چه بیماری‌هایی بر گردش خون اثر می‌گذارند؟

 سیستم گردش خون که به آن سیستم قلبی عروقی نیز می‌گویند، شامل قلب و رگ‌های خونی می‌شود که در سراسر بدن وجود دارند. این سیستم، مواد مغذی و اکسیژن را به تمام سلول‌های بدن می‌رساند. اکسیژنی که تنفس می‌کنیم، در ریه‌های ما با خون ترکیب می‌شود و قلب، این خون را به تمام قسمت‌های بدن پمپاژ می‌کند. هر ضربان قلب، انقباض عضله‌ی قلب است که با آن خون را در تمام بدن پمپاژ می‌نماید.

قلب از چهار حفره تشکیل شده است: دهلیز چپ، دهلیز راست، بطن چپ و بطن راست. همه‌ی این حفره‌ها توسط دریچه‌هایی یک طرفه از هم جدا می‌شوند، یعنی خون فقط می‌تواند در یک جهت حرکت کند. خون از راه سیاهرگ وارد قلب شده و از طریق سرخرگ به تمام قسمت‌های بدن می‌رود. بیماری‌های گردش خون انواع زیادی دارند و همگی، منجر به اختلال در این فرایند پیچیده‌ی توزیع خون در بدن می‌شوند.

تصلب شرایین
تصلب شرایین، سخت شدن سرخرگ‌هاست که معمولا در اثر رژیم‌های غذایی پُرچرب که موجب تجمع چربی در دیواره‌ی رگ‌ها می‌شوند به وجود می‌آید. این انباشت‌های چربی به هم می‌چسبند و سرخرگ‌ها را سفت و انعطاف ناپذیر می‌کنند. تصلب شرایین موجب افزایش فشار خون می‌شود و از این طریق به قلب و کلیه‌ها آسیب زده و حتی منجر به سکته مغزی می‌شود.

سکته قلبی
آنفارکتوس میوکارد، اصطلاح پزشکی سکته قلبی است. سکته قلبی می‌تواند زمانی روی بدهد که جریان خون به سمت قلب متوقف می‌شود (اغلب در اثر یک لخته خون). برخی از سکته‌های قلبی خفیف‌اند، اما برخی دیگر می‌توانند خطرناک باشند.

افتادگی دریچه میترال
افتادگی دریچه میترال یعنی دریچه‌ی میترال قلب به داخل دهلیز چپ می‌افتد و به طور کامل بسته نمی‌شود. دریچه‌ی میترال، خون تازه و اکسیژن دار شده را از قلب خارج کرده و به سایر قسمت‌های بدن می‌فرستد.

نارسایی دریچه میترال
نارسایی دریچه میترال زمانی روی می‌دهد که دریچه‌ی میترال کاملا بسته نمی‌شود، در نتیجه مقداری از خون اکسیژن دار شده نشت کرده و به دهلیز برمی‌گردد.

تنگی دریچه میترال
تنگی دریچه میترال زمانی است که دریچه‌ی میترال به طور غیر عادی تنگ است و جلوی جریان راحت یا سریع خون را می‌گیرد.

آنژین صدری
آنژین صدری به درد در سینه گفته می‌شود و زمانی روی می‌دهد که قلب، خون کافی دریافت نمی‌کند. افراد اغلب آن را به صورت احساس فشار یا فشردگی در قفسه سینه ابراز می‌کنند. افرادی که دچار آنژین صدری می‌شوند ممکن است احساس تنگی نفس، خستگی و تهوع نیز داشته باشند.



آریتمی و دیس ریتمی قلب
آریتمی و دیس ریتمی قلب، هر دو به ریتم غیر عادی قلب گفته می‌شوند. به طور کلی، آریتمی به معنی نبودن ریتم قلب و دیس ریتمی به معنی ریتم غیر عادی قلب است.

ایسکمی قلبی
ایسکمی قلبی یعنی عضله قلب، اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند تا عملکرد مناسب داشته باشد. کسی که ایسکمی قلبی دارد معمولا دردی مشابه درد آنژین صدری دارد و ممکن است احساس کند در حال سکته قلبی است.

کلسترول بالا
کلسترول بالا معمولا به دلیل سبک زندگی یکجا نشینی و رژیم غذایی ناسالم به وجود می‌آید. برخی از افراد ممکن است از نظر ژنتیکی مستعد کلسترول بالا باشند. ما به کلسترول نیاز داریم، اما کلسترول زیاد می‌تواند لایه‌ای ضخیم در داخل رگ‌ها تشکیل داده و جلوی جریان خون را بگیرد.

نارسایی قلبی
نارسایی قلبی وضعیتی است که قلب، خون را به طور موثر به تمام بدن پمپاژ نمی‌کند. نارسایی قلبی می‌تواند منجر به خستگی، تنگی نفس و سرفه شود. برخی از افرادی که دچار نارسایی قلبی هستند به سختی می‌توانند راه بروند، از پله‌ها بالا و پایین کنند و یا حتی کیسه‌های خریدشان را حمل کنند.

فشار خون بالا
فشار خون بالا یعنی اینکه نیرو یا فشار جریان خون در رگ‌ها به طور مداوم بالا باشد. فشار خون بالا می‌تواند منجر به سکته مغزی، از دست دادن بینایی، نارسایی قلبی، حمله قلبی، بیماری کلیوی و کاهش عملکرد جنسی شود.

سکته مغزی
سکته مغزی زمانی روی می‌دهد یکی از رگ‌های منتهی به مغز یا توسط لخته خون مسدود می‌شود یا پاره می‌شود. این اتفاق مانع جریان خون شده و اکسیژن به مغز نمی‌رسد.

بیماری شریان محیطی
بیماری شریان محیطی به تنگ شدن شریان‌های منتهی به پاها، معده، دست‌ها و سر گفته می‌شود که جلوی جریان خون مناسب را گرفته و به سلول‌ها و بافت‌ها در دست‌ها و پاها، ارگان‌ها و مغز آسیب می‌زند. این بیماری معمولا در سالمندان روی می‌دهد.

ترمبوز سیاهرگی عمقی
ترمبوز سیاهرگی عمقی، لخته خونی است که رگ را مسدود می‌کند و مانع جریان خون می‌شود. این بیماری جدی و خطرناک بوده و نیاز به اقدام اورژانسی دارد.

آنوریسم آئورت
آنوریسم آئورت، سرخرگ اصلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یعنی دیواره‌ی سرخرگ ضعیف شده و اجازه می‌دهند گشاد شود. گشادی سرخرگ می‌تواند منجر به پارگی آن شده و شرایط اورژانسی ایجاد کند.

آیا بیماری‌های مربوط به گردش خون قابل پیشگیری‌اند؟
دانشمندان هنوز نمی‌دانند علت تمام این بیماری‌ها چیست، اما راهکار‌هایی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند احتمال ابتلا به آن‌ها را کاهش دهید. خیلی از بیماری‌های مربوط به سیستم گردش خون با هم مرتبط هستند. مثلا فشار خون بالا به رگ‌ها آسیب می‌زند که می‌تواند منجر به سایر مشکلات گردش خون شود. یا مثلا تنگ شدن رگ‌های خونی ناشی از کلسترول بالا، احتمال تشکیل لخته خون را افزایش می‌دهد.

داشتن اضافه وزن یا چاقی نیز احتمال ابتلا به بیماری‌های گردش خون را بالا می‌برند. اما یک رژیم غذایی سالم و داشتن تحرک بدنی می‌تواند این احتمال را کم کند. ورزش منظم، با کاهش ریسک فشار خون بالا، کلسترول بالا، و اضافه وزن داشتن، قلب را سالم نگه می‌دارد. همه‌ی این‌ها ریسک فاکتور‌های بیماری‌های گردش خون هستند. افرادی که کسی در میان اعضای خانواده‌شان دچار بیماری گردش خون است بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری‌ها می‌باشد. اما می‌توان با سبک زندگی سالم این احتمال را کاهش داد.

آیا سیگار کشیدن، ریسک بیماری‌های گردش خون را افزایش می‌دهد؟
سیگار، ریسک فاکتور قابل توجهی برای ابتلا به بیماری‌های قلبی و گردش خون است. مواد سمی موجود در تنباکو می‌توانند رگ‌ها را تنگ کرده و به آن‌ها آسیب بزنند، در نتیجه احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌دهند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

برخی از بیماری‌های گردش خون مانند سکته مغزی، سکته قلبی و آنوریسم پاره شده نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند. توصیه شده است هر زمان که احساس درد در قلب‌تان کردید به پزشک مراجعه کنید. افرادی که فکر می‌کنند در معرض ابتلا به بیماری‌های گردش خون هستند می‌توانند در مورد تغییرات سالم در سبک زندگی خود از پزشک نظر بخواهند.