مشکل 737 بوئینگ سری مَکس چقدر جدی است؟

  در حالی که پس از حادثه سقوط هواپیمایی اتیوپی موج رو به فزونی زمین‌گیر کردن هواپیماهای 737 سری مکس در بسیاری از کشورها ادامه دارد، بویینگ در تلاش است با انتشار چندین به‌روز رسانی به این نگرانی‌ها پاسخ گوید. اما دامنه این نگرانی تا چه اندازه جدی است؟

به گزارش ایرنا، حادثه اخیر 737 سری مکس شرکت هواپیمایی اتیوپی که به فاصله چند ماه از حادثه همین هواپیما در خدمت شرکت اندونزیایی لیون‌ایر اتفاق افتاد این روزها موجب شده تا بخش قابل توجهی از ناوگان 737 سری مکس در حال خدمت دنیا در بیش از 10 کشور جهان زمین‌گیر شوند. این زمین‌گیری احتمالا تا مشخص شدن علت وقوع حادثه و وضعیت ایمنی این هواپیما ادامه خواهد داشت. در این بین بویینگ امروز طی بیانیه‌ای قول داده که تا ماه آینده با انتشار به‌روز رسانی و اصلاحیه عمده‌ نرم‌افزاری برای این هواپیما به بخشی از نگرانی‌ها پاسخ دهد. ظاهرا برنامه این به‌روز رسانی‌ها پس از حادثه پرواز 610 لیون ایر در جاکارتا، آغاز شده بوده است. حادثه‌ای که چند ماه پیش منجر به کشته شدن 189 نفر شد. بویینگ می‌گوید این به‌روز رسانی شامل تغییرات مهمی در سیستم‌های کنترل پرواز، نمایشگرهای کابین خلبان، آموزش خدمه و دستورات عملیاتی خواهد بود.

** زمین‌گیر شدن گسترده بوئینگ 737 سری مکس
هواپیمای دخیل در هر دو حادثه شرکت لیون ایر و حادثه اخیر شرکت هواپیمایی اتیوپی که به مرگ 157 نفر منجر شد از نوع بویینگ 737 سری مکس 8 بود که یکی از جدیدترین گونه‌های پرطرفدار 737 این شرکت شمرده می‌شود. بویینگ می‌گوید که این به‌روز رسانی به صورت سراسری و برای تمامی هواپیماهای فعال سری مکس ارائه خواهد شد. این در شرایطی است که تا همین حالا هم نگرانی بابت ایمنی هواپیما بیش از یک سوم کل ناوگان 737 مکس را در سراسر جهان زمین‌گیر کرده و فشار روی «اداره هوانوردی فدرال» (FAA) برای زمین‌گیر کردن هواپیما در آمریکا نیز ادامه دارد.
با این همه تحقیقات روی علت حادثه هنوز در مراحل ابتدایی خود است. با این حال نگرانی اصلی به شباهت زیاد این دو حادثه باز می‌گردد. اگر این شک تایید شود به این معنی است که نقص فنی یا ایراد تکنیکی در هواپیما می‌توانسته منجر به وقوع هر دو حادثه شده باشد مشکلی که در صورت برطرف نشدن شانس تکرار خواهد داشت.

** پشت پرده حادثه
حادثه شرکت اندونزیایی لیون ایر که اکتبر سال گذشته اتفاق افتاد درست 13 دقیقه پس از برخاستن از جاکارتا رخ داده بود. در آن مورد گفته می‌شود که ظاهرا خلبان با سیستم جدیدی که برای تنظیم موتورهای بزرگتر این هواپیما به آن افزوده شده با مشکل مواجه شده بوده است. سیستمی موسوم به (Maneuvering Characteristics Augmentation System) یا (سیستم تقویت ویژگی‌های مانوری) که طراحی شده تا بر مشکل ناشی از تفاوت اندازه دهانه و موقعیت موتورهای جدید نسبت به موتورهای قدیمی مورد استفاده در نسخه‌های قبلی 737 را برطرف کند. براساس تحقیقات فعلی در حادثه شرکت لیون‌ایر این سیستم به اشتباه فعال شده و موجب شده تا دماغه هواپیما به سوی پایین چرخیده و هواپیما وارد شیرجه‌ ناخواسته شود. در آن حادثه ظاهرا خلبان تلاش کرده تا کنترل را دوباره به دست آورد اما در نهایت موفق نشده و هواپیما سقوط می‌کند. این احتمال وجود دارد که هواپیمای اتیوپیایی هم به سرنوشت مشابهی دچار شده باشد.
در نتیجه حادثه لیون‌ایر بویینگ در آن زمان شتاب‌زده دستورالعمل اضطراری را منتشر کرد که تمامی کاربران این هواپیما را موظف می‌کرد تا چگونگی خاموش کردن این سیستم خودکار را به خلبانان خود بیاموزند. بیانیه جدید بویینگ می‌گوید که خلبان همیشه می‌تواند با از مدار خارج کردن سیستم هدایت خودکار کنترل را شخصا به دست بگیرد. اما مشکل اینجاست که تا پیش از حادثه لیون‌ایر بسیاری از خلبانان حتی از وجود این سیستم در هواپیمای خود هم اطلاع نداشتند و برای مواجهه با چنین شرایطی آموزش ندیده بودند.

** سری مکس 737
بویینگ 737 یکی از محبوب‌‌ترین و پرشمارترین هواپیماهای مسافربری باریک‌پیکر دنیاست که تا به امروز بیش از 10 هزار فروند از آن تحویل شرکت‌های هواپیمایی شده است. سری جدید این هواپیما موسوم به سری مکس که چهارمین نسل 737 از زمان نخستین پرواز آن در 1967 شمرده می‌شود، مهم‌ترین هواپیمای صادراتی این روزهای بویینگ است. 737 سری مکس چهار گونه اصلی مکس7، 8، 9 و 10 دارد که تفاوت اصلی این مدل‌ها در طول بدنه، تعداد مسافر و بُرد پروازی آن‌هاست. هواپیمای دخیل در حادثه اتیوپی و اندونزی از نوع مکس 8 بوده که پرطرفدارترین گونه این سری تولیدی محسوب می‌‌شود. از میان 5123 هواپیمای سری مکس سفارش داده شده، 2639 فروند آن سری مکس 8 هستند. تا همین حالا 355 فروند از تمامی گونه‌های سری مکس تحویل شده است.