جنگل‌های هیرکانی؛ پناهگاه پستانداران مهم دنیا

 ‌مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان گفت: پستانداران مهمی جنگل‌های هیرکانی را پناهگاه خود قرار داده اند.

قربانعلی محمدپور با بیان اینکه با تأیید کارشناسان IUCN در چهل و سومین اجلاس یونسکو، جنگل‌های هیرکانی به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید،گفت: جنگل‌های هیرکانی نوار سبزی به طول ۸۵۰ کیلومتر و مساحت یک میلیون و ۸۵۰ هزار هکتار هستند که سواحل جنوبی دریای خزر را پوشانده اند. نام این جنگل‌ها از نام قدیم گرگان که در گذشته هیرکان خوانده می‌شد و به معنی سرزمین گرگ‌هاست، گرفته شده است.

وی افزود: منطقه‌ای جنگلی در کرانه جنوبی دریای خزر و شمال رشته کوه‌های البرز که غنا و تنوع زیستی، گونه‌های بومی، نادر و منحصر به فرد گیاهی و جانوری و زیبایی حیرت انگیز طبیعی اش چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. این جنگل‌ها باقی مانده جنگل‌های پهن برگ خزان کننده از ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال پیش هستند و مرز درختی در آنها از ۲۸- متر تا ۲۵۰۰ الی ۲۸۰۰ متر از سطح دریا امتداد دارد.

محمدپور با بیان اینکه بسیاری از گونه‌های گیاهی موجود در این جنگل‌ها امروزه به صورت فسیل در اروپا یافت می‌شوند، ادامه داد: به همین دلیل از این جنگل‌ها به عنوان فسیل زنده یا موزه طبیعی یاد می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان تصریح کرد: عصر یخبندان و از بین رفتن جنگل‌های اروپا و آمریکا به دلیل سرمای بسیار زیاد، این جنگل‌ها به دلیل وجود اقلیم معتدل ناشی از وجود دریای خزر و رشته کوه‌های البرز به حیات خود ادامه داده و پس از اتمام دوره یخبندان گونه‌های گیاهی از این جنگل‌ها به اروپا و شمال آمریکا گسترش یافت؛ به همین دلیل از این جنگل‌ها به عنوان مادر جنگل‌های جوان اروپا و شمال آمریکا یاد می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: از گونه‌های درختی منحصربفرد هیرکانی می‌توان به گونه انجیلی اشاره کرد که با رنگ‌های منحصر بفرد طبیعی خود در پاییز جلوه‌ای خاص به این جنگل‌های بی نظیر می بخشد که تنها منطقه پراکنش طبیعی آن سواحل جنوبی دریای خزر است.

محمدپور تصریح کرد: این جنگل‌ها در گذشته‌ای نه چندان دور قلمرو پستانداران بزرگی چون ببر مازندران بوده است که به دلیل شکار بیش از حد و از بین رفتن زیستگاه منقرض شد.

وی با بیان اینکه امروزه پستانداران مهمی جنگل‌های هیرکانی را پناهگاه خود قرار داده اند که از آن جمله می‌توان به پلنگ، کل و بز، و گربه وحشی اشاره کرد که از جمله پستانداران در معرض خطر لیست IUCN هستند، گفت: گونه پلنگ موجود در جنگل‌های هیرکانی بزرگترین زیرگونه از این جنس بوده و ایران بزرگترین جمعیت این گونه در جهان را دارا است و پارک جنگلی گلستان و منطقه البرز مرکزی یکی از بهترین زیستگاه‌های این گونه محسوب می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان ادامه داد: این جنگل‌ها بیش از سه هزار گونه از گیاهان آوندی، حدود ۱۸۰ گونه پرنده، ۳۱ گونه خزنده، و حدود ۴۰ درصد از دوزیستان ایران را در بر می‌گیرد که با توجه به مساحت اندک آن نسبت به سطح کشور، تنوع زیستی بی نظیری را شامل می‌شود.

محمدپور ثبت جهانی هیرکانی را بعنوان دومین اثر میراث طبیعی ایران پس از کویر لوت در فهرست میراث جهانی چهل و سومین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در باکو آذربایجان به مردم ایران و خصوصاً استان گیلان تبریک گفت و افزود: ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو که از مدت‌ها قبل مورد توجه دولت ایران بوده است به یکی از اولویت‌های ایران در سال ۲۰۱۷ تبدیل شد. در مجموع تعداد ۱۲ سایت در سه استان گیلان، مازندران و گلستان با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع و دانشگاه تربیت مدرس و بنیاد سوکوی آلمان برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد شد که حدود ۷۰ درصد از جنگل‌های هیرکانی یا حدود را شامل می‌شود.

وی با اشاره به این که سایت‌های ثبت شده در فهرست میراث جهانی شامل پارک جنگلی گلستان، منطقه حفاظت شده جهان نما و جنگل ابر و افراتخته در استان گلستان، منطقه حفاظت شده بولا، الیمستان، واز، کجور، چهارباغ و خشکه داران در استان مازندران و مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان و لیسار در استان گیلان هستند، خاطرنشان کرد: سه سایت ثبت شده در استان گیلان شامل بخش غربی جنگل‌های هیرکانی و از جمله پربارش ترین و مرطوب‌ترین سایت‌های ثبت شده هستند. سایت لیسار و گشت رودخان شمالی ترین و غربی‌ترین سایت‌های ثبت شده بوده و سیاهرود رودبار در جنوب گیلان، با دارا بودن توده جنگلی کوهستانی بسیار منحصر بفرد، درخت‌زارهای سوزنی برگ واکوتون‌های کوهستانی و تنوع اقلیمی یکی دیگر از سایت‌های قرار گرفته در این لیست است. این سایت‌ها علاوه بر تنوع اکولوژیکی، زیستگاه گونه‌های گیاهی و جانوری بی نظیری هستند.