نقشه انرژی اروپا به دست این کشورها زیر و رو می‌شود

 کشف ذخایر گاز طبیعی در دریای مدیترانه اطراف مصر، قبرس، فلسطین اشغالی و یونان، سیاست انرژی اروپا را دستخوش تغییراتی کرده است.

 همواره این روسیه بوده که تامین کننده اصلی گاز اروپا بوده و بر همین اساس، نفوذ قابل توجهی روی این منطقه پیدا کرده است اما این نفوذ با اکتشافات گازی مختلف در شرق مدیترانه و کشمکش برای به دست گرفتن کنترل منابع این منطقه مورد تهدید واقع شده است. پایگاه خبری کانورسیشن در گزارشی به بررسی بازیگران کلیدی پرداخته است:

مصر

مصر تا سال 2016 واردکننده بزرگ گاز بود اما کشف ذخایر عظیم گاز در سال 2015 که در میدان زُهر توسط شرکت ایتالیایی انی صورت گرفت، ممکن است مصر را به مهمترین قطب و صادرکننده گاز منطقه تبدیل کند. زُهر بزرگترین میدان گازی مدیترانه است و از آن زمان، تحت توسعه بوده و تولیدش را در ژانویه سال 2018 آغاز کرد.

همزمان دولت مصر سرگرم برنامه‌ریزی برای راه اندازی 11 پروژه گازی جدید است تا خود را به عنوان یک قطب منطقه‌ای برای تجارت و توزیع بین‌المللی گاز مطرح کند. در این بین، ارتش مصر برنامه آموزشی و تجهیزات خود را ارتقا بخشیده است و تمامی بخش‌های دولت قصد دارند نقش منطقه‌ای استراتژیکی که این کشور در پی بهار عربی و بحران‌های سیاسی متعاقب آن از دست داد، احیا کنند.

قبرس و یونان

قبرس با اکتشافات گازی عظیمی که در سال‌های اخیر صورت گرفته، نقطه روشنی برای اکتشاف بوده است. این اکتشافات شامل گلوکوس اکسون موبیل در سال 2019 و میدان کالیپسوی انی در سال 2018 هستند. همچنین آفرودیت که در سال 2011 کشف شد و انتظار می‌رود از فروش گاز آن از طریق پایانه ایدکوی مصر ظرف 18 سال آینده 9.5 میلیارد دلار درآمد داشته باشد. اما قبرس به دو بخش تقسیم شده و بخش یونانی که جمهوری قبرس است، تنها بخشی است که در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است و در نتیجه بر آب‌های سرزمینی این جزیره و منطقه اقتصادی ویژه آن حاکمیت دارد.

اما بخش شمالی که سمت ترکیه است، مدعی گاز در این آب‌ها بوده و در تلاش‌های خود از حمایت دولت ترکیه برخوردار است.

ترکیه

در بخش شرق دریای مدیترانه و در سمت ترکیه، اکتشافات گازی بزرگی انجام گرفته نشده است اما این کشور کشتی‌هایی را برای اکتشاف گاز به جانب آب‌های ساحلی قبرس اعزام کرده است. ترکیه اعلام کرده اگر بخش یونانی قبرس پیشنهاد همکاری که از سوی بخش ترک نشین قبرس مطرح شده است را نپذیرد، به حفاری برای گاز در این آب‌ها ادامه می‌دهد.

در واکنش به موضع ترکیه، قبرس و یونان حکم توقیف تمامی کشتی‌های حفاری ترکیه که مانع فعالیت‌های گازی آنها می‌شوند را صادر کرده و از اتحادیه اروپا درخواست کرده‌اند ترکیه را برای اقداماتش مجازات کند.

سیاست ترکیه با توجه به تلاش‌های مصر، یونان، قبرس و رژیم صهیونیستی برای ایجاد یک معماری انرژی منطقه‌ای از شرق مدیترانه به اروپا که ترکیه شامل آن نمی‌شود، درک شود. توافقات میان مصر و قبرس با دور زدن خطوط لوله ترکیه و روسیه، به فروش گاز از شرق مدیترانه به اروپا منتهی می‌شود.

رژیم صهیونیستی

رژیم صهیونیستی پتانسیل مصر به عنوان قطب جدید گاز اروپا را قوی‌تر کرده است. اکتشاف و توسعه میادین گازی در سواحل فلسطین اشغالی در 20 سال گذشته، به گاز فراوانی منتهی شده که این رژیم تلاش کرده از آن برای برتری ژئوپلیتیک خود استفاده کند و در همین راستا روابط حسنه‌ای با یونان و قبرس برقرار کرده است. این سه، مانورهای نظامی مشترکی انجام داده‌اند و عملیات‌های امنیتی در شرق مدیترانه را هماهنگ می‌کنند.

آنها اکنون برای ساخت یک خط لوله گاز هفت میلیارد دلاری از فلسطین اشغالی و میادین گازی قبرس از طریق جزیره کرت یونان به سوی ایتالیا همکاری می‌کنند تا گاز مورد نیاز سایر کشورهای اروپایی را تامین کنند. اگر در فعالیت‌های اکتشاف گاز در اطرف کرت، ذخایر گاز بیشتری کشف شود، طرح مذکور سودآورتر خواهد بود.

گاز همچنین زمینه را برای مذاکرات رژیم صهیونیستی با لبنان ایجاد کرده است. مقامات دو طرف در مذاکراتی با میانجیگری آمریکا، موافقت کرده‌اند درباره مرز دریایی خود گفت و گو کنند. میادین گازی جدیدی که در مدیترانه کشف شده‌اند تنها در صورتی می‌توانند قابل توسعه باشند که هیچ تهدید جنگی میان دو طرف وجود نداشته باشد.

روسیه

تحولات مذکور مسلما مایه نگرانی روسیه شده است. روسیه از طریق شرکت گازپروم 37 درصد از گاز مورد نیاز اروپا را تامین می کند و وابستگی اروپا به روسیه برای تامین انرژی مورد نیاز خود به نفع این کشور بوده است.

ریسک از دست دادن این نفوذ، ممکن است به منازعه نظامی منجر شود. ترکیه اخیرا خرید سیستم ضد هوایی روسیه را تکمیل کرده است و این امر می‌تواند توازن قدرت در منطقه را برهم زند و به آنکارا قدرت بیشتری در کنترل فضای هوایی به خصوص در مناطق مورد مناقشه فراهم کند.

یونان از این واهمه دارد که ترکیه سیستم مذکور را در ساحل جنوبی خود نزدیک به مکانی که نیروهای دریایی ترکیه کشتی‌های اکتشاف گاز را در شرق مدیترانه اسکورت می‌کنند، به کار بگیرد. در نتیجه نیروهای مسلح یونان به حال آماده باش درآمده اند. به نظر می‌رسد یونان به همراه بلوک مصر، قبرس و رژیم صهیونیستی از حمایت آمریکا و اتحادیه اروپا برخوردارند و ترکیه هشدار گرفته است که خرید سیستم اس-400 روسیه را کامل نکند.

هر چه روی دهد، به نظر می‌رسد نقشه انرژی اروپا ممکن است تا چند سال دیگر کاملا متفاوت به نظر برسد.