لی‌لی پوتی‌های "ماخونیک" قد کشیدند

  ماخونیک نام روستایی است در خراسان جنوبی که به دلیل معماری ویژه خانه هایش و افراد ساکن این مجموعه روستا، شهرتی جهانی پیدا کرده است.

خراسان جنوبی، ۳۵۶۰ آبادی دارد که این روزها نیمی از آن به دلیل خشکسالی خالی از سکنه شده است؛ جوان های روستا به حاشیه شهرها رفته اند و مهاجرت، پیرمردان و پیرزالان را داغدار کرده است.

به روایت ساکنان هر روستا و آبادی که گوش دهید، گلایه است و داد از بی آبی. و البته یادآوری سال های نه چندان دور که باران هنوز این گونه قهرش نگرفته بود.

خراسان جنوبی از سال ۱۳۷۷ تاکنون باخشکسالی مواجه بوده است و این خشکسالی دو دهه است که زیست این منطقه را تحت تاثیر خودش قرار داده است.

اما جدا از خشکسالی که «چه دست ها که ز دست او بر آسمان است»، معماری ویژه و باشکوه آبادی های استان، شهرت جهانی دارند و گردشگران بسیاری را هر سال میهمان مردمان کویر نشین خراسان جنوبی می کنند؛ از چنشت هزار رنگ تا لانو که مدل کویری ماسوله است و بیشه با آن مسیر پیچاپیچ و خانه های تو در تو و.... ماخونیک، روستایی اعجاب انگیز با شهره جهانی.

سرزمین لی لی پوتی‌ها

از سربیشه که جاده فرسوده و باریک را به سمت درح پیش بگیرید، در میان کوه های کم ارتفاع و غبار گرفته که حجم جاده را محصور کرده اند، تابلویی هویدا می شود: ماخونیک: ۱۵ کیلومتر.

از این جا باید مسیر را تغییر دهید؛ از جاده خارج شوید و راه کوه ها را پیش بگیرید؛ روستاهایی در دل کوه.

آن چه بیش از همه جلب توجه می کند، خانه هایی است با درهای ورودی نیم متری. اینجا ماخونیک است؛ روستای آدم کوتوله‌ها.

قدهایی که بلند شده است

خانه‌ها آن قدر درهای کوچکی دارد که برای ورود به خیلی از آن ها باید دراز بکشید و بخزید!

اما چفتِ قفل های آهنی حکایت از آن دارد که مدت هاست کسی ساکن این خانه ها نیست.

کمی بعد، میهمان یکی از همین خانه‌ها می شویم؛ جدا از دشواری ورود به خانه، اولین چیزی که جلب توجه می کند، فقر است؛ همه چیز رنگ تهی دستی اغراق شده ای دارد.

پیرزن با چشمان بی سو، ساکن خانه ای است که حتی کفِ آن هموار نیست؛ خانه را در دل کوه تراشیده اند و پستی و بلندی های آن راه رفتن را دشوار می کند، چه برسد به خوابیدن.

یک اجاق کوچک برای گرما وسط خانه دود می کند و پیرزن کوتاه قد، انگار به آن چسبیده است از زور سرما.

او از معدود لی لی پوتی هایی است که باقی مانده اند، ماخونیکی ها، قد بلند شده اند.

تغذیه بد و کوتاهی قد

در ادامه، محمد مزدور، یکی از ساکنان ماخونیک، راهنمایمان می شود، مردی میان سال با قد و قامتی نه بلند، نه کوتاه. می گوید: دو سه دهه قبل به دلیل نبود راه ارتباطی مناسب، کول بری و تغذیه بد، مردم این منطقه به شدت کوتاه قد بودند.

وی اضافه می کند: شلغم، بَنه و چغندر که معمولا به شکل آب پز یا آش درست می شد، اصلی ترین غذای ساکنان این روستا بود، اما بعد از اینکه جاده به روستا رسید و ماخونیک از بن بست خارج شد، تغذیه مناسب و شرایط کار مطلوب تر باعث شد مردان ماخونیک به شکل طبیعی رشد کنند.

حالا ماخونیکی ها به سمت دیگر روستا نقل مکان کرده اند و بافت جدیدی تشکیل شد که هیچ شباهتی به ماخونیک قدیمی ندارد.

ماخونیک با مردمانی میان قامت

روستای ماخونیک جزء روستاهای ویژه مردم شناسی است که در بخش های مختلف ویژگی های خاصی دارد و به لحاظ میراث معنوی مردم شناسی نیز مورد توجه قرار گرفته است.

رضا سلم آبادی مدیرکل کمیته امداد خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرآنلاین درباره ماخونیک می گوید: مردم ماخونیک به دلیل تغذیه مناسب و همچنین پیوند زناشویی با روستاهای مجاور، دیگر مانند سابق کوتاه قد نیستند.

وی ادامه می دهد: قبلا عمده غذای این مردم شلغم بود و حتی آن را خشک می کردند و در زمستان شلغم خشک شده می خوردند. اما اکنون با اصلاح شیوه زندگی، نسل آن ها هم تغییر کرده است.

سلم آبادی می گوید: با این حال ماخونیک مردمان فقیری دارد که کمیته امداد آن ها را تحت پوشش قرار داده و تلاش کرده است زمینه ای فراهم شود تا محرومیت در این روستا نیز مانند دیگر روستاها به حداقل برسد.

وی در خاتمه می گوید: اکنون اگر چه متوسط قد مردمان ماخونیک کوتاه تر از میانگین خراسان جنوبی است اما دیگر ماخونیک سرزمین لی لی پوتی ها محسوب نمی شود.