گزارش‌هایی که تا کنون منتشر شده اما ایران را کشوری با اقلیم عمدتا گرم و خشک می‌خواند که با افزایش جمعیت به سمت بحران خشکسالی و بی‌آبی حرکت می‌کند، عاملی که سرانه مصرف آب را بالا می‌برد.
زمستان 97 گرچه زمستان باب میل پایتخت‌نشینان نبوده و خبری از برفی که تهران را سفیدپوش کند تا روزهای آغازین بهمن‌ماه نیست اما به گفته وزیر نیرو تا به اینجای کار سال آبی خوبی برای ایران بوده است. براساس گزارشی که وزیر نیرو ارائه کرده از مهر سال 97 که سال آبی 98-97 آغاز شده تا امروز که نزدیک به 5 ماه از این سال آبی پشت سر گذاشته شده به لحاظ میزان بارش‌ها بسیار خوب بوده است. بارش‌هایی که عمده آن در استان خوزستان رخ‌داده و آمار میزان بارندگی را به تقریباً پنج برابر سال گذشته در این استان بارش رسانده است. اما این سال آبی خوب حکایت از آن دارد که ایران از خشکسالی عبور کرده و وارد ترسالی شده است؟ وزیر نیرو که خبر از سال آبی خوب پیش‌رو داده، گفته است که باز هم باید ایرانیان به فکر صرفه‌جویی باشند.«بحران آب»؛ اولین نشانه خشکسالی، چند سالی می‌شود که در ایران نمایان شده و گام‌های اولیه را در استان‌های فلات مرکزی ایران برداشته، «گرد و غبار»؛ پدیده شوم دیگری که با خشکسالی و مرگ تالاب‌ها در استان‌های مختلف از جمله خوزستان و سیستان و بلوچستان رخ می‌نمایاند، «مهاجرت و کوچ اجباری»؛ تنها راه زنده ماندن مردمی است که معیشتشان از آب بوده و خشکسالی حالا نه آبی برای خوردن برایشان گذاشته نه راهی برای تامین معیشت، «فروچاله»؛ گودال‌های عمیقی در زمین که حکایت از پایان آب‌های زیرزمینی و بهره‌برداری‌های بی‌امان از ذخایر زیرزمینی آب در ایران دارد و «نزاع بر سر آب‌های انتقالی»؛ چند سالی است که به میان مردم پا گذاشته است. همه اینها موید این است که ایران چهارمین کشور در خطر خشکسالی در جهان است که سال‌ها پیش ناسا خبر از وقوعش در کشورهای درگیر بحران آب داده است. ناسا در گزارش خود درباره گرمایش جهانی و خشکسالی در ۳۰ سال آینده آورده است که طبق این بررسی ۴۵ کشور جهان در معرض خشکسالی شدید قرار دارند. در این فهرست ایران رتبه چهارم را دارد. ناسا تاکید می‌کند که بعید نیست بین 30 تا 40 سال آینده بخش‌های وسیعی از ایران به بیابان مطلق تبدیل شوند. تاثیرات گرمایش زمین و عواقب آن همچون خشکسالی به حدی جدی است که هشدارها برای مهار گازهای گلخانه‌ای و جلوگیری از پیامدهای ناگوار مثل سیل جاری شده است. مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی پیش‌بینی می‌کند که خاورمیانه و شمال آفریقا گرمتر و خشک تر از آن چه تا به حال بوده‌اند، خواهند شد. این موسسه تخمین می‌زند که حدود 80 تا 100 میلیون نفر از ساکنان این مناطق تا سال 2050 میلادی در معرض تنش شدید آبی قرار خواهند گرفت.
گزارش‌هایی که تا کنون منتشر شده اما ایران را کشوری با اقلیم عمدتا گرم و خشک می‌خواند که با افزایش جمعیت به سمت بحران خشکسالی و بی‌آبی حرکت می‌کند، عاملی که سرانه مصرف آب را بالا می‌برد. جمعیت ایران در 9 دهه اخیر، از حدود هشت میلیون نفر در سال۱۳۰۰ به 82 میلیون نفر تا سال 97 رسیده است. بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر ساﻻنه کشور از میزان حدود 13 هزار متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ کاهش یافته در حالی که طبق آمارهای رسمی منابع آب تجدیدپذیر کل ایران به ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بالغ می‌شود. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۶ از کل منابع آب تجدید شونده کشور حدود ۸۹/۵ میلیارد متر مکعب جهت مصارف بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و خانگی برداشت می‌شده است که حدود ۸۳ میلیارد متر مکعب آن (۹۳ درصد) به بخش کشاورزی، ۵/۵ میلیارد متر مکعب (۶ درصد) به بخش خانگی و مابقی به بخش صنعت و نیازهای متفرقه دیگر اختصاص داشته است. با این حال اما وقوع بارندگی‌هایی که به سیل و ویرانی در مناطق مختلف کشور به خصوص در استان خوزستان در طول یک سال اخیر منجر شده، این سوال را در ذهن بسیاری‌ها به وجود آورده که آیا ایران از سال‌های خشکسالی خارج شده و به دوره ترسالی گام گذاشته است؟
کارشناسان اما معتقدند که این ماجرا پیامدهای کوتاه مدت تغییرات اقلیم در کشورها هستند. پیامدهایی که گرچه بعضا خوشایندند اما دوامی ندارند. ایمان بابائیان، سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی چندی پیش در این باره گفته بود: «با توجه به گرمایش جهانی، روند بلندمدت بارش در کشور کاهشی است و برای چنین شرایطی تدوین و اجرای برنامه ملی جهت تامین پایدار آب و اتخاذ روش‌های سازگاری با کم‌آبی به ویژه در جنوب شرق کشور ضروری است.»
صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان نیز دیروز در گفت‌وگویی که با ایسنا داشته به این موضوع اشاره کرده و گفته است که «۹۷ درصد مساحت ایران تحت تاثیر خشکسالی است و ۲۷ درصد جمعیت ایران تحت تاثیر خشکسالی بلندمدت قرار دارد.» او با بیان اینکه نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دوره یک ساله گذشته تا پایان دی‌ماه ۹۷، ۷۲.۲ درصد جمعیت ایران تحت تاثیر خشکسالی بوده است، اظهارکرد: ۲۲.۷ درصد جمعیت کشور با خشکسالی خفیف، ۱۷.۷ درصد جمعیت با خشکسالی متوسط، ۱۳ درصد جمعیت با خشکسالی شدید و ۲۸.۷ درصد جمعیت با خشکسالی بسیار شدید درگیر بوده است.
البته جمعیت تحت تاثیر خشکسالی در بازه بلندمدت نیز بررسی می‌شود که ضیائیان در این باره گفت: ۱۴.۲ درصد جمعیت ایران با خشکسالی بسیار شدید بلندمدت است همچنین ۴۷ درصد جمعیت کشور با خشکسالی شدید، ۳۰.۷ درصد جمعیت با خشکسالی متوسط و ۵.۱ درصد جمعیت با خشکسالی خفیف دست و پنجه نرم می‌کنند. رئیس مرکز ملی خشکسالی در ادامه اظهارکرد: بررسی داده‌های ۱۰ ساله خشکسالی بیانگر آن است که ۹۷ درصد مساحت ایران تحت تاثیر خشکسالی بلندمدت است. از این مقدار ۵۳.۶ درصد مساحت کشور با خشکسالی شدید، ۱۲.۷ درصد با خشکسالی بسیار شدید، ۲۴.۸ درصد مساحت با خشکسالی متوسط و ۵.۹ درصد مساحت با خشکسالی خفیف مواجه هستند. ضیائیان در مورد وضعیت خشکسالی کشور در بازه کوتاه‌مدت یکساله گفت: در دوره یکساله منتهی به پایان دی‌ماه سال جاری، ۱۹ درصد مساحت ایران از خشکسالی بسیار شدید، ۱۰.۵ درصد مساحت کشور از خشکسالی شدید، ۲۳.۳ درصد مساحت از خشکسالی متوسط و ۲۰.۹ درصد مساحت از خشکسالی خفیف تاثیر پذیرفته است.
منبع: ابتکار
ارسال نظر
