز از این خط لوله برای کمک به عراق  استفاده کردند.

وی در ادامه افزود: این خط لوله  تاثیر عمده ای بر روی صادرات انرژی از خلیج فارس نخواهد داشت تا زمانی که هزینه ها در این آبراه مقرون به صرفه تر باشد  از  این تنگه در بخش صادرات نفت استفاده خواهند کرد. در سال  ۲۱ میلیون بشکه تقاضای نفت از تنگه هرمز  داریم و سالیانه نیزبا افزایش یک  و نیم میلیون بشکه نفت روبه رو هستیم و این بدین معناست که این اقدام عربستان تاثیر چندانی نخواهد داشت.

احمدیان در ادامه خاطر نشان کرد: برای سعودی ها  خیلی مهم است که  از محصور بودن  در تنگه هرمز خارج شود و  این که سعودی ها در حال تضمین نفت برای بازار جهانی هستند تا افزایش قیمت نفت را در شرایط بحرانی پیشگیری کند با توجه به قسمت عمده صادرات نفت اوپک نمی توان با جابجایی دومیلیون بشکه جایگزین، بتوان کمبود را جبران کرد و این اقدام عربستان به هیچ وجه از اهمیت تنگه هرمز کم نخواهد کرد و تاثیر زیادی بر حوزه نفت و انرژی در جهان نخواهد داشت  چون تقاضا در حال افزایش است.

این کارشناس مسائل خاورمیانه بیان داشت: اگر این طرح عربستان در دوسال آینده عملیاتی شود و در طی این زمان، تقاضای نفت جهان  نیز افزایش پیدا خواهد کرد و بخشی از این تقاضا به خروجی نفت تنگه هرمز افزوده خواهد شد بنابر این تاثیر جدی نباید صورت گیرد و نکته دیگر این است که در شرایط بحرانی تصور سعودی ها این است که فشار وارده به سعودی ها  را در این زمینه کاهش داد اما احتمالا اگر رویاروی نظامی و تحول کلان در منطقه صورت گیرد این اقدام سعودی ها اثر جدی نخواهد گذاشت.

وی گفت: تحولات حمله به خط لوله در دریای سرخ از طرف حوثی ها در چند ماه اخیر  نشان داد که این اقدام سعودی ها نمی تواند امنیت انرژی سعودی را با توجه به بحران های منطقه ای تضمین کند و در واقع یک اعلامیه است که سعودی ها به دنبال عملی کردن آن نخواهند رفت و اگر هم به دنبال اجرایی شدن آن بروند با واقعیت ها،  تحول چندانی در امنیت انرژی عربستان و جهان ایجاد نمی کند.

تنگه هرمز سلاح ژئوپولتیک ایران

احمدیان کارشناس مسائل خاورمیانه در صورت بسته شدن تنگه هرمز گفت:در صورت بسته شدن تنگه هرمز این اقدام عربستان در افزایش خط لوله عملا هیچ تاثیری در بازار های جهانی ندارد زیرا ظرفیت خروج نفت از این تنگه روزانه نزدیک به ۲۱ میلیون بشکه نفت در روز می باشدو عربستان اساسا پتانسیل ندارد که حتی بخش کوچکی از  این کمبود را جبران کند و اگر دو میلیون به ظرفیت خود اضافه کند معنی این است که با توجه به استفاده نکردن از ظرفیت ۳ میلیون خط لوله عملا ۵ میلیون جبران شود و با یک شوک بزرگ نفتی در جهان مواجه خواهیم شد.

 وی گفت: در صورت بسته بودن تنگه هرمز نه عربستان  و نه سایر کشورهای عضو اوپک توان کنترل  بازار جهانی نفت را نخواهند داشت و ما با یک بحران کلان  در سطح جهانی مواجه خواهیم شد این طرح عربستان به احتمال زیاد عملیاتی نخواهد شد و پتانسیل این ظرفیت را ندارد.

احمدیان در پایان این گفت و گو اظهار داشت: این گفته وزیر انرژی عربستان بیشتر یک جنگ تبلیغاتی و روانی علیه ایران است و من تصور می کنم فشار جدی به ایران وارد نخواهد کرد.

"در سال های اخیر عربستان سعودی در بازار جهانی نفت به عنوان یک تولید کننده انعطاف پذیر نقش خود را از دست داده و این بدین معنا است که عربستان همانند دهه قبل تاثیر گذاری خود بر بازار نفت را از دست داده است و این اقدام متاثر از جنگ روانی  عربستان است و می خواهد نقش خود را حفظ کند و به جهانیان این مساله را القا کند که اثر گذار خواهد بود اما عملا عملیاتی کردن این طرح تاثیر در بازار جهان نفت ندارد.