نکاتی برای رهایی از درد سیاتیک

 طب سنتی و اسلامی، پیشینه‌ای درخشان در تاریخ پزشکی ایران دارد و ظرفیت‌های بسیاری را برای به‌کارگیری در کنار طب نوین از خود نشان داده است. محققان کشور در مطالعه‌ای پژوهشی، استفاده از یکی از تکنیک‌های این طب را برای درمان درد سیاتیک مورد تأیید قرار داده‌اند.

 امروزه به علت سبک و روش زندگی، نوع تغذیه و رفتارهای نامناسب اجتماعی و شغلی انسان‌ها، شایع‌ترین علت ناتوانی افراد زیر ۴۵ سال دردهای پشت کمر هستند. درمان دردهای کمر و سیاتیک در علم پزشکی نوین شامل فیزیوتراپی، تمرینات خاص ورزشی، داروهای مسکن مثل ضد التهاب‌های استروئیدی و غیراستروئیدی و گاهی شل کننده‌های عضلانی، ضد تشنج‌ها، ضد افسردگی‌ها بوده و در صورت عدم پاسخ، از جراحی استفاده می‌شود.

اما به اعتقاد پژوهشگران، عوارض متعدد داروهای مصرفی برای کاهش چنین دردهایی که ازجمله آن‌ها می‌توان به خونریزی‌های گوارشی، حملات قلبی و مغزی، مسمومیت‌های کبدی و کلیوی و عوارض پوستی، ریوی و خونی اشاره کرد، استفاده از چنین داروهایی را با ملاحظاتی روبرو می‌کند. به همین دلیل با توجه به شیوع بسیار بالای بیماری‌های مورد اشاره در کنار هزینه‌ها و عوارض آن‌ها، لازم است بررسی بر روی روش‌های درمانی دیگری که هزینه و عوارض کم‌تری داشته باشند، انجام گیرد و در این راستا، استفاده از طب مکمل و همچنین طب سنتی، جایگاه ویژه‌ای دارد.

در این زمینه، گروهی از محققان کشور از دانشگاه شاهد، مطالعه‌ای پژوهشی را طراحی و هدایت کرده‌اند که در آن تأثیر یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان سنتی یعنی «فصد» بر درمان درد سیاتیک مورد ارزیابی قرار گرفته است.

فصد، نوعی روش خون‌گیری در طب سنتی است که شامل باز کردن منفذی کوچک در دیواره رگ به‌وسیله نیشتر است و طبق پنداشته‌های طب سنتی باعث خروج اخلاط فاسد بدن با خروج خون می‌شود.

در مطالعه مورد اشاره فوق، از مرور اطلاعات کتابخانه‌ای با مراجعه به کتب مرجع طب ایرانی و بررسی پژوهش‌های جدید از پایگاه‌های معتبر استفاده شده و در کنار آن، مطالعه میدانی از طریق جمع‌آوری اطلاعات تعدادی از پزشکان ایرانی با سابقه فعالیت درمانی به‌طور متوسط ۲۰ سال انجام شده است.

نتایج حاصل از این پژوهش گویای آن است که با نوع دیدگاه طب ایرانی به بیماری دردهای مفصلی و سیاتیک، راه‌کارهای درمانی بسیار مؤثری قابل دسترسی هستند و یکی از مهم‌ترین آن‌ها انجام فصد است. چنان‌که فصد می‌تواند در تمام مراحل این بیماری به‌تنهایی یا در کنار تدابیر دیگر درمانی به‌طور مؤثری مورد استفاده قرار گیرد و حتی گاهی جهت پیشگیری از دردهای مفصلی نیز می‌توان از آن استفاده کرد.

طبق بررسی‌های مجریان تحقیق فوق، پژوهش‌های جدید نیز تأثیر فصد بر درمان بسیاری از بیماری‌ها به‌ویژه درمان دردهای مفصلی را تأیید می‌کنند.

آن‌گونه که سید سعید اسماعیلی، استادیار و متخصص طب سنتی دانشگاه شاهد و همکارانش می‌گویند: «از دید طب سنتی، عوامل تأثیرگذار درد مفاصل به ترتیب شیوع عبارت‌اند از: ترکیب بلغم و صفرا، سپس بلغم به‌تنهایی، سپس دم به‌تنهایی، سپس صفرا به‌تنهایی، سپس سودا به‌تنهایی و بقیه به‌ندرت دیده می‌شوند و بر اساس این‌که سو مزاج غالب مسبب بیماری چه باشد، پروتکل و روش درمانی مشخص می‌شود».

آن‌ها ادامه می‌دهند: «به‌طورکلی درمان دردهای مفصلی از دیدگاه طب ایرانی شامل: رفع علت ایجادکننده بیماری، دفع خلط غالب مسبب بیماری، تعدیل یا اصلاح مزاج و تقویت عضو هستند و فصد می‌تواند در این روند درمانی، تنها راه درمان یا بخشی از درمان باشد».

بر این اساس، درواقع فصد یکی از بهترین درمان‌های درد عرق‌النسا یا همان سیاتیک است، به‌طوری‌که ابوعلی سینا آن را نافع‌ترین درمان نامیده که فوراً درد را ساکت می‌کند.

به گفته اسماعیلی و همکارانش، بوعلی سینا توصیه اکید می‌کند که: «برای رفع مشکل سیاتیک، اول فصد باسلیق سمت درد و سپس با فاصله دو سه روز فصد پا انجام شود تا از تجمع مجدد ماده جلوگیری شود. فصد پا بر اساس ناحیه انتشار درد انتخابی می‌شود».

همچنین در این تحقیق آمده است که: «اگر سبب درد سیاتیک، سو مزاج ساده باشد و علائم گرمی و حرارت وجود داشته باشد، ابتدا جهت کاهش حرارت و درمان سریع‌تر می‌توان فصد کرد، ولی لازم است میزان دفع خون کم باشد و سپس اصلاح مزاج صورت گیرد».

یافته‌های این تحقیق جالب که بار دیگر، ظرفیت‌های کمتر شناخته‌شده طب سنتی را برای رفع مشکلات سلامت نشان می‌دهد، در نشریه «تاریخ پزشکی» به چاپ رسیده‌اند.

نشریه فوق، یک فصل‌نامه علمی پژوهشی است که توسط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتشر می‌شود.