صالحی: در حال آزمایش نسل هشتم سانتریفیوژها هستیم/ فعالیت ما در چارچوب توافق هسته‌ای است

 رئیس سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با ویژه برنامه المیادین در چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی گفت، ایران در تمامی زمینه‌های هسته‌ای قادر به طراحی است نه فقط مهندسی معکوس، بلکه قادر به طراحی است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید، شبکه «المیادین» در ویژه برنامه خود برای دهه فجر در ایران و به مناسبت چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ایران با «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی گفت‌وگو کرد.

صالحی در این گفت‌وگو ضمن اعلام اینکه ایران در همه حوزه‌های هسته‌ای قادر به طراحی است و نه فقط مهندسی معکوس، اعلام کرد که ایران می‌تواند یک طرف گفت‌وگو با دیگر دانشمندان منطقه مثل عربستان سعودی، امارات، کویت و دیگران باشد همچنانکه می‌تواند در زمینه ساخت راکتور مثلا رآکتور تحقیقاتی برای عراق کمک کند.

«ملحم ریا» خبرنگار المیادین ضمن اعلام اینکه ایران در طول این 40 سال، دستاورهای زیادی داشته و برنامه هسته‌ای در رأس آن قرار دارد، از صالحی پرسید به نظر شما چرا اصلا به این فناوری نیاز است؟ رئیس سازمان انرژی هسته‌ای ایران پاسخ داد، فناوری هسته‌ای فناوری بسیار دقیقی است و اگر کشوری از آن برخوردار باشد دلیل بر توسعه و پیشرفت آن کشور در زمینه فنی است. فرای ضرورت وجود زیرساخت برای این فناوری، نیروی انسانی متخصص هم لازم است. اینکه ایران به سمت برنامه هسته‌ای رفته دو دلیل اساسی داشته؛ «تولید برق و نشان دادن اقتدار ملی».مشروح گفت‌وگو؛

المیادین پرسید، برنامه هسته‌ای ایران در طول 15 سال گذشته از موضوعات بسیار پر سر و صدا در سطح منطقه و جهان بوده، آیا این وضعیت تغییر می‌کند؟ صالحی گفت، به هر حال کشورهای معارض یا دشمن تمایلی ندارند ایران وارد این زمینه شود و دستاورد داشته باشد، به همین دلیل از روز اول سنگ‌اندازی و اتهام‌زنی کردند که تهران فعالیت‌های غیرمسالمت‌آمیز هسته‌ای دارد و می‌خواهد سلاح هسته‌ای بسازد این در حالی است که رهبر معظم انقلاب فتوای حرام بودن این موضوع را داده‌اند؛ «در واقع به دلیل چالش جدید ایدئولوژیک میان ما و غربی‌ها، بحث و جدل‌‌های ما با غرب اصلا به فعالیت هسته‌ای، حقوق بشر و دموکراسی ربط ندارد بلکه عبارت است از یک مبارزه و چالش فکری». دو نوع تفکر در جهان با یکدیگر برخورد دارد: تفکر لیبرال دموکراسی که در قرن‌هاست در کشورهای استکباری به عنوان یک شیوه حکومتی رسوخ کرده و تفکر حاکمیت ملت دینی که جمهوری اسلامی ایران آن را مطرح کرد. جمهوری اسلامی می تواند به حق ادعای استقلال سیاسی بین کشورهای در حال توسعه داشته باشد و به همین دلیل غرب می‌خواهد آن را متوقف کند.

سوال بعدی این بود که «آیا غرب با این بهانه‌ها قصد تغییر نظام ایران را دارد؟» صالحی جواب داد: بله همه تلاششان این است که این نوع شیوه حکومت را نداشته باشیم اما اگر این تصمیم گرفته شود این شیوه کنار گذاشته شود، نظام ما معنای خود را از دست خواهد داد، آنها از 40 سال پیش تا کنون در مقابله این شیوه ایستاده‌اند ، شیوه ‌ای که ولایت فقیه ستون اصلی خیمه آن است و آنها می‌خواهند جلوی رشد این تفکر در کشورهای اسلامی را بگیرند.

المیادین سپس پرسید «اگر موضوع اینچنین باشد این بدان معناست که توافق هسته‌ای در نهایت امر شکست خواهد خورد، مادامی که هدف غرب ایجاد تغییرات در نظام ایران یا محاصره این نظام به هر شکلی باشد، پس این توافق و مذاکرات جاری با اروپا برای اعطای تضمین‌ها به ایران بویژه از طریق کانال‌های مالی در نهایت شکست خواهد خورد؟» صالحی پاسخ داد: برعکس ، آنها بهانه‌های فنی در (برنامه‌ هسته‌ای) مطرح کردند و خدا را شکر که این موضوعات را مطرح کردند زیرا اگر بهانه‌هایی در زمینه‌های دیگر مانند حقوق بشری می‌آوردند قابل حل نبود زیرا اینها موضوعاتی فلسفی، ذهنی و سلیقه‌ای است اما فناوری هسته‌ای موضوعی فنی و قانونی است. چون بهانه‌ها فنی بود نتوانستند فشار لازم را بر ما وارد کنند و در نهایت مجبور به تعامل با جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات 5+1 شدند . در آن زمان من در وزارت خارجه بودم آمریکا از طریق عُمان از ما درخواست مذاکره دوجانبه کرد.

رئیس سازمان انرژی هسته‌ای ادامه داد: مذاکرات به صورت محرمانه در عمان آغاز شد. تا سالهای زیادی به ما تهمت می‌زدند که ما اورانیوم بالای 50 درصد را غنی‌سازی می‌کنیم و این اتهام‌ها تا سه سال ادامه داشت، به آنها گفتیم ما این کار را انجام نمی‌دهیم بلکه ما برخی تجهیزات از خارج خریده‌ایم که آلوده بوده و این موضوع به دلیل همان آلودگی بوده است و کشور مبدأ (که تجهیزات از آن خریداری شده) این کار را انجام داده است. چون موضوع فنی بود این تجهیزات را در آزمایشگاه‌هایشان آزمایش کردند و فهمیدند حق با ما بود.

المیادین: آیا اکنون قادر به غنی‌سازی اورانیوم هستید؟ بله ما توانایی غنی‌سازی اورانیوم در هر سطح بالایی را داریم و همچنین در سایر زمینه‌های هسته‌ای به جایگاهی ویژه رسیده‌ایم، ما امروز در تمامی زمینه‌های هسته‌ای قادر به طراحی هستیم، (صحبت من) مهندسی معکوس نیست بلکه ما قادر به طراحی هستیم.

 المیادین در ادامه پرسید «آیا ایران به مرحله خودکفایی در صنعت هسته‌ای رسیده؟» صالحی پاسخ داد، ایران در برخی امور مانند تولید رآکتورهای پژوهشی هسته‌ای مانند رآکتورهای اراک و تهران به این مرحله رسیده و اکنون قادر به تولید رآکتورهای پژوهشی هسته‌ای برای هر کشور اسلامی که تمایل داشته باشد، است. امروز بازطراحی رآکتور آب‌سنگین اراک که پروژه‌ای سنگین است، آغاز شده و این در حالی است که قبل از آن ایران مهندسی معکوسی در این زمینه داشت؛ همچنین بازطراحی رآکتورهای پیشرفته را آغاز کرده‌ایم.  ایران امروز قادر به کشف و استخراج (در زمینه صنعت هسته‌ای) رسیده است. وی گفت: البته ادعا نمی‌کنیم که در این صنعت مانند آمریکا ، روسیه و آلمان هستیم اما از جمله کشورهای پیشرو میان کشورهای درحال توسعه در این زمینه هستیم.

خبرنگار المیادین پرسید آیا ایران ساخت نسل جدید سانتریفیوژها معروف به «IR8» را آغاز کرده و آن را به کار گرفته؟ صالحی تصریح کرد، خیر آن را به کار نگرفته و در حال انجام آزمایش‌های بر روی آن است. ایران اکنون پنج سال بر روی این سانتریفیوژها کار کرده و به پنج یا شش سال دیگر زمان نیاز دارد تا آن را تکمیل کند.

المیادین: «آیا این در تناقض با توافق هسته‌ای نیست»؟ صالحی: نه؛ آنها با این موضوع موافقت کردند و ما تحت چارچوب توافق هسته‌ای در حال انجام این کار هستیم که در آن هیچ بندی مبنی بر ممنوعیت فعالیت‌های پژوهشی درباره سانتریفیوژهای جدید نیامده است بلکه در آن فقط درباره تعداد صحبت شده و ما تا چند سال فقط می‌توانیم سه سانتریفیوژ از این نوع داشته باشیم  و پس از چند سال دیگر می‌توانیم 80 عدد از آنها را در اختیار داشته باشیم.

سوال بعدی المیادین درباره مصاحبه اخیر تلویزیونی صالحی بود که گفته بود قلب رآکتور اراک از سیمان پر نشده بلکه این سیمان در لوله‌هایی خاص از رآکتور مذکور ریخته شده است. دیگر اینکه ایران در آن زمان لوله‌های مشابه را خریداری کرده است. ملحم پرسید «آیا این اقدام، نقض توافق هسته‌ای نیست؟ غرب در جریان خرید این لوله‌ها بود؟ این اظهارات منجر به بروز مشکل مثلا با طرف اروپایی نمی‌شود؟» صالحی پاسخ داد : ما این لوله‌ها را به صورت مخفیانه نخریدیم بلکه طی دوره مذاکرات، رهبر معظم انقلاب به ما سفارش کرد که با هوشیاری مذاکره کنیم و احتمالات لازم را در نظر بگیریم زیرا غربی‌ها قابل اعتماد نیستند؛ ایشان حق داشتند، چندین بار بر این موضوع تأکید کردند و عملا رخ داد اما این بار همه و تمام جهان فهمیدند نمی‌شود به غربی‌ها بویژه آمریکا اعتماد کرد.

المیادین گفت اما این موضوع منجر به سر و صدا در رسانه‌های غرب شد، آیا فکر نمی‌کنید به مانعی در رسیدن به تفاهم با طرف اروپایی منجر شود؟. صالحی تصریح کرد: ما هیچ اقدامی خلاف مقررات بین‌المللی و داخلی انجام نداده‌ایم .من پنج سال نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بوده‌ام و می‌دانم مقررات چیست و می‌دانم هیچ کدام از آنها را نقض نکرده‌ایم.

وی ادامه داد: هرگز فکر نمی‌کنم (به مانعی در رسیدن به تفاهم با طرف اروپایی منجر شود) فقط یک موضوع وجود دارد و آن این است که سانتریفیوژهای جدید ما از این لوله‌ها استفاده نکند زیرا آنها مربوط به سانتریفیوژهای قدیمی است و در سانتریفیوژهای جدید به کار نمی‌رود. ان‌شاءالله با اروپایی‌ها با صورت کامل در طراحی سانتریفیوژهای جدید و بر پایه وعده‌های آنها در چارچوب توافق هسته‌ای همکاری می‌کنیم. اینجا اعلام می‌کنم اگر آنها بخواهند در همکاری خود تعلل کنند جمهوری اسلامی ایران در جایگا ه انتخاب گزینه‌های متعدد قرار دارد و ما این را نمی‌خواهیم.

 المیادین: «پیشتر اعلام کردید که به طراحی سوخت 20 درصد دست پیدا کرده‌اید اما این سوخت، جدید است. منظور شما چیست؟ آیا این سوخت در نوعیت خود (با مابقی) سوخت‌ها تفاوت دارد اینکه موضوع از نظر فنی به صورت کلی متفاوت است؟

صالحی پاسخ داد: می‌دانید که هر وسیله و اختراعی با گذشت سال‌ها تکامل پیدا می‌کند. مثلا خودورهای فعلی با خودروهای قرن گذشته و نیز سوخت فعلی با سوخت قبلی متفاوت است. سوخت هسته‌ای هم همین است، سوخته هسته‌ای 20 درصد که آن را در رآکتور صرفا پژوهشی تهران تولید کردیم یک سوخت ملی ایرانی است و خوشبختانه زمانی که من مدیر این پروژه بوده‌ایم، زمانی که کار را شخصا آغاز کردم هیچ کسی باور نمی‌کرد که ما می توانیم سوخت 20 درصد تولید کنیم و خارجی‌ها می‌گفتند آقای صالحی دروغ می‌گوید،‌ الحمدلله ثابت شد که ما دروغ نگفته‌ایم و تولید سوخت جدید بر اساس طرح سوخت‌های سابق که ایران از 30 سال پیش آن را به کار می‌گرفته، تولید شد. ما از نظر فنی چیزی از دست نداده‌ایم و این همان دلیل ناراحتی شدید و عدم رضایت دونالد ترامپ است. اگر ترامپ یک جمله صادقانه گفته باشد این است که ایرانی‌ها غنی‌سازی، کشف و استخراج، پژوهش ، توسعه و همه کار دیگری انجام می‌دهند و رآکتورهای جدید می‌سازند.

المیادین: «آیا بازگشت (به مرحله سابق) به صورت کامل و سریع ممکن است؟» صالحی: برخی قید وبندها وجود دارد که آن را پذیرفته‌ایم و در حقیقت اینها تأثیری بر سرعت پیشرفت صنعت هسته‌ای ما ندارد اما اگر تصمیم گرفته شود که بازگردیم  بر سرعت پیشرفت خواهیم افزود و در آن زمان، موانع غنی‌سازی را بر اساس نیازها برخواهیم داشت. اینجا باید بگویم که هر میزان خلوصی که در غنی‌سازی به آن نیاز باشد، اتخاذ خواهد شد و اکنون مانعی در این مورد نداریم. ما اکنون طراحی‌های خود را در چارچوب برنامه هسته ای انجام می دهیم اما اگر دیگر توافق هسته‌ای وجود نداشته باشد ما در عمل آزاد خواهیم بود و ممکن است در طراحی‌های خود بازنگری کنیم و این به نیازهای ملی ما ارتباط دارد.

رئیس سازمان انرژی هسته‌ای در ادامه گفت، اگر طرف‌های مربوطه در همکاری با ایران برای بازطراحی رآکتور اراک – چین و انگلیس- که تعهدی جدی برای آنهاست ، وقت‌کشی کنند؛ ایران خود کار را جلو خواهد برد و انتخاب‌های زیادی در این زمینه دارد.  

سوال بعدی المیادین درباره اظهارات صالحی مبنی بر اعلام آمادگی ایران برای همکاری هسته‌ای با کشورهای منطقه بود و این شبکه پرسید «همکاری در چه چارچوبی مورد نظر شماست؟» صالحی پاسخ داد: در موضوعات سیاسی من در جایگاهی نیستم که درباره آن صحبت کنم اما بارها اعلام کرده‌ام که این می تواند زمینه مناسبی برای احیای اعتماد متقابل از بین رفته میان ما و کشورهای حاشیه خلیج فارس باشد خصوصا اینکه در سال‌های اخیر این کشورها توهم هایی درباره ایران پیدا کرده‌اند و ما آنها را حقیقتا توهم می دانیم، من نمی‌خواهم وارد امور سیاسی شوم. من می‌گویم بیایید در موضوعی مشترک که فایده‌ای مشترک برای همه دارد، با یکدیگر کار کنیم. بیایید همکاری کنیم بدین معنا که دانشمندان هسته‌ای سعودی، امارات،‌کویت و مابقی کشورهای حوزه خلیج فارس با دانشمندان ما بنشینند، جلسات مشترک داشته باشند، حداقل در زمینه امنیت هسته‌ای کمیته‌های مشترک تشکیل شود زیرا رآکتورهای هسته‌ای بسیار حساس هستند.   

رئیس سازمان انرژی هسته‌ای ادامه داد: ما می‌گوییم امارات اکنون چهار رآکتور هسته‌ای ساخته و ما فقط یک رآکتور داریم، ما یک رآکتور در حال فعالیت داریم و دو راکتور دیگر می‌سازیم و سعودی می‌خواهد 16 رآکتور بسازد. اگر دانشمندان کنار هم بنشینند، (از آنجایی که ) ما تجارب زیادی داریم آماده‌ایم به آنها کمک کنیم زیرا ما حدود 60 سال است که در این زمینه کار می‌کنیم و علو و صنعت هسته‌ای در ایران جدید نیست. هر کشوری که بخواهد رآکتور بسازد ما آماده همکاری هستیم به عنوان مثال ساخت رآکتور پژوهشی برای عراق یا هر کشور دیگر (توسط ایران) ممکن است.  

المیادین: اما برخی کشورها اساسا با برنامه هسته‌ای ایران مشکل دارند و اکنون ساخت تأسیسات هسته‌ای را با بستن قراردادهایی با کشورهای اروپایی و غربی آغاز کرده‌اند، آیا از مسابقه هسته‌ای در منطقه می‌ترسند؟ صالحی پاسخ داد: من هیچ ترسی ندارم زیرا غربی‌ها خودشان نگران هستند؛ آمریکا هم قانونی به اسم «یک، دو‌ سه» دارد و هر کشوری بخواهد رآکتور بسازد آمریکا آن کشور را مجبور به اجرای این قانون می کند؛ بر اساس این قانون کشوری که درخواست ساخت رآکتور دارد باید تعهد دهد که غنی‌سازی مجدد و بازیافت سوخت هسته‌ای نداشته باشد؛ چرا؟ زیرا غرب می‌داند اگر هر کشوری در منطقه از این حق برخوردار باشد به دلیل نامشخص بودن آینده حکومت در آن کشور، ممکن است وضعیت اضطراری شود و آنها از این بابت نگرانند.

خبرنگار سپس پرسید، برخی کشورهای عربی بیم آن دارند که تأسیسات هسته‌ای ایران ناامن است همانگونه که درباره تأسیسات بوشهر همین را می‌گفتند؛ چگونه این ترس و هراس‌ها را از بین می‌برید؟ صالحی تأکید کرد، این صحبت‌ها درست نیست زیرا آژانس انرژی هسته‌ای مرجع همه امور است و به صورتی مستمر فعالیت‌های ایران را رصد می کنند. اخیرا تیمی از «وانو» (انجمن جهانی بهره‌برداران هسته‌ای) از نیروگاه بوشهر بازدید کرد و درجه عالی از لحاظ امنیت به آن داد. این آژانس و این تیم‌های فنی مرتبا بررسی‌های خود را دارند و اگر مشکلی باشد مطرح می‌کنند و ایران آن را برطرف می کند بنابراین هیچ مشکلی وجود ندارد زیرا نظارت با آژانس است.

المیادین پرسید، ایران چندین شهید در زمینه هسته‌ای داده و تهران موساد را در پشت پرده این ترورها می‌داند، آیا شواهد عینی برای اثبات این اتهام وجود دارد؟ صالحی گفت، بله یکی از این افراد بازداشد شد، شواهد اعترافاتش موجود است، فیلم آن در شبکه‌های اجتماعی قرار دارد، وی اذعان کرد که در اسرائیل آموزش دیده و آموزش‌ها و دستورات لازم را از اسرائیل گرفته و پس از آن به ایران آمده و «مسعود علیمحمدی» دانشمند هسته‌ای را ترور کرده است.

المیادین: چرا ایران این شواهد را به دادگاه بین‌المللی دادگستری ارائه نمی دهد و از اسرائیل شکایت نمی کند؟ صالحی: قوه قضائیه و وزارت خارجه اقدامات لازم را در این زمینه انجام داده‌اند، این از جمله مسئولیت‌های وزارت خارجه و قوه قضائیه است ، ما در این جایگاه نیستیم. قبلا سوال‌هایی از این دو نهاد پرسیدیم و اطلاعات لازم را در اختیار آنها گذاشتیم. من اطلاعات دقیقی در این باره ندارم و در جریان اقدامات انجام شده نیستم ، فقط به یاد دارم که آنها با ما درباره این موضوع صحبت کردند و تصمیم به اتخاذ تدابیر لازم گرفتند.