لحظه به لحظه با یک تصمیم دشوار

ژنرال‌ها و مشاورانش به او توصیه کردند به ایران حمله نکند اما هیچ‌کدام اثری نداشت تا این‌که در میان صداهای مخالف، یک صدا بود که رئیس‌جمهوری را قانع کرد: «تاکر کارلسون در فاکس‌نیوز، شبکه خبری مورد علاقه ترامپ».

در حالی که مشاوران امنیت ملی به ترامپ می‌گفتند که عملیاتی نظامی علیه ایران انجام دهد، کارلسون در روزهای اخیر به ترامپ گفته بود حمله به تهران می‌تواند حماقت باشد و اگر دست به چنین کاری بزند، باید امید به انتخاب مجدد برای ریاست‌جمهوری را ببوسد و کنار بگذارد. در هر حال به گفته خود ترامپ، او ١٠ دقیقه پیش از حمله، دستور توقف می‌دهد و این کار را به این دلیل انجام می‌دهد که می‌خواهد مانع کشته‌شدن ١٥٠ نفر انسان (تخمین تلفات احتمالی) شود. در کنار این مسأله، ترامپ کسی است که پیشتر بارها از این موضوع انتقاد کرده بود که آمریکا سرمایه‌های انسانی و مالی زیادی را در جنگ‌های خاورمیانه به هدر داده و او نمی‌خواهد کارهای سلف‌هایش را ادامه دهد.

آنچنان که کارلسون و سایر افراد شکاک استدلال می‌کنند، حمله علیه ایران می‌تواند به راحتی به جنگی تمام‌عیار تبدیل شود که پیروزی در آن به راحتی ممکن نیست و این همان چیزی است که ترامپ می‌خواست از آن ممانعت کند. به همین دلیل او تا زمانی که به جنگنده‌ها دستور حمله دهد، تلاش کرد تا این مسأله را حل کند و از اقدام سریع جلوگیری کند.

روایت کامل این مسأله که ترامپ تصمیم به حمله به یک کشور دیگر را گرفت و سپس آن را کنسل کرد، برای کسانی که درگیر این مسأله بودند هم همچنان در هاله‌ای از ابهام است؛ این را می‌توان از مصاحبه مقامات دولتی، افسرهای نظامی و قانو‌نگذاران متوجه شد. فردای روزی که این عملیات متوقف شد، حرف‌وحدیث‌های متفاوت و متضادی منتشر شد اما کاخ سفید تصمیم گرفت در مورد این مسأله سکوت کند. اما یک موضوع  بار دیگر روشن می‌شود و آن این است که پروسه تصمیم‌گیری ترامپ حتی در موضوعات مهم تا چه اندازه با پروسه تصمیم‌گیری روسای‌جمهوری پیش از او متفاوت است.

فارغ از جلسات و اظهارنظرها، ترامپ به غرایز خود بسیار بیشتر از موسسات و مشاورانش اعتماد دارد. او برای مدت ٦ ماه است که وزیر دفاع تأییدشده از سوی سنا ندارد و وزیری که برای این کار در نظر گرفته بود، همین هفته استعفا کرد. ترامپ تا چندین هفته از یک عملیات نظامی دفاع می‌کرد تا این‌که روز پنجشنبه از خواب بیدار شد و متوجه شد که ایران یک پهپاد جاسوسی آمریکایی را منهدم کرده است. حالا او در کنار جان بولتون، مشاور امنیت ملی‌اش باید انتخاب می‌کرد که چگونه به این اتفاق واکنش نشان دهد. صبح روز پنجشنبه، تنها چند ساعت پس از آن‌که هواپیمایی جاسوسی آمریکا منهدم شد، بولتون ساعت ٧ صبح برای صبحانه کاری به کاخ سفید رفت و با پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع، که پیشتر استعفا کرده بود، مارک اسپر که به جای شاناهان گماشته شده بود، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا و ژنرال جوزف دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش دیدار کرد.

آنها با بحث در مورد این پهپاد منهدم‌شده به این نتیجه رسیدند که در مورد پاسخ نظامی به این اقدام ایران با رئیس‌جمهوری صحبت کنند. در ساعت ١١ این افراد به همراه چند تن از سایر مقامات امنیت ملی با ترامپ دیدار کردند و گزینه‌های حمله نظامی به ایران را با او به اشتراک گذاشتند. به گفته یکی از مقامات دولتی، تلفات احتمالی چنین حمله‌ای در آن جلسه مطرح شد. اما مثل همیشه ترامپ خیلی روی این تیم مشاوران تکیه نکرد. در میان افراد دیگری که ترامپ خارج از این جلسه با آنها صحبت کرد، سناتور لیندزی گراهام، سناتور جمهوریخواه تندرو و یکی از متحدان اصلی ترامپ بود که به رئیس‌جمهوری توصیه کرد باید یک پاسخ نظامی به این اقدام ایران بدهد.

در ساعت ٣ بعدازظهر، ترامپ میزبان رهبران کنگره بود تا در مورد پاسخ‌های جایگزین نظامی صحبت کنند. دست‌کم چند تن از افرادی که در این جلسه حضور داشتند، انتظار داشتند که ترامپ باید پاسخی نظامی به اقدام ایران بدهد. ترامپ لیستی را در دست داشت که همه گزینه‌های نظامی در آن قید شده و این لیست پس از حمله به نفتکش‌ها در دریای عمان تهیه شده بود. گزینه‌های این لیست درنهایت به دو گزینه جایگزین محدود شد؛ در میان این گزینه‌ها حمله محدود به اهدافی مثل رادارها و سیستم‌های دفاع موشکی ایران قرار داشت.

مقامات دولتی روز جمعه گفتند که تیم امنیت ملی رئیس‌جمهوری همگی با گزینه نهایی حمله به چند هدف دفاعی ایران موافقت کردند؛ اما چند تن از مقامات نظامی گفتند که ژنرال دانفورد نسبت به واکنش‌ها و پیامدهای احتمالی این حمله هشدار داده است و گفته که این اتفاق می‌تواند جان نظامیان آمریکایی و متحدان آمریکا در منطقه را به خطر بیندازد. در ساعت ٦ بعدازظهر، در دفتر شاناهان در پنتاگون، جلسه‌ای صورت گرفت که در آن دانفورد نیز حضور داشت و آن جلسه بسیار پرتنش بود. به گفته یکی از افرادی که از آن جلسه اطلاع داشته، پمپئو در جلسه‌ کاخ سفید گفته بود که تحریم‌ها اثرات قدرتمندی بر اقتصاد ایران و فروش نفت آنها داشته است. اگر چه او از یک واکنش محدود نظامی هم حمایت کرده است، اما گفته که تحریم‌ها اثرات طولانی‌مدتی خواهند داشت. در این میان برخی از مشاوران ترامپ گفتند که این اقدام نظامی ممکن است استراتژی تحریم‌ها را خدشه‌دار کند. در هر حال در ساعت ٧ بعدازظهر به مقامات ارشد آمریکایی گفته شد که تصمیم حمله نظامی قطعی است و در ساعتی بین ٩ و ١٠ شب یا کمی پیش از سحرگاه عملیاتی خواهد شد. اما در عرض یک ساعت از این خبر دستور توقف آن صادر شد. ترامپ در مصاحبه با ان.بی.سی گفته بود که برای جلوگیری از تلفات انسانی دستور توقف حمله را داده است: «من از یکی از ژنرال‌هایم پرسیدم که چند نفر می‌میرند؟ او گفت حدود ١٥٠ نفر. من کمی فکر کردم و سپس گفتم، می‌دانی، آنها یک پهپاد بدون سرنشین را هدف قرار داده‌اند و ما می‌خواهیم ١٥٠ نفر را بکشیم. برای همین عملیات را کنسل کردم. البته من آن را هم دوست نداشتم و فکر نمی‌کردم که واکنش مناسبی باشد.»

اما یکی از مقامات دولتی گفته است که تلفات نظامی را ژنرال‌ها محاسبه نمی‌کنند بلکه این کار وکلای پنتاگون است و این اطلاعات را نیز وکلای پنتاگون تهیه کردند و به کاخ سفید انتقال دادند. آنها این موضوع را نیز در نظر گرفته بودند که اگر در روشنایی روز عملیات انجام بگیرد؛ یعنی زمانی که افراد بیشتری در آن پایگاه‌ها حضور دارند، ممکن است تلفات از این هم بیشتر شود. پس از مطالعه این گزارش‌ها، ترامپ عملیات را متوقف کرده است. اما در این میان مداخله وکلای پنتاگون از طریق برخی از دستیاران ترامپ در تلاش برای دور زدن آقای بولتون دیده می‌شود. این‌که آیا برآورد این تلفات صورت گرفته است یا نه، معلوم نیست اما این تعداد تخمین‌زده‌شده، تأثیر زیادی بر روی تصمیم ترامپ و کارلسون و سایر شکاکان به مداخله نظامی داشته است.

موضوع دیگری که باعث تجدیدنظر ترامپ شده، این بوده است که به گفته ژنرال جک کین، یکی از افراد بازنشسته ارتش که نزدیک به کاخ سفید و ترامپ است، به ترامپ گفته شده بود این حمله ایران به پهپاد آمریکایی، اشتباهی صورت گرفته است. چیزی که ترامپ هم آن را بعدا اعلام کرد. ژنرال کین در مصاحبه‌ای گفته بود که فرماندهانی که دستور حمله به این پهپاد را داده بودند، مورد خشم رهبران ایران قرار گرفته‌اند.

ژنرال کین گفته: «معلوم نیست فرماندهی که دستور شلیک به پهپاد آمریکایی را داده است، از سوی خود این دستور را داده یا از مقامات بالاتر این اجازه را دریافت کرده است؛ اما این موضوع ترامپ را تحت‌ تأثیر قرار داد که اتفاقی که به خواسته رهبران ارشد ایران صورت نگرفته، باعث ایجاد جنگی خطرناک شود.» دستور صادر شد و به هواپیماها و کشتی‌ها دستور بازگشت به موقعیت قبلی‌شان داده شد. در کاخ سفید، ترامپ در ساعت ٨شب تلویزیون را روشن کرد تا برنامه کارلسون در فاکس‌نیوز را تماشا کند. کارلسون گفت: «جنگ خارجی برای آمریکا به‌سختی به پایان خواهد رسید.»

منبع:روزنامه شهروند