معمای تبلیغات محیطی در فوتبال

در حالی که پیش از آغاز لیگ هجدهم مدیران سازمان لیگ وعده‌های فراوانی درباره بهبود درآمدهای باشگاه‌ها از طریق تبلیغات محیطی دادند اما در پایان این لیگ مشخص شد که اوضاع همچنان نسبت به فصول گذشته بدون تغییر باقی مانده و باشگاه‌ها همچنان به درآمدهایشان از این طریق نرسیدند.

 فشردگی بی‌مورد لیگ برتر، ناتوانی در برگزاری فینال جام‌حذفی، لغو سوپرجام و موارد منفی دیگر در کارنامه امسال سازمان لیگ فوتبال باعث شده که نتوان نمره قبولی به این ارگان اجرایی فوتبال ایران داد. این اتفاقی است که سال‌ها در حال رخ دادن است اما امسال بیشتر به چشم آمد و مدیران سازمان لیگ مشروط نه، بلکه مردود شدند. البته در این گزارش قرار نیست هیچ‌کدام از نکات منفی اشاره شده در بالا، مورد بررسی قرار بگیرند.

"تبلیغات محیطی" هر ساله به یکی از معضلات فوتبال ایران و به خصوص باشگاه‌ها تبدیل می‌شود؛ منبع درآمدی که در فوتبال مدرن، بخش اندکی از منابع درآمدی باشگاه‌ها را تشکیل می‌دهد و حدود نیمی از درآمد باشگاه‌های فوتبال از طریق حق پخش تلویزیونی است اما تبلیغات محیطی در ایران با توجه به عدم وجود عزمی جدی در روشن کردن تکلیف حق پخش، درصد بالایی از درآمد باشگاه‌های فوتبال ایرانی را در بر می‌گیرد.

کمیته بازاریابی سازمان لیگ فوتبال به ریاست صادق درودگر پیش از لیگ هجدهم تصمیم گرفت از شرکت امین‌سیمای کیش که مدیرعامل آن با وجود طلب ۵۹ میلیاردی در تمام مراسم‌های سازمان لیگ حضور داشت، جدا شود و با شرکت تیراژه فیلم قراردادی دو ساله امضا کند. از نامعلوم ماندن تکلیف مطالبات باشگاه‌ها از شرکت امین سیما می‌گذریم - که در حوصله این گزارش نمی‌گنجد - و به تبلیغات محیطی امسال می‌پردازیم.

به گزارش ایسنا، صادق درودگر پیش از آغاز لیگ برتر از تغییر فرآیند تبلیغات محیطی خبر داد و قرار شد که شرکت متولی، تنها متقاضیان را به سازمان لیگ معرفی کند تا خود سازمان لیگ با متقاضیان قرارداد امضا کند و در پایان، ۲۷ درصد از درآمدها را به شرکت متولی پرداخت کند. همچنین کف درآمدی هم از سوی سازمان لیگ تعیین شد و شرکت تیراژه فیلم به عنوان متولی باید از طریق شرکت‌هایی که معرفی می‌کرد، حداقل ۸۵ میلیارد تومان درآمدزایی کند. در صورتی که مبلغ درآمد کمتر از ۸۵ میلیارد تومان بود، شرکت تیراژه فیلم باید این کمبود را جبران می‌کرد.

با وجود این صحبت‌ها، لیگ هجدهم به پایان رسید و سازمان لیگ در مورد تبلیغات محیطی شفاف‌سازی نکرد. در این مدت پیگیری‌ها از سازمان لیگ برای مشخص شدن میزان دقیق درآمد تبلیغات محیطی بی‌پاسخ مانده و هر مسئولی جواب را به دیگری پاس می‌دهد. البته هم صادق درودگر و هم مدیران شرکت تیراژه فیلم مدعی هستند که حداقل مقدار (۸۵ میلیارد تومان) تامین شده است.

اگر فرض را بر تامین ۸۵ میلیارد تومان بگیریم، از این مبلغ ۲۷ درصد به شرکت تیراژه فیلم می‌رسد و از باقی‌مانده آن، ۸۰ درصد به باشگاه‌ها، ۱۰ درصد به فدراسیون فوتبال، ۳ تا ۵ درصد به هیات‌های فوتبال و ۵ درصد به سازمان لیگ تعلق می‌گیرد. با این اوصاف، درآمد هر بخش بدون احتساب مالیات و هزینه‌های جانبی به صورت زیر می‌شود:

سهم باشگاه‌ها: ۴۹ میلیارد و ۶۴۰ میلیون تومان

سهم شرکت متولی: ۲۲ میلیارد و ۹۵۰ میلیون تومان

سهم فدراسیون فوتبال: ۶ میلیارد و ۲۰۵ میلیون تومان

سهم سازمان لیگ: ۳ میلیارد و ۱۰۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان

سهم هیات‌های فوتبال: یک میلیارد و ۸۶۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیارد و ۱۰۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان

باید توجه داشت که سهم هر باشگاه به این صورت محاسبه می‌شود که ۵۰ درصد به صورت مساوی بین ۱۶ باشگاه و ۵۰ درصد باقی‌مانده بر اساس رتبه آن‌ها تقسیم می‌شود. البته برای ۵۰ درصد دوم، هیچ‌وقت فرمول خاصی اعلام نشده و مشخص نیست که بر چه اساسی سهم هر باشگاه مشخص می‌شود اما در هر صورت بر اساس ۵۰ درصد نخست، هر باشگاه باید حداقل یک میلیارد ۵۵۱ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان دریافت کند. آیا باشگاه‌ها به حداقل سهمشان رسیده‌اند؟

با جست‌وجو در مصاحبه‌های مدیران چند باشگاه می‌توان متوجه شد که چنین اتفاقی رخ نداده است. برای مثال هادی مباشری، معاون باشگاه استقلال درباره دریافتی‌های این باشگاه از سوی سازمان لیگ توضیح می‌دهد:"سازمان لیگ چند سال است که به هیچ باشگاهی بابت تبلیغات پول نمی‌دهد و همه ما بدهکار می‌شویم. بدهی‌ها هم بابت ۲۰ درصد فرضی بلیت‌فروشی است. اسپانسر، بلیت را می‌فروشد ولی اطلاعات نمی‌دهد و به همین دلیل سازمان لیگ به صورت چشمی تعداد هواداران را برآورد می‌کند و ۲۰ درصد خودش را از درآمدهای تبلیغات محیطی کم می‌کند. موارد دیگری هم بابت درصد قرارداد بازیکنان و جریمه‌های پشت سر هم کمیته انضباطی که برای درآمدزایی خودش است، وجود دارد که باعث می‌شود سازمان لیگ همیشه به ما بگوید شما بدهکار هستید. "

شاید فکر کنید که فقط باشگاه‌هایی که با بدهی و مشکل مالی روبرو هستند با چنین وضعیتی از نظر پرداختی روبرو هستند اما باشگاهی مانند سپاهان هم حداقل درآمد را از تبلیغات محیطی نداشته است. مسعود تابش، مدیرعامل سپاهان می‌گوید:"در فصلی که گذشت از بابت تبلیغات محیطی به ما چیزی حدود ۵۰۰- ۴۰۰ میلیون تومان پرداخت شد. در این مورد با آن‌ها صحبت کردیم اما به ما گفتند ۷۵۰ میلیون تومان بابت ارزش افزوده از ما کسر کرده‌اند. این ارزش افزوده باید حساب و کتاب و صورت وضعیت داشته باشد. ما سال‌های قبل از تبلیغات محیطی ۴، ۵ میلیارد تومان درآمد کسب می‌کردیم. باید مشخص شود که ما به عنوان تیم دوم لیگ چه قدر از این راه درآمد به دست می‌آوریم. "

با این اوصاف به نظر می‌رسد که سازمان لیگ امسال هم در رساندن باشگاه‌ها به تبلیغات محیطی ناکام بوده است. علاوه بر آن، عدم شفاف‌سازی اتفاق بدتری است که در سازمان لیگ رخ می‌دهد تا نه تنها مردم و رسانه‌ها بلکه باشگاه‌ها هم از درآمدهایی که می‌توانند داشته باشند، خبردار نشوند. این رفتار در سازمان لیگ فوتبال ایران را با سازمان لیگ فوتبال آلمان مقایسه کنید که در فصلی که گذشت، تمام آمارهای مالی مربوط به بوندسلیگای یک و دو را منتشر کرد. البته فوتبال ایران از برگزاری درست یک دیدار فینال جام حذفی و یک بازی سوپرجام عاجز است و شاید بهتر است که آن را با آلمان مقایسه نکنیم.

در نهایت انتظار می‌رود که مدیران سازمان لیگ جواب روشنی درباره درآمدهای حاصل از تبلیغات محیطی بدهد تا حداقل باشگاه‌ها از درآمدهایشان در این بخش آگاه شوند. باید مشخص شود که اگر شرکت متولی تبلیغات محیطی نتوانسته حداقل تعهداتش را عملی کند، برای فصل آینده تکلیفش را معلوم کنند و اگر توانسته به تعهداتش عمل کند، مشخص شود که پول‌هایی که باید به باشگاه‌ها می‌رسیده در کجا هزینه شده است.