تکنیک‌ها و راهکارهایی برای جمع‌آوری رواناب‌ها

 یک متخصص حوزه منابع آب ضمن تشریح راهکارهایی برای جمع‌آوری رواناب‌های ناشی از رگبارها در سطح شهرها از بی‌توجهی برخی مدیران شهری به تکنیک‌های روز دنیا انتقاد کرد.

کامران داوری متخصص حوزه منابع آب و استاد دانشگاه فردوسی مشهد، در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه به طور معمول هر ساله شاهد وقوع رگبارها و رواناب‌های ناشی از آنها هستیم، گفت: البته ممکن است هر چند دهه یکبار وقایعی رخ دهد که با احتمالات کمتر و شدت بیشتر منجر به سیل شود.

وی افزود: سیستم جمع‌آوری رواناب‌ها در کشور ما (نیز مانند سایر نقاط دنیا) به شکلی طراحی شده که بتواند سیلاب‌های با شدت معین را کنترل کند (معمولاً با دوره وقوع کمتر از ۵۰ سال).

داوری با تاکید بر اینکه بارش‌های اخیر کم‌سابقه بوده است، گفت: طبیعی است که این بارش‌های شدید تبدیل به سیلاب‌هایی شود که شهروندان را دچار مشکل کند، زیرا سیستم‌های جمع‌آوری آب برای شهرها برای این شدت وقوع طراحی نشده‌اند.

این متخصص حوزه منابع آب همچنین بیان کرد: در شهرها سطح خاک از طریق آسفالت، موزائیک و سنگ پوشیده شده و امکان نفوذ آب به حداقل ممکن رسیده است. در چنین شرایطی احتمال تشکیل رواناب و حتی سیل به شدت افزایش پیدا می‌کند و پایین‌دست منطقه را در معرض تهدید ویرانی قرار می‌دهد.

وی با اشاره به اینکه کشور ما متأسفانه در حوزه جمع‌آوری رواناب‌ها دچار یک عقب ماندگی تاریخی است تصریح کرد: کشور ما حداقل ۶۰ سال از تکنیک‌های روز دنیا عقب مانده است. سال‌هاست که در دنیا سیستم‌های جمع‌آوری رواناب‌های شهری مبتنی بر «مخازن تأخیری و نفوذ دادن» شده است که موجب کاهش جدی شدت جریان در پایین دست و در نتیجه کاهش ویرانی‌های ناشی از آن تا حد قابل توجهی می‌گردد.

داوری تاکید کرد: باید امکان نفوذ آب را به خاک در سطوح شهرها فراهم کنیم تا ضمن ممانعت از آلودگی آب، سهم بیشتری از رگبارها موجب تغذیه آب‌های زیرزمینی شود.

وی با یادآوری اینکه بر اساس آئین‌نامه‌های موجود شهرسازی در ساخت خانه‌ها حتماً باید چاهی جداگانه از چاه فاضلاب به منظور نفوذ دادن آب باران احداث شود، گفت: چرا شهرداری‌ها موظف به این امر نشده‌اند تا در انتهای شیب هر خیابان و کوچه، چاه‌های نفوذ برای رواناب‌ها ایجاد کنند؟ افزون بر اینها ساخت پیاده‌روهای نفوذپذیر (با ریختن شن زیر بلوک‌های سیمانی پیاده‌روها و ایجاد فاصله در بین درزها) راه دیگری برای نفوذ آب به خاک در سطوح شهری است.

وی افزود: در تکنیک‌های جدیدتر شهرسازی به جای ایجاد کانال‌های انتقال آب بتنی از قطعات (بلوک‌های) پلاستیکی و پوشش‌های زمین‌بافت (ژئوتکستایل) استفاده می‌شود که علاوه بر انتقال آب، امکان ذخیره نمودن آب و نفوذ آن به اعماق زمین را نیز فراهم می‌کنند.

داوری با تاکید بر اهمیت جانمایی ساخت و سازهای شهری در جلوگیری از خسارت‌های ناشی از سیل، گفت: باید از قبل در طراحی خانه‌ها و شهرها دقت کافی صورت گیرد و حتماً باید خانه‌ها در موقعیتی ساخته شوند که به هنگام وقوع سیل کمترین آسیب متوجه آنها باشد. بنابراین در مناطقی که امکان و احتمال سیل‌گیری یا انباشت آب (پس از وقوع سیل) وجود دارد، ساخت و ساز به هیچ روی منطقی نبوده و نیست و بخش بزرگی از خسارات اخیر ناشی از بی توجهی به این مهم است.

وی در پایان گفت: اجباری کردن بیمه آتش‌سوزی، زلزله و سیل یکی از کارآمدترین روش‌ها برای جلوگیری از ادامه این غفلت‌ها و رفتارهای غلط است زیرا هزینه سالانه بیمه (برای اماکنی که در معرض این مخاطرات هستند) یک بازدارنده‌ی بسیار مؤثر است.