واکاوی هفت‌تیرکشی در تئاترشهر

 محدوده «تئاترشهر» سال‌هاست تغییر چهره داده و بساط دستفروش‌ها، معرکه‌گیران، فالگیرها، معتادان و کارتن‌خوابها بر چهره این کانون فرهنگی هنری پایتخت سایه انداخته؛ این کلکسیون تقریبا کامل بود که چند روز قبل وقوع یک فقره «هفت‌تیرکشی» آن را بی‌نقص کرد!

این محدوده روزگاری محل تجمع علاقه‌مندان به هنر بود و بیشتر چهره‌های هنری در اطراف بزرگترین مجموعه نمایشی ایران و بوستان «دانشجو» در مجاورت آن دیده می‌شدند، اما کم‌کم ناملایمات به این میراث فرهنگی کشور که به نوعی نماد و هویت هنری شهر تهران نیز محسوب می‌شد، راه یافتند و آسیب‌های اجتماعی به این محدوده هم رخنه کرد تا جایی که امروز شاید در این حصار فرهنگی در میان چهره‌های خسته ناشی از انواع آسیب‌های اجتماعی، تک و توک بتوان چهره‌های فرهنگی دید.

وقوع سرقت و فریاد و دعواهای گاه و بیگاه دستفروشان و معتادان متجاهر در این راسته کم بود حالا هفت‌تیرکشی هم به مصائب تئاتر شهر افزوده شد.

به گزارش ایسنا حادثه رخ‌داده در محدوده تئاترشهر که طی آن یک دستفروش اقدام به تیراندازی به دیگری کرده بود، تنها یک حادثه ساده دعوا بین دو نفر نیست. به گفته رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران، «نباید مهم‌ترین نقطه تهران عرصه تاخت و تاز گروه‌های دستفروش قرار می‌گرفت و در پی آن محیط بی‌دفاع شهری ایجاد می‌شد و در نهایت اتفاق غیرقابل باوری همچون تیراندازی در این محدوده روی می‌داد که «رویکرد غرب وحشی و تگزاس» را به نمایش بگذارد، این محدوده باید محل حضور افراد هنری و حتی گردشگران باشد که لازمه تحقق این مهم، ایجاد منطقه‌ای آرام، زیبا، امن و قابل مشاهده است.»

محمدجواد حق‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: نگاه به شهر باید نگاه به یک موجود زنده باشد و با چنین رویکردی باید با مسائل شهر برخورد کنیم. قطعاً اگر بخواهیم برای شهر تهران نقطه کانونی‌ای تعریف کنیم، چهارراه ولیعصر (عج) کانونی‌ترین نقطه قلمداد می‌شود که دو خیابان انقلاب و جمهوری در شمال و جنوب چهارراه ولیعصر و شرق و غرب شهر نیز در همین نقطه کانونی به یکدیگر می‌رسند؛ از سوی دیگر وجود بناهای مختلف در این محور، اهمیت این محدوده را دوچندان می‌کند. دقیقاً در محدوده ضلع شمال خیابان انقلاب خندقی وجود داشته که «حصار ناصری» را شکل می داده که در دوره پهلوی اول خراب و خیابان انقلاب فعلی احداث می‌شود؛ به این ترتیب خیابان انقلاب حدفاصل تهرانِ دوره‌های قاجار و پهلوی محسوب می‌شود.

این خیابان با سازه‌های مدرن همچون دانشگاه تهران، مدرسه ماندگار البرز و دانشگاه تربیت معلم و… نماد مدرنیزاسیون تهران نیز قلمداد می‌شود. در دوره پهلوی دوم شاهد رویکرد دیگری به خیابان انقلاب فعلی بودیم که با اضافه‌شدن مجموعه‌هایی، در حقیقت به هویت فرهنگی شهر اضافه شد که شاخص آنها دو ساختمان تئاتر شهر و ساختمان تالار رودکی - که به تالار وحدت مشهور است- بود. این ساختمانها با این هدف بنا شدند که دو حوزه هنری اصلی کشور را سامان دهند. انتظار می‌رفت پس از انقلاب با توجه به اینکه انقلاب ما انقلاب فرهنگی بود رویکرد بهتری نسبت به این بناها اتخاذ شود و نقش هنر به ویژه تئاتر در انتقال پیام‌های انقلاب جدی دنبال شود و این مراکز را به مراکز هنری جدی شهر تهران تبدیل کنیم.

مهم‌ترین نقطه تهران نباید عرصه تاخت و تاز گروه‌های دستفروش قرار می‌گرفت و در پی آن محیط بی دفاع شهری ایجاد می‌شد و در نهایت اتفاق غیرقابل باوری همچون تیراندازی در این محدوده روی دهد و رویکرد غرب وحشی و تگزاس را به نمایش بگذارد
حق‌شناس اضافه کرد: در حقیقت وجود بناهای ارزشمند و شکل‌گیری رویدادهای مهم و آغاز رخدادهای ارزشمند تاریخی همچون انقلاب اسلامی ایران در این محدوده همگی نشان می‌دهد باید به این حوزه توجه ویژه‌ای می‌کردیم اما متأسفانه رویکردی وجود دارد که خیلی علاقه‌مند نیست مفاهیم انقلابی با نشانه‌هایی که در حوزه فرهنگ و انقلاب وجود دارد همچون آزادی، استقلال، توحید و مقابله با ظلم و ستم که بارهای معنایی انقلاب بود از طریق تئاتر، موسیقی، سینما و هنر ماندگار شود. در واقع عده‌ای با این پیوند ارتباط برقرار نمی‌کنند؛ لذا این حوزه با مشکلات جدی روبرو می‌شود و نوعی بی مهری به این نمادها در حوزه مدیریت شهری هم شکل می‌گیرد.

رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر لزوم تلاش حداکثری برای حفظ بناهای میراثی شهر تهران همچون ساختمان تئاتر شهر افزود: به نظر می‌رسد داستان بازگشایی در مترو دقیقاً مقابل ساختمان تئاتر شهر و یا حتی ساخت و سازه با دیگر رویکردی است که به جای حفظ این بناها، به دنبال شکل‌گیری برخی تقابل‌هاست. قطعاً چنین رویکردی ستوده نیست؛ در حالیکه باید به سمت حفظ سرمایه‌های هنری و اجتماعی حرکت کنیم و در این مسیر عدم انسجام، مشکلات جدی به همراه دارد.
وی با تاکید دوباره بر تبدیل فضای تئاتر شهر به یک منطقه مهم فرهنگی و امن گفت: متأسفانه امروز شاهد شکل‌گیری محدوده‌ای برای حضور گروه‌هایی هستیم که درگیر انواع آسیب‌های اجتماعی هستند؛ بی‌تردید اداره این فضا در اطراف یک مرکز هنری به شکل مافیایی توسط عده‌ای، حال تحت عنوان دستفروش پذیرفته نیست؛ لذا در این حوزه شاهد کم‌کاری نهادهای امنیت شهری بوده‌ایم که باید برای این کم کاری پاسخگوی افکار عمومی باشند بنابراین قطعاً باید از حضور افرادی که شانیتی با این فضا ندارند جلوگیری می‌شد تا محیط امن برای هنرمندان و مخاطبان این بنای ارزشمند ایجاد شود. این بنا در حقیقت قلب تپنده تئاتر ایران محسوب می‌شود که امروز درگیر مشکلات بسیاری ناشی از تأثیر آسیب‌های اجتماعی اطراف آن شده است. نگاه بی مهرانه به این ساختمان تا به امروز وجود داشته که می‌توان نمود ان را در حوزه‌های مختلفی همچون عدم توجه به امنیت و نظم و محدوده، ساخت بناهایی با نیت تقابل با این بنا و یا حتی بازگشایی درب مترو مشاهده کرد.
وی تصریح کرد: امروز باید رویکرد به این قلب تپنده تئاتر ایران تغییر کند و امنیت را به این محدوده با مقابله اسیب های اجتماعی اطراف آن بازگرداند. امیدوارم روزی نرسد که این بی‌تدبیری‌ها نسبت به این مرکز تئاتر ایران موجب شود قلب تئاتر ایران از تپش بازبایستد.

فضای اطراف تئاتر شهر برای مخاطبان هنرمندان و کارمندان امن نیست

سعید اسدی، مدیر تئاتر شهر نیز در این باره به ایسنا گفت: از یکی دو ماه گذشته در نامه‌نگاری‌های مختلفی با مسئولان ذیربط هشدار دادیم که وضعیت امنیتی اطراف تئاتر شهر نگران‌کننده است چون با سلاح سرد و نزاع خیابانی و حضور افرادی که شأنیتی با این مجموعه فرهنگی ندارند و به طور سازماندهی شده در اینجا اقامت دارند روبرو هستیم، حتی از طرف اداره کل هم پیگیری شده بود تا اقدامات لازم انجام شود. علاوه بر این در پیگیری‌های تلفنی و حضوری هم نگرانی‌ها ابلاغ شده بود و امیدوار بودیم تمام کسانی که دست‌اندرکار رعایت امنیت در مکان‌های عمومی هستند اقدام می‌کنند اما متأسفانه اتفاقی نیفتاده و الان متأسفانه فضای اطراف تئاتر شهر اصلاً برای مخاطبان هنرمندان و کارمندان تئاتر شهر امن نیست.

وی افزود: ما همیشه اظهار نگرانی کرده بودیم ولی حالا با اتفاقی که افتاده به نظر می‌رسد باید فکر عاجلی برای این ماجرا شود. الان مسئله واجب این است که بیرون ساختمان تئاتر شهر به طور جدی در حال آسیب دیدن است و ما فقط از در ورودی به داخل ساختمان را می‌توانیم حفظ کنیم و امنیت را در آن برقرار کنیم. این در حالی است که مسئولان مربوط مثل شهرداری پیش از این وعده‌های زیادی داده‌اند اما هیچ اتفاقی نیفتاده است. با این وضعیت ما همیشه در حالت اضطراب به سر می‌بریم که خدای ناکرده اتفاق وحشتناکی نیفتد اما متأسفانه آن اتفاق افتاد که می‌توانست خیلی پیچیده‌تر شود؛ به همین دلیل اگر این ماجرا به صورت ساختاری حل نشود نمی‌توانیم به تنهایی از پس آن برآییم؛ چون به شکل بی دفاعی مجبوریم فقط نگران باشیم.

پلیس باید از تکرار حادثه تئاترشهر جلوگیری کند

حجت نظری دیگر عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران نیز با انتقاد از وضعیت محوطه اطراف تئاتر شهر به ایسنا گفت: فضای فرهنگی مجموعه تئاتر شهر متعلق به تمام شهروندان است و نباید جو حاکم بر آن به گونه‌ای باشد که امکان حضور تمام اقشار در آن سلب شود.

وی با تاکید بر اینکه پلیس باید از تکرار حادثه تئاترشهر جلوگیری کند افزود: نزاع و درگیری در هرجایی که رخ دهد سبب اضطراب و نگرانی شهروندان می‌شود و طبیعی است وقوع آن در فضایی مانند چهارراه ولیعصر و در ساعت پرتردد حساسیت زیادی ایجاد می‌کند. پلیس باید تمهیداتی را پیش‌بینی کند که از تکرار چنین وقایعی جلوگیری شود. مدیریت شهری نیز این آمادگی را دارد که در حد توان و اختیارات خود در این زمینه همکاری کند.

وی تاکید کرد که امنیت و از آن مهم‌تر، «احساس امنیت» باید در تمامی فضاهای فرهنگی از جمله همین مجموعه تئاتر شهر ارتقا یابد تا شرایط حضور تماشاگران تئاتر نیز در این منطقه آسان شود.

نظری در عین حال با بیان اینکه به دنبال برخورد گازانبری و پلیسی با دستفروشان نبوده و نیستیم، گفت: هدف ما ساماندهی دستفروشان و بهبود وضعیت تردد عابرین است. با اجرای این مصوبه برای محدوده‌های فرهنگی نظیر تئاتر شهر، مشاغلی پیش‌بینی می‌شود که نسبتی با آن فضا داشته باشند. به طورمثال اگر در حال حاضر در یک محدوده فرهنگی دستفروشان لباس یا ابزاریراق می‌فروشند، می‌توان ترتیبی اتخاذ کرد که ون‌کافه‌هایی در این محدوده‌ها فعالیت کنند که قهوه می‌فروشند یا مثلاً دستفروشانی که صنایع دستی می‌فروشند در محدوده مستقر شوند، البته حضور دستفروشان دیگر با این ازدحام و تراکم همراه نخواهد بود و به منظور رعایت عدالت مدت حضورشان نیز محدود و موقتی خواهد بود. شخصاً در نامه‌ای از شهرداران مناطق خواستم معابر و مکان‌های مناسب حضور این نوع مشاغل را شناسایی کنند تا پس از تشکیل کمیته برنامه‌ریزی و نظارت مصوبه ساماندهی مشاغل، به سرعت این مکان‌ها به کمیته معرفی شوند و زمینه اجرایی شدن آن با سرعت بیشتری فراهم شود.

وی تاکید کرد: نمی‌توان گفت که با اجرای طرح ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون نزاع رخ نخواهد داد، اما قطعاً از حجم استرس و درگیری‌های روزمره دستفروشان بر سر محل بساط‌گستری و هزینه و … کاسته می‌شود، ضمن اینکه فضای فرهنگی یک محیط نیز حفظ خواهد شد.

طرح ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون در حالی از سوی این عضو شورای شهر طرح و پیگیری می‌شود که محمدصادق زمانی مدیر روابط عمومی شرکت شهربان و حریم بان شهرداری تهران در گفت‌وگو با ایسنا، در تشریح آخرین وضعیت ساماندهی دستفروشان در شهر تهران و اقدامات شرکت شهربان شهرداری تهران، گفت‌: به طور طبیعی حفاظت معابر عمومی در راستای حفظ نظم شهر و تسهیل آمد و شد شهروندان طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها از وظایف شهرداری‌ها در سراسر کشور محسوب می‌شود. به طور طبیعی هر کلانشهری همچون تهران که حجم مهاجرت‌ها برای دستیابی به موقعیت بهتر و کار بسیار زیاد است، حفاظت از معابر عمومی اهمیت چند برابری پیدا می‌کند و در حقیقت به موضوعی چند لایه تبدیل می‌شود. بی‌تردید در کلانشهری همچون تهران که می‌شود با دستفروشی در شرایط فعلی درآمد بالایی را کسب کرد. باندهایی شکل می‌گیرند که برای فروش معابر عمومی به دستفروشان دست به هر اقدامی می‌زنند.

وی ادامه داد: تشکیل این باندها در مرحله بعد مفسده و فساد و تخلف را به همراه دارد و به طور کلی انجام این اقدامات دستفروشی را از حالت نوستالوژیک و طبیعی از ذهن‌ها خارج می‌کند و دستفروشی را وارد فضایی می‌کند که به اسم این کار اتفاقات و کارهایی رخ می‌دهد.

مدیر روابط عمومی شرکت شهربان و حریم بان شهرداری تهران، ادامه داد: متأسفانه در سال‌های اخیر هر چه شهرداران تهران و مدیران شهری تلاش کردند که با شهروندان به یک تفاهم ذهنی برسند که اگر گفته می‌شود سد معبر از هر نوع آن کاری غیرقانونی است برای همه شهروندان قابل پذیرش و درک باشد نتوانستیم به این تفاهم ذهنی برسیم که مقابله با سد معبر برای آرامش خود شهروندان و حفظ نظم شهر است.

وی ادامه داد: شهروندان همچنان به حمایت‌های احساسی خود از دستفروشان ادامه دادند و این حمایت‌ها همراه حمایت‌های هدفمند برخی رسانه‌ها که بعضاً برخی از آنها بیرون از کشور حمایت می‌شوند، این هدف را دنبال می‌کرد که رفتار قانونی با دستفروشان به ماجرای سیاسی پیچیده و خاصی تبدیل شود. همه اینها کمک کرد تا فضا به گونه‌ای شکل بگیرد که دستفروشان خود را محقق بدانند که هر کجای شهر می‌خواهند توقف کنند بساط گستری و سد معبر.

زمانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر لزوم همکاری همه دستگاه‌های ذی ربط در حوزه مقابله با سد معبر، اضافه کرد: کار به جایی رسید که برای اجرای طرح‌های ساماندهی دستفروشان وقتی طرحی اجرایی می‌شد دستفروشان استقبال نمی‌کردند البته ۴۰ درصد از آنها نیازمند هستند که اتفاقاً با طرح‌های ساماندهی همراهی می‌کنند و هر کجا که محل ساماندهی اعلام شود، می آیند و مشکلی ندارند، اما ۶۰ درصد که درآمدهای خاصی دارند، حاضر نیستند پاتوقی که برای خود درست کرده‌اند و در آن سد معبر می‌کنند به هیچ وجه رها کنند و اتفاقاً همین ۶۰ درصد به اراذل و اوباش مبالغی را پرداخت می‌کنند که اگر نیروهای شهرداری برای رفع سد معبر مراجعه کردند عده‌ای با قمه، چاقو و کابل به نیروهای شهرداری حمله می‌کنند و با احساسی کردن فضا حمایت مردم را جلب می‌کنند و در نهایت جلوی اجرای قانون را می‌گیرند.

وی در عین حال، گفت: با توجه به شرایط اقتصادی کشور و در حقیقت مشکلات اشتغال، افراد به دم‌دستی ترین و ساده‌ترین کار یعنی دستفروشی دست می‌زنند چرا که این کار نه پرداخت اجاره و نه پرداخت عوارض و مالیاتی ندارد، لذا به سمت آن سوق می‌یابند. بر این اساس دولت باید کمک کند. اگر قرار است معابر عمومی به سمت بسامان شدن حرکت کنند باید چندین دستگاه و نهاد دست به دست یکدیگر دهند. قطعاً شهرداری تهران متولی ا یجاد شغل نیست و تنها می‌تواند مشاغل شهری را ساماندهی کند.

مدیر روابط عمومی شرکت شهربان حریم بان شهرداری تهران، خاطر نشان کرد: در چنین شرایطی انتظار می‌رفت ظرف سال‌های گذشته سازمان صدا و سیما برنامه‌های فرهنگی در این حوزه بسازد تا ذهن شهروندان روشن شود، اما متأسفانه سهم مدیریت شهری در حوزه شهربان و موضوع دستفروشی تقریباً صفر بوده است. در حقیقت فرهنگسازی در این حوزه اتفاق نیافتاد و شرکت شهربان هم متولی فرهنگسازی نبوده و تنها جایگاه اجرایی دارد.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به حادثه تیراندازی در اطراف ساختمان تئاتر شهر، گفت‌: هنگامی که برای ساماندهی این محدوده مراجعه کرده بودیم با حدود ۳۰ نفر از افرادی که پرونده قضائی و انتظامی دارند و در حقیقت افرادی سابقه و شروری بودند، مواجه بودیم. لذا قبل از اجرای طرح باید نیروی انتظامی به موضوع وارد می‌شد و جلوی این افراد را می‌گرفت. در غیر این صورت این افراد اجازه اجرای طرح را نمی‌دادند چرا که همین افراد معابر عمومی را به دست فروشان اجاره می‌دهند.

زمانی در اظهاراتش، با بیان اینکه وقتی این افراد قانوشکن مسلط می‌شوند باید منتظر تیراندازی و بروز رفتارهای گانگستری در سطح شهر باشیم. چنین حوادثی در حمایت‌های احساسی برخی از ما شهروندان را در پی دارد ابراز عقیده کرد: این اتفاقات در حقیقت ریشه در حمایت‌های هدفمند برخی از رسانه‌ها دارد که همگی تلاش کردند شهرداری را در گوشه رینگ قرار دهند و به آن حمله کنند و با تبلیغات احساسی همچون این جمله که "دستفروشان اگر دستفروشی نکنند چه کار باید انجام دهند؟ و نمی‌توانند دزدی کنند" سعی در همراه کردن احساس مردم با این کار خلاف قانون بودند. قطعاً ما نیز دوست نداریم کسی دزدی کند. بی تردید دستفروشان پاره تن و هموطن ما هستند، اما حرف ما این است که با قانون شکنی نمی‌توان کسب درآمد کرد. تمام مراجع تقلید تاکید کرده‌اند که "سد معبر" جایز نیست و حرام است. لذا رفع سد معبر هم ریشه قانونی و هم شرعی دارد و شهرداری باید کار قانونی خود را انجام می‌داد، اما همراهی وجود نداشت.

وی ادامه داد: در حال حاضر برنامه ساماندهی دستفروشان را داریم حتی می‌توانیم آنها را شناسنامه دار کنیم و نظم و نسخی در این حوزه ایجاد کنیم، اما لازمه آن این است که چند دستگاه از جمله نیروی انتظامی، وزارت کار، سازمان صدا و سیما و مراجع قضائی محکم و حرفه‌ای پای کار بیایند و همراه با مدیریت شهری شوند. قطعاً شهرداری به تنهایی نمی‌تواند در این حوزه موفق عمل کند. مکرر اتفاق افتاده است که نیروهای ما در اجرای طرح‌های مختلف آسیب دیده‌اند. این در شرایطی است که تنها آنها به دنبال اجرای قانون هستند و در خصوص سد معبر تذکر داده‌اند، اما به آنها حمله شده است و آسیب دیده‌اند.

مدیر روابط عمومی شرکت شهربان حریم بان شهرداری تهران بار دیگر تاکید کرد: وقتی که در خصوص اقدامات خلاف قانون برخی دستفروشان هشدار داده و اعلام می‌شد برخی از دستفروشان در قالب دستفروشی دست به اقدامات خلاف قانون همچون قاچاق مواد مخدر و خلاف اخلاق همچون مزاحمت نوامیس می‌زنند، ما با شهروندان باید همراه می‌شدیم و امروز نیز باید بدانیم که عدم همراهی ما با شهروندان اتفاقات ناگواری به همراه دارد و دود آن به چشم همه ما می‌رود.