ایران جزو پنج کشور پذیرای بیشترین پناهنده در جهان است

کد خبر: ۲۶۳۴۰۷

تاریخ انتشار: ۲۶ ارديبهشت ۱۳۹۸ - ۲۳:۲۲

پژوهشگر حقوق پناهندگان دانشگاه یورک تورنتو گفت: در حالی که کشورهای ثروتمند اروپایی و آمریکایی معمولا تلاش می کنند تا به هر طریق ممکن از پذیرش پناهنده جدید در کشور خود خودداری کنند، ایران جزو پنج کشوری هست که بیشترین تعداد پناهنده را دارند.

«آذر معصومی» پژوهشگر امور پناهندگان در دانشگاه یورک کانادا روز پنجشنبه در گفت وگو با ایرنا با اشاره به اظهارات اخیر سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه گفت: جامعه بین الملل خصوصا کشورهای ثروتمند، باید بسیار بیشتر از چیزی که امروز انجام می شود در خصوص مسئله پناهندگان مسئولیت بپذیرند. منتها باید بدانیم که از لحاظ حقوقی، هیچ قانون، توافقنامه و اساسنامه بین المللی وجود ندارد که این کشورها را ملزم به پشتیبانی مالی، تجهیزاتی و نیروی انسانی به کشور پناهنده پذیر کند.

این دانش آموخته رشته جامعه شناسی گفت: صحبت های اخیرعراقچی چند جنبه دارد؛ از جنبه قانونی کشورهای اروپایی، آمریکایی و برخی دیگر از کشورهای جهان از جمله ایران، به عضویت کنوانسیون 1951 درآمده اند که مطابق با آن، اگر فردی به عنوان پناهنده وارد کشور میزبان شود و در کشور خودش جانش در خطر باشد، حق بازگرداندن او وجود ندارد.

وی با تاکید بر این مسئله که ایران در همه این سال ها به کنوانسیون 1951 وفادار بوده است، افزود: در حالی که کشورهای ثروتمند اروپایی و آمریکایی از جمله کانادا معمولا با روش های مختلف تلاش می کنند تا به هر طریق ممکن از پذیرش پناهنده جدید در کشور خود خودداری کنند، امروز ایران جزو پنج کشوری در دنیا هست که بیشترین تعداد پناهنده را دارند که البته یکی از علل آن موقعیت جغرافیایی ویژه ایران است.

پژوهشگر امور پناهندگان در دانشگاه یورک افزود: وضعیت پناهندگان در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه متفاوت است. پناهندگان در کشورهایی مثل کانادا و سوئد از تمام حقوق قانونی و اجتماعی متصور برخوردار هستند. اما در کشوری مثل ایران این حقوق از سطح پایین تری برخوردار است، سطحی که البته از نگاه متخصصین مقبول است چون برای پناهنده شرایطی را فراهم ساخته است تا وی خطر بازنگردد.

معصومی افزود: طبق آمار اعلام شده از سوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) بیش از 25 میلیون پناهنده در سطح جهان وجود دارد که 85 درصد از این تعداد در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. بنابراین فشار اصلی پناهندگان به کشورهایی می آید که چندان ثروتمند نیستند و به اصطلاح در حال توسعه هستند.
وی یادآورشد: طبق این آمار ترکیه با 3.5 میلیون پناهنده رتبه نخست را دارا هست. اوگاندا و پاکستان با 1.4 میلیون نفر، لبنان به عنوان کشور کوچکی که در مجموع فقط 6 میلیون جمعیت دارد، با یک میلیون پناهنده و ایران نیز با حدود یک میلیون پناهنده، در رتبه های بعد این لیست قرار دارند.

این پژوهشگر اجتماعی که پروژه دکترای خود را به سیستم پناهجویی آمریکا اختصاص داده است، گفت: اگر بدانیم کشور کانادا در سال تنها حدودا 20 هزار نفر پناهنده می پذیرد، آن وقت متوجه تفاوت ابعاد ماجرای پناهنده پذیری در کشورهای در حل توسعه ای مثل ایران با کشور توسعه یافته ای مانند کانادا می شویم. لذا از این جنبه با هدف سخنان آقای عراقچی که کشورهای غربی باید در قبال این پناهندگان مسئولیت پذیر باشند، بسیار موافق هستم.
معصومی تصریح کرد: واقعیت این هست که در وضعیت امروز افغانستان، قدرت های غربی نقش زیادی دارند و مسئولیت بخش مهمی از جنگ و بی خانمانی امروز مردم بر عهده آنهاست، اما این کشورها برای نگهداری این پناهندگان هیچ مسئولیتی نپذیرفته اند.
محقق دانشگاه یورک تورنتو افزود: پناهندگان در دنیا بسیار غیرعادلانه تقسیم شده اند و هیچ اساسنامه یا توافقنامه ای وجود ندارد که اگر کشوری میزبان پناهنده ای شد، سایر کشورها ملزم به حمایت مالی، تجهیزاتی یا حتی اعزام نیروی انسانی به کشور میزبان بشوند. بنابراین صحبت آقای عراقچی بیشتر جنبه اخلاقی داشته و تحقق آن نیاز به دیپلماسی قوی دارد.
معصومی تصریح کرد: تنها سازمان بین المللی مرتبط، کمیساریای عالی پناهندگان (UNHCR) هست که در این خصوص می تواند طرف بحث ایران باشد اما در قدرت اجرایی این سازمان برای کمک به ایران، تردیدهای جدی وجود دارد.

این پژوهشگر حقوق پناهندگان خاطرنشان کرد: مسئله ای که در این چالش سیاسی بسیار نگران کننده می شود امکان از بین رفتن امنیت پناهندگان است. درست است که کشورهای غربی مسئولیت بی خانمانی مردمانی که بر اثر جنگ هایی که آن ها راه انداخته اند را نپذیرفته اند، اما این که تعداد بسیار زیادی افغان در ایران موقعیت زندگی شان به خاطر مسائل تحریم و رقابت های قدرت های جهانی و منطقه ای در خطر قرار بگیرد، از جنبه رعایت حقوق بشر بسیار خطرناک و نگران کننده است.

وی خاطرنشان کرد: زمانی که کشور اوگاندا از امپراطوری بریتانیا اعلام استقلال کرد، دولت ضد استعماری و ملی گرای اوگاندا اعلام کرد مسئولیت افراد هندی (هندی هایی که انگلیسی ها آنها را به مستعمرات خود از جمله اوگاندا برده بودند و در شرایطی سخت و ناعادلانه ای نگاه می داشتند) دولت انگلیس است و مهلت 90 روزه ای برای خروج این افراد از کشور را تعیین کرد این اقدام دولت اوگاندا باعث شد تا چند ده هزار انسان به یکباره تبدیل به پناهندگان بی خانمان شوند.
معصومی با بیان این واقعه تاریخی تصریح کرد: هرچند شرایط پناهندگان افغان در ایران با پناهندگان هندی در اوگاندا بسیار متفاوت است، اما هندی های ساکن در اوگاندا گواهی است که نشان می دهد مسئله آوارگی پناهندگان در جهان سابقه داشته و اگر کشوری اراده بر انجام چنین کاری نماید، دیگر کشورهای جهان ابزار مشخصی برای ممانعت از وقوع این فاجعه نخواهند داشت.