تراز منفی ایران در صنعت ماشین‌سازی/ تمام تجهیزات فرش‌بافی ایران وارداتی است

مدیر برنامه حمایت از توسعه بازار ماشین‌آلات پیشرفته ساخت داخل با تاکید بر اینکه ایران ۴۰ برابر صادرات، واردات در حوزه ماشین‌سازی دارد و این عدد به معنی دارا بودن بالاترین تراز منفی در "صنعت ماشین‌سازی" است، گفت: صنعت ماشین‌سازی یک صنعت راهبردی فراموش شده در کشور است، به گونه‌ای که قوانین وضع‌شده در این زمینه از سال ۱۳۰۵ یا خنثی بوده‌اند و یا تهدیدکننده صنعت هستند.

 دکتر رضا اسدی فرد در نشست "ماشین‌سازی؛ پیشران توسعه صنعت" که در محل صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار شد، با اشاره به مطالعات ۳ ساله در پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری، افزود: در حال حاضر صنعت کشور دچار آفت مونتاژکاری است و این امر موجب عدم ارتباط صنعت و دانشگاه شده است.

وی با تاکید بر اینکه ما هنوز به نوآوری نرسیده‌ایم و صنعت در حد مونتاژکاری و خرید ماشین‌آلات باقی مانده است، اظهار کرد: در یک بازه زمانی ۱۰ ساله رویکرد صنعت کشور از مونتاژکاری به نوآوری معطوف شد و قطعاً در این رویکرد، ماشین‌سازی تکمیل کننده این برنامه خواهد بود.

اسدی فرد با بیان اینکه اگر می‌خواهیم فناوری به صنعت نفوذ کند، باید بدانیم که صنعت، زبان ماشین را می‌فهمد؛ چرا که واردات ماشین‌آلات به معنی واردات فناوری است.

مدیر برنامه حمایت از توسعه بازار ماشین‌آلات پیشرفته ساخت داخل، صنعت ماشین‌سازی را یک صنعت پرچمدار و نشان‌دهنده میزان صنعتی شدن است، خاطر نشان کرد: اگر کشورهای کره و آلمان در رده کشورهای صنعتی قرار گرفته‌اند، به دلیل تولید ماشین آلات پیشرفته است، ویژگی صنعت ماشین‌سازی این است که حتی اگر دارای فناوری‌های پایین و متوسط باشد، ولی به همراه خود دانش می‌آورد، چون در داخل ماژول‌های آن تکنولوژی آورده به کار رفته است.

وی با اشاره به وضعیت صادرت و واردات کشورها، یادآور شد: کشور آلمان ۱۱.۵ درصد صادرات ماشین‌آلات دارد و این میزان برای کشور کره جنوبی ۳.۱ درصد (۵۷ میلیارد دلار در سال) می‌شود.

به گفته وی، کشور هند ۰.۷ درصد صادرات و ۱.۶ درصد واردات دارد؛ به این معنی که تیمی صادرات، واردات دارد.

اسدی فرد با بیان اینکه در ترکیه ۰.۶۶ درصد صادرات ماشین آلات و ۱.۱ درصد واردات دارد؛ به وضعیت ایران در این زمینه اشاره کرد و گفت: در ایران ۰.۰۱ درصد صادرات ماشین آلات و ۰.۴۶ درصد واردات دارد؛ به این معنی که با ۴۰ برابر صادرات، واردات ماشین‌آلات، دارای بالاترین تراز منفی در بخش ماشین‌سازی هستیم.

مدیر برنامه حمایت از توسعه بازار ماشین‌آلات پیشرفته ساخت داخل با تاکید بر اینکه در این مطالعات وضعیت صنعت ماشین‌سازی ۳ کشور هند، آلمان و کره جنوبی را مورد بررسی قرار دادیم، ادامه داد: نتایج این تحقیق نشان داد که توسعه ماشین‌سازی بدون برنامه ملی امکان‌پذیر نیست. اگر هند به صادرات ۱۱ میلیارد دلاری در صادرات نرم‌افزار رسیده است، به دلیل تمرکز ۱۰ ساله در این حوزه است.

اسدی فرد با تاکید بر اینکه برای رشد هر صنعت باید حتی بانک‌ها و صندوق تخصصی آن وجود داشته باشد، اظهار کرد: هیچ کشوری نمی‌تواند در همه حوزه‌ها وارد شود و کشورها در توسعه فناوری‌ها در تلاش برای تکمیل زنجیره فناوری‌ها هستند.

وی با تاکید بر ضرورت توجه به بازارهای بین‌المللی، خاطر نشان کرد: اغلب صنعت کشور مهارت‌محور هستند. شاید ۲۰ سال گذشته مهارت برای تولید محصولات کافی بود، ولی امروزه با توسعه فناوری صورت‌گرفته تنها داشتن مهارت قابل پذیرش نیست.

وی در ادامه با اشاره به لزوم توجه به استانداردها در صادرات محصولات، اظهار کرد: صادرات محصولات به بازارهای بین‌الملل یعنی صادرات برند ملی. بر این اساس سایر کشورها برای این منظور نهادهای غیر دولتی را فعال کردند و نقش به آنها داده شد؛ اقدامی که ما در آن ضعف داریم.

مدیر برنامه حمایت از توسعه بازار ماشین‌آلات پیشرفته، نیروهای متخصص و ماهر در طراحی و توسعه و بخش‌های تحقیق و توسعه را از دیگر زمینه‌های موفقیت در توسعه صنعت ماشین‌سازی ذکر کرد و افزود: آنچه که نظام فنی و حرفه‌ای ارائه می‌دهد، به درد صنعت ماشین‌سازی ما نمی‌خورد. سایر کشورها اقدام به راه‌اندازی مناطق ویژه کردند تا برای توسعه فناوری‌ها، زیر ساخت‌هایی را ایجاد کند.

اسدی‌فرد با تاکید بر اینکه ایران بالاترین تراز منفی در صنعت ماشین‌سازی را دارد، اظهار کرد: در حال حاضر ۳۰۰ کارخانه فرش‌بافی در کشور داریم که همه ماشین‌آلات مورد استفاده در آن وارداتی است و در حوزه پتروشیمی ۸ میلیون تن واردات فرآورده‌های پتروشیمی داریم و این در حالی است که می‌توانیم به راحتی فرآورده‌های پتروشیمی را در داخل کشور تولید کنیم.

به گفته وی، ایران پلیمرهای مورد استفاده در سپر خودرو را از کشور کره جنوبی وارد می‌کند؛ چراکه پلیمرهای وارداتی رنگ‌پذیری بهتری دارند.

عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری، نمونه موفق در حوزه ماشین‌آلات را صنعت شیرآلات و یراق آلات دانست که یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام به ساخت دستگاه‌های پوشش‌دهی ضد خش و خوردگی کرده و پس از دو سال توانسته است دستگاه‌های خود را با ارائه به ۳۸ شرکت بزرگ فعال در این حوزه، تجاری‌سازی کند.

وی کسب رتبه سوم ایران در تربیت مهندس در دنیا را از مزیت‌های کشور در توسعه صنعتی دانست و افزود: در حال حاضر از ۴ هزار و ۴۰۰ شرکت دانش‌بنیان ایجاد شده، تعداد هزار شرکت در حوزه تجهیزات فعال هستند که این امر نیز مزیت دیگر در این حوزه به شمار می‌رود و این در حالی است که صنعت ماشین‌سازی یک صنعت راهبردی فراموش‌شده در کشور است؛ به گونه‌ای که بررسی قوانین صنعت از سال ۱۳۰۵ نشان می‌دهد که قوانین وضع شده یا خنثی و یا تهدید کننده صنعت هستند؛ ضمن آنکه هیچ نهاد تخصصی در این حوزه نداریم و نهادهای غیر دولتی فعال نیز توانایی لازم برای حمایت از بخش‌های صنعتی را ندارند.

اسدی‌فرد، ایجاد اتاق فکر با حمایت مرکز تحول فناوری ریاست جمهوری را از جمله اقدامات حمایتی در این زمینه دانست و خاطر نشان کرد: علاوه بر آن با حمایت انجمن‌های علمی کمیته‌ای متشکل از ۶ انجمن فعال در حوزه ماشین‌آلات راه‌اندازی کردیم، همچنین با مذاکراتی که با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشتیم، متقاعد شدند که تیم ویژه‌ای را برای توسعه صنعت ماشین‌سازی ایجاد کنند.