خاتمی: دیروز گذشت فردا آغازی دیگر است

«مهربانی، همزیستی و باهم بودن ویژگی فرهنگ ایرانی است.» این جمله را مردی بیان کرد که در آستانه 72 سالگی قرار دارد و زاده شهری کویری است. فضای سیاسی ایران با او مهربان نبود اما خود مهربانی را ترویج کرد و آن هنگامه که رقیب، حامیانش را مورد هجمه سنگین قرار داده بود یادآوری می‌کرد صبوری و تعامل از پایه‌های اصلاحات است.

«فرهنگ شیعی و اسلام به گونه‌ای که در ایران رواج یافته و آمیختگی با روح ایرانی، یک چهره آرام، صبور، متحمل و در عین حال پایدار ایجاد کرده است.» این هم جمله دیگر مرد کویری اما دریادل به نام سیدمحمد خاتمی است و به نظر می‌رسد در این جمله خود را تعریف کرده باشد. پایه‌گذار اصلاحات می‌خوانندش؛ همان اصلاحاتی که باید برای یافتن ریشه آن به گذشته دور و عصر مشروطه بازگشت. او معمار اصلاحات نیست بلکه اصلاحات را به کشور بازگرداند و اینگونه تعریف کرد: «اصلاحات و اصلاح‌طلبی یعنی آزادیخواهی برای همگان، استقلال‌طلبی (در همه جهات) و پیشرفت‌جویی (همه‌جانبه) بر اساس فرهنگ و هویت تاریخی و ملی.»

در برهه‌های مختلف سیدخندان نشان داد که خود سعی دارد به تمام این ابعاد پایدار و وفادار باشد. چه زمانی که مورد هجمه رقبایش قرار می‌گرفت و به آنها لبخند هدیه می‌داد و چه آن برهه‌هایی که سری از افسوس تکان می‌داد نه برای فرد یا گروهی، بلکه برای خودش که نمی‌توانست گامی در جهت حل مشکل مردم بردارد و تنها امید به آنها هدیه می‌کرد که بزرگ‌ترین رافع مشکلات بود.

سیدمحمد خاتمی را اگرچه رهبر سیاسی جریان اصلاحات می‌خوانند و بر این موضوع تاکید می‌کنند اما او به اعتقاد بسیاری از فعالان سیاسی منصف یک چهره فراجناحی است و مصلحت کشور برای او بیش از رضایت حامیانش دارای ارزش است چنانکه در انتخابات مجلس نهم همگان شاهد بودند در اوج ناامیدی اصلاح‌طلبان در سکوت به دماوند رفت و رای خود را به صندوق انداخت.

او در دفاع از رای خود گفت که رمز بقای اصلاحات در انتخابات است اما واقعیت این بود که بهتر از هر کسی می‌دانست اگر چنین اقدامی صورت نمی‌داد باید پس از آن برای همیشه با بسیاری از فعالیت‌های سیاسی خداحافظی می‌کرد. علی مطهری هم که پیش از ورود به مجلس او را چهره‌ای اصولگرا می‌دانستند و اکنون فراجناحی بودن خود را به اثبات رسانیده، در 13اردیبهشت91 پس از رای دادن خاتمی اینچنین گفت: «به نظر من ایشان کار درستی کردند که رای دادند. من در نطق میان‌دستور مجلس نیز این حرف را زدم و از ایشان تشکر کردم. برای اینکه تحریم انتخابات به معنی بازکردن میدان برای افراد و گروه‌های تندرو است. هیچ گاه ما نباید با نظام قهر کنیم.»

خاتمی با احترام و تعظیم به اصول تنفس می‌کند و هیچ هجمه‌ای نمی‌تواند او را ذره‌ای از خدمت برای اعتلای نام و جایگاه ایران بازدارد که نمونه آن را در تلاش‌هایش برای هر انتخاباتی می‌توان مشاهده کرد. اصلی‌ترین پیامی که او در این برهه‌ها به حامیان و تمام اقشار می‌دهد این است که «دیروز گذشت و فردا آغازی دیگر است» یعنی کدورت‌ها و گلایه‌ها را برای حفظ آرامش کشور و پس از آن برای بقای اصلاحات باید فراموش کرد اما خود در عین این توصیه، لحظه‌ای از دغدغه‌های ملت غافل نمی‌شود. رقبا بسیار کوشیدند به بهانه‌هایی مانند ممنوع الخروجی یا ممنوع البیانی او را از عرصه کنار بگذارند که این‌بار هم، صبر و سعه صدر خاتمی بود که شکست بزرگی برای رقبا و مخالفین رقم زد.

ویژگی دیگر مردی با عبای شکلاتی، حماسه‌سازی اوست چه آنگاه که دوم خرداد با شعار «زنده‌باد مخالف من» 22 میلیون رای در حیرت رقیب به نام خود رقم زد و چه در 24خرداد 92 که یکی از اضلاع حماسه سیاسی ملت بود و حامیان خود را ترغیب به حمایت از دکتر حسن روحانی کرد چون می‌دانست تنها با پخش عطر اعتدال است که می‌توان به ادامه اصلاحات اندیشید. امروز یا بهتر است عنوان شود هنوز آنچه خاتمی گفت بهترین راه است و راهی که او در 17 سال پیش ترسیم کرد آرام‌ترین و مطمئن‌ترین راه است؛ راه گفت‌وگو با رقیب، صبوری ، گذشت، خویشتنداری و سعه‌صدر و...‌.

او اکنون 72ساله است و در این سال‌ها حتی با مشی اخلاقی و منش خود بسیاری از جبهه رقیب را به سمت خود آورده است چون از همان ابتدا تاکید داشت که «اصلاحات نمی‌میرد» و او که رهبر سیاسی اصلاحات است، هیچ‌گاه ناامید نیست. راز لبخندهایش هم در همین امید است. تولدت مبارک سید خندان.