راه نجات ایران از گودال بی‌آبی

 یک کارشناس حوزه آب، گفت: با توجه به اهمیت بهره‌وری در بخش کشاورزی لازم است که توجه ویژه‌ای به این حوزه شود، چرا که تنها در این شرایط می‌توان میزان مصرف آب در ایران را مدیریت کرد؛ در غیر این صورت در آینده با چالش‌های متعددی مواجه خواهیم شد.

سلطانی در گفت‌وگو با ایسنا، اصلی‌ترین چالش موجود در بخش آب را بهره‌وری پایین و مدیریت آب دانست و اظهار کرد: با توجه به پتانسیل‌هایی که در ایران وجود دارد، می‌توان بهره‌وری آب را تا حد زیادی افزایش داد که باید برای این مهم تدابیر متعددی در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به ارزش بالای آب، تاکید کرد: زمانی که آب محدود باشد، قیمتی را تحت عنوان قیمت کمیابی برایش لحاظ می‌کند که باید گفت قیمت کمیابی در حوزه آب در ایران بسیار بالا است، چرا که اگر بخواهیم آب جدیدی را تولید کنیم، هزینه‌های زیادی تحمیل می‌شود.

این کارشناس آب با تاکید بر این مساله که در حال حاضر آب تجدیدپذیر در ایران تقریباً به اتمام رسیده است، ادامه داد: اگر بخواهیم آب جدیدی را تولید کنیم، باید به دنبال شیرین‌سازی آب‌های شور و یا تصفیه آب‌های خاکستری برویم که این دو اقدام نیز هزینه‌های سرسام‌آوری را به دنبال دارد.

به گفته سلطانی بر اساس برآوردهای صورت گرفته، آبی که از این دو روش به دست می‌آید، به طور متوسط مترمکعبی ۱۲ تومان تخمین زده می‌شود و این در شرایطی است که میزان بهره‌وری آب در ایران بسیار پایین است که در این شرایط مهم‌ترین انتخابی که در بحث مدیریت آبی داشته باشیم، بی‌شک افزایش بهره‌وری آب است.

این کارشناس آب استفاده از فنون آبیاری جدید و ایجاد الگوی کشت مناسب در حوزه کشاورزی را جزو مهم‌ترین اقدامات این حوزه برشمرد و اظهار کرد: در حال حاضر الگوی کشتی که در کشاورزی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، مناسب نیست، چراکه برای محصولاتی با ارزش پایین، آب گران‌قیمت را هدر می‌دهیم که لازم است یک بازنگری در الگوی کشت صورت گیرد.

به گفته وی بی‌شک راهکارهای متعددی برای افزایش بهره‌وری آب در کشور وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد، چراکه تنها از این طریق است که می‌توانیم میزان مصرف آب در بخش کشاورزی را مدیریت کنیم.

در حال حاضر سهم زیادی از آب ایران در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و این در شرایطی است که میزان هدررفت آب در این حوزه نیز بسیار زیاد اعلام شده و به اعتقاد کارشناسان، لازم است که راه‌کارهایی برای کاهش مصرف آب در این حوزه انجام شود. هم‌چنین باید گفت که قیمت دریافتی بابت تأمین آب‌بهای کشاورزی از آب زیرزمینی تقریباً رایگان و درباره آب سطحی، حداکثر سه درصد هزینه تأمین آن است. در بخش شرب نیز برای بخش شهری حدود ۴۷ درصد و در روستاها تنها ۲۴ درصد هزینه تمام‌شده تأمین آب، از مصرف‌کننده دریافت می‌شود. اختصاص یارانه به بخش کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان امری معمول است ولی مدیریت مقدار و چگونگی تخصیص آن مسئله بسیار مهمی است که به‌خصوص باید از منظر اقتصادی موردتوجه قرار گیرد.

کارشناسان بر این باورند که باید توجه کرد مفاهیم اصلاح قیمت آب و واقعی کردن قیمت آن از هم متفاوت هستند، در اصلاح قیمت، وضع موجود پذیرفته‌شده و بر اساس سیاست‌های دولت تغییراتی در آن اعمال می‌شود؛ اما در واقعی کردن قیمت، اصلاح ساختار اقتصاد آب مدنظر است که طبق گفته‌های رضا اردکانیان - وزیر نیرو - اصلاح ساختار فقط منحصر و محدود به وزارت نیرو نیست. بلکه باید آب، محیط‌زیست، خاک و منابع طبیعی با هم و در کنار هم دیده شوند که بهترین نتیجه حاصل آید.

وی با بیان این‌که ورود بخش خصوصی به بحث اقتصاد آب که زیرساخت‌های بازار آب را شکل می‌دهد نیز تأثیر بسزایی در بهبود کیفیت مدیریت عرضه و بهره‌برداری مطلوب‌تر از آب خواهد داشت، اظهار کرد: از نمونه‌های موفق عملکرد سرمایه‌گذاران در حوزه آب، فروش آب بسته‌بندی است. از سوی دیگر وزارت کشاورزی نیز با ورود به مقوله آب مجازی، کشت‌های فرا سرزمینی مشروط به واردکردن محصولات و تنظیم سیاست‌های صادرات و واردات محصولات کشاورزی، افق روشن‌تری را برای اصلاح مشکلات و ورود بخش خصوصی فراهم کرده است.