ماهی عید: از باکتری سالمونلا تا فرمول وایتکسی!

 ماهی‌های زینتی و آکواریومی شاید تمیزترین حیوانات خانگی به نظر برسند! زیرا آنها صورت شما را لیس نمی‌زنند، از روی کابینت‌های آشپزخانه به اطراف جهش نمی‌کنند، یا در جاهایی مرموز و کثیف پنهان نمی‌شوند.

عصر ایران به نقل از "نیویورک تایمز" نوشت: یافته‌های پژوهشی در استرالیا نشان داده که مالکان ماهی‌های آکواریومی نیز باید جانب احتیاط را به ویژه هنگام تمیز کردن تنگ محل نگهداری یا آکواریوم خود رعایت کنند زیرا در غیر این صورت ممکن است با موجوداتی ناخوشایند حاضر در آب در تماس باشند. با توجه به نزدیکی ایام نوروز و نگهداری ماهی قرمز برای سفره هفت سین، مطالعه این مطلب می‌تواند در ارتقا رویکرد بهداشتی خانواده‌ها مفید باشد.

پژوهشگران استرالیایی طی مطالعه‌ای که در نشریه Emerging Infectious Diseases منتشر شد به این نکته اشاره داشتند که برخی موارد عفونت‌های باکتریایی مرتبط با ماهی‌های زینتی به اندازه‌ای جدی بوده اند که برخی کودکان به واسطه تب بالا و اسهال خونی راهی بیمارستان شوند. این عفونت‌ها از یک سویه خطرناک و مقاوم در برابر دارو باکتری سالمونلا به نام سالمونلا پاراتیفی B ناشی می‌شد که تجزیه و تحلیل DNA نشان داد با آکواریوم موجود در خانه‌های بیماران در ارتباط بوده است.

سالمونلا نوعی باکتری است که از طریق غذای آلوده یا تماس با مدفوع یا محل زندگی برخی حیوانات بین انسان و حیوانات، از جمله ماهی‌ها گسترش می‌یابد. یک آکواریوم یا تنگ ماهی نیز ممکن است منبعی برای سالمونلا باشد. ماهی‌های حامل سالمونلا به طور معمول نشانه‌ای از بیماری نشان نمی‌دهند. در آکواریوم‌هایی که افزون بر ماهی حاوی خزندگان یا دوزیستان هستند، خطر وجود باکتری سالمونلا نیز بیشتر است.

این حقیقت که ۱۲ تا ۱۴ درصد خانواده‌های استرالیایی دارای ماهی زینتی در خانه خود هستند و همچنین ۱۲ میلیون آمریکایی و یک میلیون کانادایی دارای آکواریوم هستند و در مجموع بیشتر بیماران تحت تأثیر قرار گرفته در سنین پایین قرار داشتند موجب شد تا دانشمندان این گونه نتیجه‌گیری کنند که خطر سرایت بیماری از آکواریوم‌ها یک موضوع سلامت عمومی است.

چندین دهه است که خطر ابتلاء به باکتری سالمونلا از حیوانات خانگی خزنده، جوجه مرغ، جوجه اردک و حیوانات دیگر مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و موضوعی شناخته شده است. در دهه ۱۹۷۰، سازمان غذا و داروی آمریکا فروش و توزیع تقریباً تمام لاک پشت‌هایی که اندازه لاک آنها کمتر از ۱۰ سانتیمتر بود (اندازه‌ای که کودکان به راحتی می‌توانند در دستان خود نگه داشته و در دهان بگذارند) را ممنوع کرد زیرا حدود ۲۵۰ هزار کودک به باکتری سالمونلا مبتلا شده بودند.

به گفته دگتر دیان لایت‌فوت، میکروبیولوژیست و متخصص سالمونلا در دانشگاه ملبورن، طی سال‌های اخیر، پیوند سالمونلا با ماهی‌های خانگی در آمریکای شمالی، اروپا و همچنین استرالیا مورد بررسی قرار گرفته است. اما موارد ابتلاء به سالمونلا مرتبط با ماهی‌های خانگی و آکواریومی نسبتاً کوچک و بسیار پراکنده بوده است. از این رو، ردیابی موارد عفونت در مقایسه با تعداد بسیار زیاد موارد عفونت ناشی از مصرف گوشت خام و نیم پز ماکیان، گوشت‌های دیگر، تخم مرغ خام یا غذاهای آلوده دیگر دشوارتر است.

بیشتر عفونت‌های سالمونلا به تب، کرامپ های شکمی، استفراغ، و اسهال منجر می‌شوند که چند روز این شرایط ادامه می‌یابد. به ندرت پیش می‌آید که درمان این عفونت‌ها به استفاده از آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد. با این وجود، نوزادان، کودکان، زنان باردار، افراد مسن و گروه‌های دیگر دارای سیستم ایمنی ضعیف در معرض خطر بیشتری برای ابتلاء به عفونت‌های سالمونلای بسیار جدی یا حتی مرگبار قرار دارند.

تب تیفوئید یک بیماری حاد است که به واسطه باکتری سالمونلا انتریکا سروتیپ تیفی شکل می‌گیرد و همچنین باکتری سالمونلا پاراتیفی نیز می‌تواند به بروز این شرایط منجر شود که باکتری دوم معمولاً موجب بیماری با شدت کمتر می‌شود.

به گفته دکتر لایت‌فوت، نیازی نیست از نگهداری ماهی‌های زینتی در خانه پرهیز کنید، اما از مردم می‌خواهیم که جانب احتیاط را همواره رعایت کنند. در همین راستا، دست‌های خود را به طور مکرر با آب و صابون شستشو دهید. همچنین، زمانی که در حال تمیز کردن آکواریوم هستید کودکان نباید در نزدیکی آن حضور داشته، با وسایل خارج شده از آن بازی کنند یا با آب آکواریوم در تماس باشند. ابتلاء به عفونت می‌تواند به راحتی رخ دهد.

خریداران و مالکان ماهی‌های زینتی می‌توانند به نکته‌هایی که در راستای حفظ پاکیزگی تنگ محل نگهداری یا آکواریوم ارائه شده اند، مانند تعویض یک سوم از آب آکواریوم دو بار در ماه و رعایت دستورالعمل‌های ارائه شده توسط تولیدکننده آکواریوم برای تصفیه آب توجه داشته باشند. همچنین، تنگ ماهی یا وسایل آکواریوم را نباید در سینک آشپزخانه، روشویی حمام یا در وان بشویید.

اگر گزینه دیگری ندارید، پس از شستشوی تنگ یا لوازم آکواریوم، سینک و وسایلی که برای پاکسازی آکواریوم و وسایل درون آن استفاده کرده اید را به خوبی ضدعفونی کنید. برای این کار می‌توانید از ترکیب چهار قاشق مایع سفید کننده در یک لیتر آب ولرم استفاده کنید. تمام سطوح را پیش از استفاده دوباره به خوبی شستشو داده و ضدعفونی کنید.