هدف کشورها از میانجیگری چیست؟

 با توجه به تلاش های دیپلماتیک اخیر برای کاهش تنش میان تهران – واشنگتن، یک کارشناس روابط بین الملل می گوید:کشورها در شرایط بحرانی با ایفای نقش میانجی گری به دنبال اعتبار بین المللی هستند.

«شیخ محمد عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر،  روز یکشنبه  ۱۹ خرداد در گفت و گو با خبرنگاران در لندن  با بیان اینکه چندین کشور از جمله قطر، عمان، عراق و ژاپن برای کاهش تنش میان آمریکا و ایران تلاش می کنند تصریح کرد: تمامی این کشورها نگران، نتایج ناشی از افزایش تنش بین ایران و آمریکا هستند.

همزمان  با اظهارات وزیر خارجه قطر «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان امروز ( ۲۰ خرداد) وارد تهران شد . وی در این سفر یک روزه  قرار است با «حسن روحانی»، رئیس جمهور و «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کند. همچنین «شینزو آبه» نخست وزیر ژاپن نیز قرار است در پایان همین هفته به تهران سفر کند.

در هر حال  تلاش دیپلماتیک برای کاهش تنش میان تهران- واشنگتن ادامه دارد و همه این کشورها نگران عواقب اوج گیری تنش در منطقه خاورمیانه هستند و به خوبی می دانند که  افزایش تنش در منطقه به نفع هیچ کشوری  نخواهد بود.

با توجه به اهمیت موضوع پژوهشگر ایرنا با «نوذر شفیعی» کارشناس روابط بین الملل و استاد دانشگاه به گفت و گو پرداخت.

کشورهای با نقش میانجی گری بین تهران- واشنگتن

 نوذر شفیعی در ابتدای این گفت و گو بیان داشت:یک کشور فی النفسه نقش میانجی گری ندارد. نقش هر کشور در میانجی گری تابع اعتباری آن کشور میانجی گر است که میان کشورهای طرف در گیر دارد و این نقش به کشورها داده می شود. گاهی نقش یک کشور، قدرت استراتژیک است  که به اعتبار توانمندی های داخلی کسب کرده است و گاهی  نقش یک کشور جایگاه استراتژیک است که به واسطه اعتبار خدادادی در آن موقعیت طبیعی قرار گرفته است.

نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی گفت: کشورها در شرایط بحرانی به دنبال نقش آفرینی هستند و این نقش آفرینی به آنان در منطقه اعتبار بین المللی می دهد. ضمن اینکه وقوع بحران ها می تواند مستقیما به منافع ملی برخی از  این کشورها لطمه وارد می کند.

این کارشناس روابط بین الملل خاطر نشان کرد:  آلمانو  ژاپن و تمام کشورهای که درصدد میانجی گری هستند منهای سوئیس، دارای منافع مستقیم در منطقه خلیج فارس هستند و هر گونه درگیری به منافع آنان در منطقه آسیب وارد می کند. بنابراین همه در پی این هستند که تنش در روابط ایران و امریکا از بین رود.

شفیعی در ادامه اظهار داشت: هر میانجی گری که بخواهد اتفاق بیفتد با قصد دو هدف یکی کاهش تنش و دیگر ارائه طرح برای حل اختلافات  بین ایران و امریکا است و منظور از کاهش تنش این است که از تصاعد بحران جلوگیری شود و  به یک جنگ احتمالی بین ایران و آمریکا تبدیل نشود در این صورت هر میانجی گری می تواند در ماموریت خود موفق باشد چرا که نه ایران و آمریکا تمایل ندارند که وارد یک جنگ احتمالی نظامی شوند.

 وی گفت: میانجی گری در حقیقت به معنی ایجاد اعتماد و اطمینان بیشتر بین دو کشور برای جلوگیری از جنگ می باشد اما میانجی گری می تواند معنی فراتر از این را داشته باشد و این است که میانجی گری می تواند شامل ارائه یک طرح برای حل اختلافات باشد با توجه به اینکه اختلافات تهران – واشنگتن اختلافات بنیادین می باشدبعید به نظر می رسد کشورها بتوانند در رفع تنش موفق باشند.

 شفیعی گفت: ایران .مذاکره با آمریکا را نپذیرفته است و میانجی گری نمی تواند به حل اختلافات پایدار ایران و آمریکا کمک نماید، تلاش ها برای ایجاد اعتماد می تواند تا حدودی موفق باشد اما با توجه به اختلافات بنیادین تلاش های  برای حل بحران میان تهران- واشنگتن تا حدودی ناامید کننده است.

 وی افزود:آمریکایی ها در عمل شرط هایی را گذاشته اند. وقتی ایران را تحریم می کنند این یک شرط محسوب می شود  آنان مدعی اند که تحریم ها برداشته نمی شود تا رفتار ایران تغییر یابد و شرط های امریکا در درون رفتار آمریکا نهفته است و نیازی به شرط گذاری نیست.

این استاد دانشگاه همچنین اظهار داشت: آمریکایی ها بدون  هیچ گونه قید و شرطی سیاست خود را که عبارت است از حداکثر سازی فشار علیه ایران، اعمال می کنند و دیگر نیازی نیست که بگویند ما بدون قید پیش شرط با ایران مذاکره می کنیم. آنها در عمل سیاست های خود را علیه ایران اعمال می کنند و هدف آنان تغییر رفتار ایران است. «ترامپ» گفته است که تغییر رژیم در دستور کار ما نیست اما واقعیت این است اگر برایشان مقدور باشد به تغییر رژیم  در ایران نیز اقدام خواهد کرد.

نقش میانجی  گری ژاپن در کاهش تنش بین تهران- واشنگتن

این کارشناس روابط بین الملل در این زمینه بیان داشت: کشور ژاپن می تواند نقش برجسته تری نسبت به بقیه کشورها در میانجی گری بین ایران- آمریکا را ایفا کند مشروط بر اینکه یک میانجی گر صادق باشد. در معادلات بین المللی با اینکه ژاپن در بعضی از حوزه ها به ایران نیازمند است ولی در مجموع به ایالات متحده امریکا نزدیک است.

شفیعی در این خصوص اظهار داشت: بین تمامی کشورها همانند عراق، عمان و ژاپن که قرار است بین ایران و آمریکا نقش میانجی گری را داشته باشند هر کدام جایگاه خاص خود را دارند  و این بستگی به نقش ایران دارد که به چه اندازه برای میانجی گری ژاپن اهمیت قایل است.

 وی گفت: موضوع دیگر این است که دولت  امریکا به چه اندازه می تواند برای این میانجی گری نقشی قائل شود چون هر کشوری که میانجی گری می کند باید بی طرف باشد و اگر طرفدار، یکی از کشورهای طرف مناقشه باشد نمی تواند نقش میانجی صالح را ایفا کند.

این استاد دانشگاه به میانجی گری کشور عمان برای کاهش تنش بین تهران - واشنگتن اشاره کرد و گفت: کشور عمان رابطه خوبی با دولت ایالات متحده و ایران دارد و سعی می کند نقش میانجی گری را بین تهران - واشنگتن ایفا کند اما ظرفیت و پتانسیل زیادی بر ای حل این بحران ندارد. در عین حال بحران خلیج فارس هم به شدت منافع حیاتی عمان را تهدید می کند و این تنش می تواند به شدت بر کشورهای منطقه تاثیر گذار باشد.

شفیعی در ادامه بیان داشت: کشور ژاپن از نظر جغرافیایی دور از منطقه است اما تنش در خاورمیانه می تواند آثار و تبعات سوء برای اقتصاد این کشور داشته باشد و می تواند منافع ملی ژاپن را به خطر اندازد و هرچه تعداد کشورها در میانجی گیری و جلوگیری از بحران بیشتر باشند به همان اندازه می توان باور داشت که میزان احتمال وقوع بحران ها، می تواند کاهش داشته باشد.

سود عربستان و امارات از تنش میان تهران –واشنگتن

این استاد دانشگاه اظهار داشت::عربستان و امارات دوست دارند اگر قرار است جنگی در منطقه اتفاق بیفتد این جنگ بین آمریکا و ایران باشد نه آمریکا و کشورهای دیگر منطقه و آمریکا نیز خواهان این است که اگر جنگی در منطقه بین کشورها شکل بگیرد یک طرف درگیر ایران باشد و آمریکا فقط نقش پشتیبانی کننده را داشته باشد.

وی در پایان این گفت و گوبیان داشت: عربستان، امارات، اسرائیل وآمریکا انتظار دارند اگر جنگی در منطقه شکل بگیرد حتما ایران یک طرف درگیر باشد اما رغبتی در منطقه برای شکل گیری یک جنگ در منطقه نیست. نه آمریکا با طناب عربستان و اسرائیل در این چاه فرو می رود و نه بقیه کشورها به خواست امریکا وارد این جنگ می شوند و همه کشورها به خوبی واقفند که هر گونه جنگی در  منطقه برای  همه کشورهای منطقه ویرانگر است.