برای ساخت "سوءتفاهم" بد و بیراه‌ها شنیدم

احمدرضا معتمدی، کارگردان سینما با بیان اینکه بنده خودم درباره فیلم «سو تفاهم» بد و بیراه‌های زیادی شنیدم که بخشی از آن هم به سازمان اوج برای تولید چنین اثری گفته می‌شد، اظهار کرد: امیدوارم مدیران سازمان اوج این شهامت را داشته باشند تا این راه را که در سینما در پیش گرفته‌اند، با فیلمسازهای بهتر از بنده ادامه دهند.

احمدرضا معتمدی، کارگردان سینما در مراسم نکوداشت‌اش در دانشگاه صداوسیما که پس از اکران، نقد و تحلیل فیلم سینمایی «سوءتفاهم»، آخرین ساخته‌ی سینمایی وی، برگزار شد با تاکید بر اینکه باید از آخرین مرزهای جغرافیای فکری متفکران جهان که خطوط پژوهش را به جریان‌های تحقیقاتی نشان می‌دهند، مطلع باشیم با اشاره به اندیشه‌های ژان بودریار، جامعه‌شناس و فیلسوف فرانسوی و تأثیر آن بر فیلم «سوءتفاهم» گفت: «بودیار» معتقد است که در یک مقطع از زمان، تصویر، واقعیت را بازنمایی می‌کرده و یک نشانه قائم به غیر بوده است؛ ولی از مرحله‌ای به بعد، تصویر یا نشانه‌ها به جای بازنمایی واقعیت، آن را پنهان می‌کردند. همانند فیلم‌هایی که درباره جنگ ویتنام ساخته شده است.

وی افزود: در مرحله دیگری، نه تنها تصویر واقعیت را بلکه فقدان واقعیت را پنهان می‌کند؛ مانند جنگ ستارگان که اصولاً فقدان واقعیت است. در مرحله آخر، تصویر خودش جانشین واقعیت و قائم به ذات می‌شود.

این کارگردان سینما با بیان اینکه روزی که قرار شد چنین فیلمی بسازم بحث بر سر این بود که چطور مجموعه‌ای چون سازمان اوج که تا کنون فیلم‌هایش را تقدیم شهدا و سرداران می کرده حالا فیلمی می‌سازد که ما در انتها می‌خواهیم آن را به «ژان بودریار» تقدیم کنیم.

معتمدی ادامه داد: این نشانه‌ای بود مبنی بر اینکه دوستان ما در سازمان اوج اقدام شجاعانهای انجام دادند، بسیار بد و بیراه شنیدند و بعد از فیلم آزار و اذیت دیدند که لازم است از آنها قدردانی کنم.

وی با بیان اینکه بنده خودم بد و بیراه‌هایی شنیدم که بخشی هم به این مجموعه داده می‌شد اظهار کرد: امیدوارم این شهامت را داشته باشند و راه را با فیلمسازهای بهتر از بنده ادامه دهند تا به صورت جدی بتوانیم وارد عرصه فرهنگی شویم؛ چیزی که همه به حالت شعاری می‌گوئیم اما گمان نمی‌کنم خیلی به آن باور داشته باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما با تاکید بر اینکه نقد آثار بسیار مهم است گفت: اکنون متأسفانه تعدادی افراد منتقد ما دارند بر عکس فیلمساز ما، سفارشی می‌نویسند؛ پول می‌گیرند فحش بدهند و پول می‌گیرند تعریف کنند. برای سه گروه مجیزگویان، وطن فروشان و مبتذل سازان همه چیز فراهم است. در این فضا مدیران فرهنگی و سینمایی کشور باید از سینمای مستقل ایران حمایت کنند.

امروز نقش یک شرکت مواد شوینده در صنعت سینمای کشور، پررنگ‌تر از نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است

در ادامه رئیس دانشگاه صداوسیما با بیان اینکه متأسفانه امروز نقش یک شرکت تولید کننده مواد شوینده، از نقش وزارت ارشاد در صنعت سینما بیشتر شده است، گفت: شاید اگر گاهی بوی نامطبوعی در سینمای ایران به مشام می‌رسد، منشأ آن همین است.

 وی افزود: وضع و جریان ناگواری در سینمای ایران در حال رقم خوردن است تا جایی که این جریان برخی تهیه کنندگان را که زمانی حکم آبروی سینمای ایران را داشتند در خود فرو برده است.

شهاب اسفندیاری در آئین نکوداشت استاد «احمدرضا معتمدی» که به همراه اکران، نقد و تحلیل فیلم سینمایی «سوءتفاهم» در دانشگاه صداوسیما برگزار شد، با بیان اینکه افتخاری برای این دانشگاه است که به نکوداشت یکی از اعضای هیئت علمی خود بپردازد گفت: آقای معتمدی در مقام تدریس، آموزش و پژوهش از افراد صاحب‌نام کشور بوده و در عرصه هنر برتر سینما نیز کارنامه پرباری دارد.

وی افزود: معتمدی به علت وسواس، سختگیری و اهتمامی که به خلق آثار شایسته داشته در ۲۶ سال گذشته تنها هفت فیلم ساخته است و حفظ این پرهیزکاری در سینما برای کسی که بواسطه اعتبارش با برترین بازیگران سینما، فیلم می‌سازد، کار دشواری است که نشان از نفس زکیه و شخصیت فرهیخته ای ایشان دارد که علیرغم تسلط و امکانی که برایش فراهم است تن به هر کاری نمی‌دهد.

رئیس دانشگاه صداوسیما با اشاره به تحلیل و برداشت‌هایی که در خارج از کشور از فیلمسازان انقلاب اسلامی در منابع خارج از کشور می‌شود اظهار کرد: فیلمسازان انقلاب اسلامی در مجامع علمی، فرهنگی جهانی دچار مظلومیتی هستند و این تصوری که توسط دلالان عرصه هنری و واسطه‌های معرفی فیلم‌ها به جشنواره‌های خارجی به وجود آمده اجازه ظهور و بروز برخی فیلم‌ها و جریان‌های سینمایی کشور را در عرصه جهانی نمی‌دهند؛ لذا بسیاری از فیلمسازان خوب بعد از انقلاب بویژه آنها که به لحاظ فکری و اندیشه‌ای نسبتی با انقلاب داشتند، با این نظام ارتباطی، در جهان، در معرض این قضاوت قرار گرفتند که آثارشان ارزش هنری ندارد.

اسفندیاری ادامه داد: چندسالی است که با برپایی جشنواره فیلم جهانی فجر امکان تعامل و خرید و مذاکره مستقیم فیلمسازان بین المللی با مؤسسات فیلمسازی داخلی فراهم شده است. بر تعداد غرفه داران و شرکت کنندگان نیز افزوده شده و کمک می‌کند تا بخش‌های دیگر سینمای ایران در جهان بیشتر دیده شود.

وی با اشاره به انجام پژوهشی گسترده درباره سینمای بعد از انقلاب که حاوی گفت وگوهای عمیق و مفصل بعضاً تا شش ساعته با گروهی از تولیدکنندگان و پژوهشگران عرصه سینما از جمله احمدرضا معتمدی بوده است، پیرامون ناگفته‌ها و تجارب زیسته ایشان گفت: در این گفت‌وگوها برای ما روشن شد چقدر آنها که به غلط از آنها تلقی می‌شود که گروهی فیلمساز تبلیغاتی وابسته به رژیم اند، دیدگاه‌های عمیق، متفاوت و برجسته ای درباره فیلمسازی دارند و این یک مزیت برای سینمای کشور است.

رئیس دانشگاه صداوسیما افزود: برخی انتظار دارند در زمینه سینمای دینی به یک فرم واحد برسیم که نه ممکن است و نه مطلوب. در طیف رنگین کمان آثار سینمای دینی از «آلزایمر» معتمدی خواهد بود تا «مریم مقدس» شهریار بحرانی.

اسفندیاری با بیان اینکه معتمدی هم صاحب قلم در زمینه فلسفه فیلم بوده و از پیشگامان توسعه نظری است و هم کتابش جایزه کتاب سال سینمای کشور را برده که جای افتخار است اظهار کرد: تأمل فلسفی در باب سینما، امروز گسترش یافته و به رشته‌ای در برخی دانشگاه‌ها تبدیل شده و یک حوزه دانشی است که نسل جدید اندیشمندان در این حوزه در حال ظهورند.

وی با اشاره به اینکه معتمدی کارگردان سختگیری است و ساخت فیلمی چون «سوءتفاهم» در یک مکان بسته و محدود دشوار است گفت: فیلمی که از مضامین فلسفی چون واقعیت، توهم و بازنمایی بهره برده و با توجه به نقش پول در داستان این فیلم، کنایه‌ای است که چه کسی در سینمای ایران، رئیس است؟ متأسفانه امروز نقش یک شرکت تولیدکننده مواد شوینده، از نقش وزارت ارشاد بیشتر شده است و اگر گاهی بوی نامطبوعی در سینمای ایران به مشام می‌رسد، منشأ آن همین است.

اسفندیاری ادامه داد: وضع ناگواری در حال رقم خوردن است و برخی تهیه کنندگان را که زمانی حکم آبروی سینما را داشتند نیز در حال فرو بردن است. این مناسبات آنها را به جایی رسانده که باعث حیرت می‌شود. برخی از تهیه کنندگان به قهقرای گونه‌های سخیف فرو غلطیدند و اگر حواسمان نباشد این جریان همه ما را فرو خواهد برد.

رئیس دانشگاه صداوسیما ضمن انتقاد از طرح شعارهای بی مبنا پیرامون سینمای دولتی و سینمای نفتی اظهار کرد: اتفاقاً دولت‌های اروپایی، شرایط متنوعی برای حمایت و ارائه بودجه‌های دولتی به فیلم‌ها دارند و به عنوان مثال در آلمان بالغ بر ۸۰ درصد فیلم‌ها از انواع بودجه‌های دولتی بهره مند می‌شوند. کشورهای اروپایی در حال حاضر، انواع و اقسام بودجه‌ها را برای اعتلای فرهنگ و مقابله با سینمای هالیوود صرف می‌کنند.

حال در فضای فعلی سینمای کشور اگر نبودند موسساتی چون سازمان اوج، که با دقت در فرم و محتوا، حمایت مؤثری از سینمای کشور دارند، شاید از سینمای کشور چیزی باقی نمی‌ماند.

بسیاری اوقات حرف‌های «احمدرضا معتمدی» در جامعه هنری فهم نشد

بر اساس این گزارش، احسان محمد حسنی، رئیس سازمان هنری رسانه‌ای اوج نیز با بیان اینکه بسیاری اوقات حرف‌های احمدرضا معتمدی در جامعه هنری فهم نشد اما صبر، روحیه و همت بالای ایشان بدون اینکه در گذر زمان ناامید شود، قابل توجه بود گفت: وی توانست با جهان‌بینی خود راهش را در سینمای ایران ادامه دهد.

وی ادامه داد: هرچند معتمدی خود بگوید هنوز در زمینه هنر مشق می‌کند، اما پیوند زدن هنر و فلسفه، هنری بوده که فقط از نگاه متعهد او برآمده است.

محمدحسنی با بیان اینکه معتمدی در طول سال‌های گذشته صبر و حوصله کرد و قطعاً آثارش در گذر زمان خود را نشان می‌دهد، تصریح کرد: به نظر من معتمدی در فیلم سوءتفاهم، تئوری توهم توطئه را بخوبی باز کرد.

در ادامه پرفسور احمد ضابطی جهرمی، استاد تمام دانشگاه صدا و سیما نیز با بیان اینکه به عنوان همکار به احمدرضا معتمدی افتخار می‌کنم گفت: همه ما اخلاق را که فراتر از هنر است از ایشان آموختیم که تحسین برانگیز است. آثار فکری، ذوقی، هنری و قلمی او نیز اغلب ممتاز است.

وی افزود: من داور پایان‌نامه دکتری وی که موجی از دانش و فلسفه است بودم. آن لحظه هنوز برایم زنده است و خط به خط تز دکترای ایشان تداعی تاریخ تئوری فیلم بود که به چاپ رسید و برای ما که در سینما هستیم مرحله تکامل تئوری فیلم را آنالیز و تبیین نظری فوق‌العاده انجام داده است که از او خواستم جلد دوم را هم بنویسد زیرا هیچ نمونه خارجی و انگلیسی زبان ندارد.

ضابطی جهرمی با بیان اینکه فیلم سینمایی «سوءتفاهم» را دوست داشتم چرا که مجموعه‌ای از فیلم‌های دوست داشتنی سینما را تداعی می‌کند گفت: به نظر بنده سو تفاهم فراتر از مفاهیمی مثل بازنمایی واقعیت است و خاص رسانه‌های تصویری نیست که به نظر من بحث نمایش است. به نظرم معتمدی یک آوازه‌خوان است که مجموعه‌ای از آوازهای زیبا را دارد.