نگاهی به پرفروش ترین و کم فروش ترین سال های سینما

سینمای ایران در سال 1393 یکی از سال های نسبتا پررونق را پشت سر می گذارد، سه فیلم «طبقه حساس»، «کلاشینکف» و «رد کارپت» با بازی رضا عطاران در اکران با استقبال بسیاری مواجه شدند و همچنین «شهرموش ها2» با فروش بالای خود رکوردهای فروش سینمای ایران را تغییر داده است.
 
در روزهایی که سینمای ایران با فروش نسبتا خوب فیلم ها روبروست، بررسی عناصری که در رونق فروش فیلم در یکسال تاثیرگذار هستند از یک سو و همچنین سال هایی که سینمای ایران با بیشترین میزان فروش و کمترین میزان مواجه بوده است، می تواند اطلاعات قابل توجهی در مورد چگونگی بالا و پایین رفتن آمار و ارقام فروش در سینمای ایران ارائه کند.
 
براساس آمار ثبت شده در سینمای ایران، سال 1368 پرفروش ترین سال سینمای ایران بوده و سال 1391 فیلم های روی پرده کمترین میزان فروش را داشته اند. در سال 1368 سینمای ایران 80 میلیون مخاطب داشته (آماری نزدیک دو برابر جمعیت کشور) و در سال 1391، کمی بیش از 9 میلون نفر به سینما رفتند.
 
1368
 
سال 1368 پرمخاطب ترین سال سینمای ایران و یکی از پررونق ترین مقاطع اکران در سراسر کشور بوده است. در این سال با وجود رونقی که گیشه داشت، تهیه کنندگان و دست اندرکاران سینمایی، نگرانی هایی نسبت به کاهش تعداد مخاطبان داشتند و برای جلوگیری از آسیب هایی احتمالی گاه به سمت فیلم های تجاری گرایش پیدا کردند. برخی از این فیلم ها ابتدا در شهرستا ن ها به نمایش درآمدند تا زمینه مناسب تری برای جذب تماشاگر به وجود آید.
 
سیدمحمد بهشتی یکی از مدیران سینمایی دهه 60 در گفت و گویی با خبرآنلاین در مورد مخاطبان سینما در این دهه گفته بود: «فیلم سینمایی «خانه دوست کجاست» یکی از پرمخاطب ترین فیلم های سینما ایران بوده است؛ اما نه در اکران اول. فیلم این کیفیت را داشته که 20 سال بعد هم دیدنی باشد و مورد توجه واقع شود. البته برخی از همین فیلم ها در اکران اول هم پرفروش بوده اند؛ مثل «هامون» و یا «شهر موش ها». در دهه 60 ما سال هایی را داشتیم که سینمایمان 80 میلیون مخاطب داشت، در صورتیکه جمعیت کشور 50 میلیون نفر هم نبود. به ازای هر نفر، یک بار و نیم مراجعه به سینما در سال داشتیم.»
 
از جمله فیلم های پرفروش سال 1368 می توان به «سرب» به کارگردانی مسعود کیمیایی با فروش 68.000.000 ریال، «زرد قناری» به کارگردانی رخشان بنی اعتماد با فروش 70.810.50 ریال، «عروسی خوبان» ساخته محسن مخملباف با فروش 87.000.000 ریال، «کشتی آنجلیکا» به کارگردانی محمد بزرگ نیا با فروش 93.348.180 ریال، «در مسیر تندباد» مسعود جعفری جوزانی با فروش 97.722.120 ، «بای سیکل ران» به کارگردانی محسن مخملباف با فروش 102.000.000 ریال، «روز باشکوه» به کارگردانی کیانوش عیاری با فروش 132 میلیون ریال، «گلنار» به کارگردانی کامبوزیا پرتوی با فروش 160 میلیون ریال اشاره کرد.
 
«باشو غریبه کوچک» ساخته بهرام بیضایی هم از فیلم های اکران شده این سال است که به فروش 33.865.560 ریالی دست پیدا می کند.
 
1391
 
آنچه در سال 1391 مخاطب را از رفتن به سینما بازداشت نه افت یک دفعه ای تولیدات سینمای ایران بود و نه گران شدن ناگاه قیمت بلیت ها و نه گرفتار شدن مردم، مهمترین دلیل پایین آمدن اعتماد مخاطب به سینما بود. پایین کشیدن فیلم های اکران از پرده سینما، تظاهرات علیه دو فیلم «خصوصی» و «گشت ارشاد» در خیابان ها موجب شد چنان دل مخاطب از سینما زده شود که حتی «کلاه قرمزی و بچه ننه» هم نتوانند اتفاق ویژه ای را در سینمای ایران رقم بزنند.
 
در روزهایی که ادبیات مدیران سینمایی و برخی از اهالی سینما تعجب خوانندگان حرف هایشان را به همراه داشت و در زمانی که توهین به سینما و سینماگران ساده ترین کاری بود که هر فردی خارج و داخل سینما می توانست انجام دهد، دیگر مخاطبان علاقه ای به دیدن فیلم ها در سالن های سینما از خود نشان نمی دادند.
 
فروش کل سینماهای کشور در سال 1391، به 32 میلیارد و 280 میلیون تومان رسید. در سالی که فیلم هایی چون «کلاه قرمزی و بچه ننه»، «من مادر هستم»، «خوام میاد» و «گشت ارشاد» جزو پرفروش های آن هستند.
 
درگیری ها بر سر سینما آزادی بین حوزه هنری و شورای صنفی نمایش، همچنین تحریم برخی فیلم های سینمایی از سوی حوزه هنری و مسائلی از این دست، سینما را از اصل تولیداتش دور و به حاشیه ای کشاند که موجب شد کمترین میزان فروش فیلم های سینما به این سال اختصاص پیدا کند. البته برخی از فیلم های تحریمی حوزه هنری جزو پرفروش های آن سال محسوب می شوند، از جمله «خوام میاد» و «من مادر هستم» که فیلم اول به دلیل میل و ذائقه مدیران حوزه هنری سینما آزادی را در اختیار نداشت و فیلم دوم به صورت رسمی جزو فیلم های تحریمی حوزه هنری بود.
 
آشفتگی اوضاع سینما سال 1391 را به عنوان بی رونق ترین سیال سینمای ایران در تاریخ ثبت کرده است.
 
آنچه در کنار کیفیت فیلم های اکران شده، میزان مخاطب سینماها را تحت تاثیر قرار می دهد، شکل مدیریت سینماست. در مقاطعی که سینما به درستی مدیریت شده، فیلم های متوسط فروش خوبی داشته اند، و در مقاطعی که مدیریت اطمینان مخاطب را نسبت به سینما از بین برده، حتی فیلم های خوب در اکران امکان عرض اندام به دست نیاورده اند.