منافع اقتصادی سازوکار مالی اروپا برای ایران

 اروپا سازوکار مالی ویژه موسوم به SPV را روز گذشته راه‌اندازی کرد و با عملیاتی‌شدن این سازوکار، منافع اقتصادی برای ایران ایجاد خواهد شد که همکاری شرکت‌های کوچک و متوسط با ایران بخش مهمی از آن است.

 اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام بر پایبندی به مفاد این قرارداد تاکید کرده و بارها برجام را به عنوان تنها گزینه ایجاد امنیت در منطقه خواندند.

ایران از ابتدای سال جاری تحت تحریم آمریکا قرار گرفت و همین امر سبب شد اقداماتی که ایران پس از برجام برای کار مشترک با شرکت‌های بزرگ اروپایی انجام داده بود، نیمه تمام بماند و این شرکت‌ها از ترس جریمه‌های سنگین آمریکا بار دیگر ایران را ترک کنند.

این امر منافع اقتصادی ایجادشده برای ایران از طریق برجام را تقریباً از بین برده بود که با فشارهای ایران به اروپا، تصمیم بر آن شد تا سازوکار مالی ویژه‌ای برای تسهیل تجارت ایران و اروپا ایجاد شود که این سازوکار قرار است، شرکت‌هایی را که می‌خواهند با ایران کار کنند را بدون نگرانی از سرنوشت پول‌شان و مشکلات عدم کار کردن بانک‌ها با ایران نجات دهد.

اروپا از همان زمان درصدد ایجاد این کانال مالی برآمد، اما در این میان مشکلاتی از قبیل چگونگی کار کردن این سازوکار، میزبانی، مدیریت و برخی موارد دیگر به وجود آمد تا اروپا نتواند پای قولی که از نظر زمانی به ایران داده بود، بماند.

با تعلل اروپا برای راه‌اندازی این سازوکار، ایران با افزایش فشارها به اروپا هشدار داد که در صورتی که ایران از منافع اقتصادی برجام منتفع نشود، ضرورتی به ماندن در ایران وجود نخواهد داشت.

در نهایت طی روزهای گذشته، اروپا اقدامات عملی برای راه‌اندازی این کانال مالی را اجرایی کرد و شب گذشته، وزرای خارجه سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس، ثبت و راه‌اندازی این کانال مالی را اعلام کردند.

این کشورها هرکدام مسئولیتی در این سازوکار دارند؛ به طوریکه فرانسه میزبانی، آلمان مدیریت و انگلیس وظیفه حسابرسی این سازوکار را بر عهده گرفتند.

این اقدام اروپا در حالی است که پیش از این با جدی‌شدن راه‌اندازی SPV یک مقام ارشد دولت آمریکا گفته بود که واشنگتن به دنبال اجرای کامل تحریم‌ها علیه ایران است و با هر فرد یا شرکت تضعیف‌کننده تحریم‌ها برخورد می‌کند.

تام کاتن، سناتور آمریکایی نیز، در این باره گفته بود که انتخاب برای مراودات اقتصادی، انتخاب بین ایران یا ایالات متحده است و امیدوارم که متحدان اروپایی ما عاقلانه انتخاب کنند.

به این ترتیب به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها این بار متحد شده‌اند تا اجازه ندهند که آمریکا این بار برای آن‌ها تصمیم بگیرد، چنانکه وزیر خارجه آلمان در زمان رونمایی از این سازوکار گفت که این گامی است که روشن می‌کند که ما در اتحادیه اروپا می‌توانیم حتی وقتی که دیگران دیدگاه متفاوتی دارند، متحد با یکدیگر راه خود را برویم.

ایران نیز از این موضوع استقبال کرده و در عین حال تاکید کرده است که خواهان اجرایی‌شدن کامل تمام تعهدات اتحادیه اروپا در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.

البته سفارت آمریکا در برلین اعلام کرده که ایجاد این سازوکار تأثیری بر اعمال فشار حداکثری آمریکا بر این سازوکار ندارد و تمامی کسانی که برای دورزدن تحریم‌های آمریکا اقدام کنند، مشمول مجازات‌های سنگین خواهند شد.

به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها با این اقدام علاوه بر پایبندی به برجام اهداف دیگری از جمله اتحاد در برابر زورگویی‌های آمریکا و استفاده از منافع اقتصادی ایران را نیز در برنامه دارند، به طوریکه وزیر امور خارجه اتریش گفت: اینطور نیست که چین بعد از خروج اروپایی‌ها از ایران به جای توتال و شرکت‌های خودروسازی وارد شود و ما پا پس بکشیم.

اما مهم‌تر از همه این اقدامات، تأثیراتی است که این سازوکار می‌تواند بر اقتصاد ایران داشته باشد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، ارتباط شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی با ایران است.

با ایجاد این سازوکار ممکن است شرکت‌های بزرگ اروپایی که سهامداران آمریکایی بزرگی دارند یا مرودات مالی زیادی با آمریکا دارند، نتوانند دوباره به ایران بازگردند، اما این سازوکار مسیر ورود شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی را که با آمریکا مراودات مالی یا سهامی زیادی ندارند را می‌تواند به سوی ایران بکشاند تا بدون واهمه از پیدا کردن بانکی که در این مسائل بخواهد با آن‌ها کار کند، فعالیت اقتصادی خود را با ایران انجام دهند.

از سوی دیگر تسویه مالی کشورهای اروپایی که از تحریم‌های نفتی ایران معافیت گرفته‌اند، با این اقدام می‌تواند راحت‌تر انجام شود و ایران به منابع مالی خود راحت‌تر دست پیدا کرده و بتواند از همان طریق واردات خود از اروپا را انجام دهد.

علاوه بر این‌ها، هر معامله‌ای که بر پایه دلار انجام بگیرد تا پیش از این از کانال سوئیفت انجام می‌شد و آمریکا از این معامله مطلع می‌شد، اما با این سازوکار شرکت‌های اروپایی می‌توانند بدون آنکه آمریکا متوجه شود، مراودات مالی خود را ایران انجام دهند.

البته این اقدامات در شرایطی اتفاق می‌افتد که اروپا بخواهد این سازوکار را با تعهدات کامل اجرایی کرده و مشکلی در مسیر اجرای آن به وجود نیاورد.

البته فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده که به همکاری با کشورهای اروپایی برای راه‌اندازی و توسعه این کانال مالی ادامه خواهند داد.

به این ترتیب، به نظر می‌رسد که اروپا زیر بار تهدیدهای آمریکا نرفته و مستقل از فشارهای روانی آمریکا عمل کرده است؛ موضوعی که بسیاری از مقامات اروپایی در ماه‌های اخیر روی آن تاکید کرده بودند.