از كشور اوباما به سرزمين پوتين

   «نيويورك» در جهان پرشتاب امروز يك ميدان جنگ تمام عيار است. اگر روزگاري قدرت هاي جهاني با اسلحه، بمب و موشك قدرت خود را به رخ يكديگر مي كشيدند، امروز اين ميز مذاكره ديپلماسي و تريبون رسانه يي است كه حريفان پشت آن زورآزمايي و نقش آفريني مي كنند. حسن روحاني، رييس جمهور اسلامي ايران در چهار روز گذشته در «كارزار نيويورك» در قالب «دادوستدهاي ديپلماتيك» و «گفت وشنودهاي رسانه يي» ابعاد تازه يي از سياست تعامل با جهان را كليد زد: سياستي كه پس از 24 خرداد 92 دوباره گشوده شده، ماهيت و ابعاد دگرگونه دارد. مدافعان خط نوين تعامل از جمله شخص «روحاني» بيش از هر چيز به دنبال اعاده «توازن» و «تعادل» در سياست خارجي و ارايه تصويري نوين از چهره ايران و ايراني در جهان هستند. اينچنين روحاني هنگامي كه روز پنجشنبه صبح در نيويورك سپيده زده بود و همزمان غروب پاييزي در تهران آغاز شد، در مجمع عمومي سازمان ملل سخناني از همين جنس گفت. شايد در نگاه نخست از همه چيز نگفت اما برجستگي سخن او درمجمع عمومي پرداختن به دو پيام مهم بود: مبارزه با افراطي گري و خشونت در جهان و مذاكره هسته يي. «ديپلماسي نيويوركي» روحاني هم بايد از همين زاويه تحليل و ارزيابي شود.
    
    1- از تهران تا نيويورك
    سخنراني 25 دقيقه يي روحاني در مجمع عمومي سازمان ملل ديپلماتيك، منطقي از موضع ايران مقتدر، دلسوز و بدون حاشيه بود. اول اينكه او با يادآوري دوباره عوامل ناگفته افراطي گري جهان و ريشه هاي پيدايي بنيادگرايي جديد، ناكامان مبارزه با آن و راه حل مقابله با تروريسم و افراطي گري را توضيح و تفسير كرد و گفت كه «اگر با خشونت و افراط امروز مقابله نشود، جهان فردا براي همه ناامن است». دوم اينكه بدون ايجاد حاشيه و سخنان غيرديپلماتيك بر اساس مواضع اصولي و ادبياتي صحيح و منطقي، بر دو موضوع اسلام هراسي و ايران هراسي تاكيد كرد، از دو طرح گفت وگوي تمدن هاي خاتمي و طرح مبارزه با خشونت و افراط گرايي خود وام گرفت و آنها را به ياد جهانيان آورد، آن هم در زماني كه طيفي از بحران هاي سياسي همپوشان در حال ساختن يك فاجعه جهاني اند. پيام سوم او اما درباره برنامه هسته يي ايران بود. در سخنان خود از تحريم ها و ادامه آن ابراز ناخرسندي كرد و آن را يك اشتباه راهبردي عليه ملت ايران دانست. بر مذاكره جدي و صادقانه تاكيد كرد و درباره تاخير در به دست آمدن توافق نهايي هشدار داد. غيرمستقيم به اوباما پاسخ داد كه فرصت مذاكرات را از دست ندهد. سخنان او به نمايندگي از ملت ايران، منطقي، اصولي و ديپلماتيك بود كه در آن از افراطي گري و خشونت در جهان ابراز ناخرسندي كرد و پيامدهاي آن را گوشزد ساخت. روحاني بر همين اساس از مذاكره هسته يي همچنان دفاع و تحريم را نكوهش كرد. همزمان با اين سخنراني، رييس جمهور با استفاده از فرصت شوق «ديدن» و «شنيدن» تحولات فضاي نوين ايران، در جمع انديشمندان و نخبگان سياسي و رسانه يي امريكا حاضر شد.
    او بيش از همه درباره روابط ايران و امريكا سخن راند اما كليدي ترين و مهم ترين بخش در رابطه با امريكا اين بود كه گفت: نيازي به ديدار با اوباما نيست. اصلاح تفكر و ديدگاه واشنگتن نسبت به تهران بايد اصلاح شود. گفت كه اهل ديدارهاي نمايشي نيست. مهم ترين سخن او درباره روابط دو كشور اين بود ريشه تنش ها در روابط ايران و امريكا شناسايي و برطرف شود.
    
    2- از نيويورك تا لندن
    دومين پيام سفر روحاني ديدارهاي مهم و اثرگذار او با سران كشورهاي مختلف بود: ديدار با نخست وزير انگليس، رييس جمهور فرانسه و وزير خارجه آلمان از همه پر سر و صدا تر و بااهميت تر بود. رييس جمهور در ديدار با نخست وزير انگلستان كه گفته مي شود با درخواست ديويد كامرون رخ داده است، براي نخستين بار پس از 36 سال، رودرو از حقوق ملت ايران دفاع و بر مواضع ايران تاكيد كرد. هرچند اين ديدار پس از سخنان نسنجيده و نادرست ديويد كامرون در مجمع عمومي سازمان ملل واكنش هايي در داخل كشور به دنبال داشت اما بي شك اين ديدار گامي مهم براي خارج شدن روابط ايران و انگلستان از وضعيت فوق العاده كنوني به امري عادي است. در اين بين، سابقه اين روابط و مشكلات پيرامون آن و دشمني ها ومانع تراشي هاي گاه و بيگاه لندن نبايد از نظر دورافتد اما اين روابط هم نمي تواند تا ابد قطع باشد. از اين زاويه ديدارهاي اروپايي رييس جمهور در بهبود سطح روابط ايران و اروپا و تاثير آن در مذاكرات هسته يي سودمند و بااهميت بوده و بي شك رييس جمهور در اين ديدار ها بر اساس اصول راهبردي نظام ديدار و گفت وگو كرده است. مهم ترين پيام اين ديدار ها اين خواهد بودكه جهان در حال پذيرش نقش منطقه يي و بين المللي ايران و ايران در حال پذيرش معادلات بازي در نظام بين الملل است بنابراين ديدار از اين زاويه قابل تحليل است.
    
    3- از نيويورك تا مسكو
    سفر روحاني امروز پايان مي يابد، سفري كه بي ترديد تصوير ايران نوين براي جهان واضح تر و روشن تر شده است. شايد اين مواضع و سياست ها در يك سال گذشته بارها بيان شده بود اما حضور روحاني در نيويورك فرصت تبيين رودرروي اين سياست ها و استراتژي ها بود. تعامل ما ايرانيان با جهان پيرامون بارها با دشواري ها و پرسش هاي حل نشده روبه رو شده: يك سوي اين دشواري ها در قالب مخالفت با دادوستدهاي ديپلماتيك بروز مي كند و سوي ديگر آن با ديپلماسي نامناسب و نسنجيده. اين بار هر چند كه روحاني سوي دوم را درست و صحيح رفته اما سوي اول همچنان ساز خود را مي زند. اين رشته پرامتداد است و در اين راه او نيازمند همراهي است. فعلاروحاني در تكميل پازل هاي سياست تعامل با جهان، امروز از نيويورك به آستارخان روسيه مي رود، از كشور اوباما به سرزمين پوتين: ديپلماسي از غرب تا شرق.

منبع:روزنامه اعتماد