چرا عمان به ایران نیازمند است؟

 یک کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان این‌که عمان با توجه به شرایط جغرافیایی و اقتصادی‌اش در منطقه نیازمند ایران است، اظهار کرد: عمانی‌ها در برابر فشارهای آمریکا در ارتباط با تهران، به صورت کج دار و مریز عمل می‌کنند که البته این نوع رفتار در کل به نفع ایران است.

 میرجواد گلوی بیات، در یادداشتی با عنوان «چرا عمان به ایران نیاز دارد؟» نوشت: کشور عمان در جهان عرب از نظر جغرافیایی در انزوا به سر می‌برد. این کشور در شرقی‌ترین قسمت جهان عرب قرار دارد و با کشورهایی همچون یمن، امارت و عربستان همسایه است، کشور سلطنتی عمان همچنین دارای مذهبی متفاوت با کشورهای همسایه خود است و این امر بر انزوای هر چه بیشتر این کشور در این منطقه افزوده است. مشکلات مرزی حل نشده با عربستان و امارات نیز مزید بر علت شده که عمان از این انزوا رنج بیشتری ببرد.

این کشور عربی علیرغم این انزوا با دو کشور همسایه‌اش یعنی عربستان سعودی و امارات متحده دارای رقابت جدی است و همین موضوع باعث شده که به دنبال متحدی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بگردد، عمان به خوبی از تمامیت‌طلبی عربستان در شبه جزیره مطلع است و از آنجایی که علمای وهابی «اباضیه» را هم‌سنگ شیعه تکفیر می‌کنند این نیز سبب بی اعتمادی بیشتر عمان به عربستان شده است، از سوی دیگر عربستان از دیر باز برای دسترسی به آب‌های اقیانوس هند و دسترسی به دریاهای جنوبی به استان «ظفار» که استان سنتی نشین عمان است چشم طمع داشته و این مهم در بحران ظفار خود را نشان داد. در این راستا این کشور در جریان این رقابت‌ها و موارد دیگری که در اینجا ذکر نشده است همواره ایران را متحد خود دانسته و از زمان سلطنت سلطان قابوس اتحاد استراتژیک ایران و عمان نمود عینی‌تری پیدا کرده است.

با توجه به روابط حسنه ایران و عمان، در حال حاضر شاهد تشدید فشارهای آمریکا بر این کشور هستیم تا دولت مسقط میزان تعاملات خود با ایران را کاهش دهد و در این چارچوب باید به این موضوع توجه داشت که عمان از اراده و توان لازم برخوردار نیست که به صورت کامل در برابر این فشارها بایستد و در نتیجه در برابر این فشارها به صورت کج دار و مریز عمل می‌کند که البته این نوع رفتار در کل به نفع ایران است. درواقع عمان نمی‌خواهد رابطه خود با آمریکا را قربانی رابطه با ایران بکند ولی این طور هم نیست که بخواهد ایران را به کلی فراموش کند. از زمان تحریم‌های جدید آمریکا، عمان روابط تجاری خود با ایران را تقریباً به بیش از دو برابر رسانده است، خطوط کشتیرانی و هواپیمایی جدید بین دو کشور افتتاح شده است، عمان تسهیلات بیشتری را برای سفر ایرانیان به این کشور فراهم کرده و با نیروهای مسلح ایران (ارتش و سپاه) مانور نظامی مشترک برگزار کرده است، هر کدام از این وقایع مهم، درست زمانی اجرایی شده که مقامات این کشور، سفری دیپلماتیک به رژیم صهیونیستی و آمریکا داشته‌اند و یا اینکه قراردادی با این کشورها امضا کرده‌اند. برای مثال پس از سفر پمپئو به عمان ما شاهد این بودیم که عمانی‌ها یک خط جدید هوایی با ایران برقرار کردند یا پس از قرارداد نظامی با آمریکا، یک مانور مشترک نظامی با ایران ترتیب دادند.

از دیگر محورهای همکاری ایران و عمان در منطقه حضور مستقیم دو کشور در تنگه هرمز است، عمان در جنوب و ایران در شمال تنگه هرمز حضور دارند. دولت مسقط همواره خواهان آرامش در این تنگه بوده و از وقوع درگیری در این منطقه استقبال نمی‌کند و در همین راستا همواره تلاش کرده که در راستای ایجاد امنیت در این منطقه با ایران همکاری جدی داشته باشد. از دیگر سو طبق اخبار منتشر شده عمانی‌ها همواره اعلام کردند که ایران برای آنها همسایه‌ای قدرتمند و محترم است و با توجه به شرایط منطقه به ایران نیاز دارند، بنابراین تمایلی ندارند که تحت تأثیر برخی از فشارها این رابطه مخدوش شود و در منطقه بحرانی ایجاد شود. رقابت آنها با امارات در جنوب تنگه هرمز باعث شده که عمان از اهمیت یافتن تنگه هرمز استقبال کند و به این ترتیب نظر مثبت قدرت‌های بزرگ را به خود جلب کند، چرا که با به رسمیت شناختن استان "مسندم " (جنوب تنگه هرمز) توسط قدرت‌های بزرگ، عمان می‌تواند از آن به عنوان برگ برنده‌ای در مقابل امارات که اخیراً نسبت به این منطقه ادعاهایی را مطرح کرده، داشته باشد.

در ادامه بررسی علت نیاز دولت مسقط به تهران باید به این نکته نیز توجه داشت که اقتصاد عمان وابسته به نفت است، نفتی که سهل‌الوصول نیست برای حل این مشکل، عمان به دنبال ایجاد تنوع اقتصادی است که بخشی از این تنوع اقتصادی از طریق توریسم و گردشگری تأمین می‌شود. این کشور برای تعمیق و بسط این صنعت در کشورش، نیازمند وجود امنیت در منطقه است، لذا به این مساله به خوبی واقف است که وقوع کوچک‌ترین بحران در منطقه تأثیر مستقیمی بر صنعت توریسم این کشور می‌گذارد، بنابراین تلاش دارد با همکاری ایران یک امنیت نسبی در این منطقه ایجاد کند، از دیگر سو عمان به دنبال صنعتی شدن است و در همین راستا به گاز، دانش و خدمات، کالا و حتی نیروی کار ایران احتیاج دارد و در جریان رقابت با عربستان سعودی ترجیح می‌دهد که تعامل نزدیک‌تری با ایران داشته باشد.

عمان در راستای منافع خود و این‌که ایران را شریک استراتژیک خود می‌داند تلاش می‌کند که ایران را از انزوا خارج کند، چرا که معتقد است که اگر ایران به گوشه رینگ برده شود ممکن است برای خروج از این حالت دست به اقداماتی بزند که این موضوع برای کل منطقه از جمله عمان خطرهایی را به وجود آورد، در همین چارچوب عمانی‌ها به آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که ما به روابط خود با ایران ادامه می‌دهیم چرا که به این کشور نیاز داریم.

از دیگر سو نقش ایران در یمن و همسایگی یمن با عمان با توجه به تجارب دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ این کشور، دولت‌مردان عمانی را در برخورد با ایران بسیار محتاط کرده است. به طور کلی سیاست‌مداران عمانی سیاست‌مداران متساهل و مصالحه جویی هستند و به خوبی می‌دانند روابط نزدیک با ایران یعنی آرامش و توسعه این کشور.