عوارض استفاده از نمک دریا و روغن جامد

 یک کارشناس تغذیه، گفت: مصرف روغن‌های جامد به دلیل بالا بودن میزان ترانس و اشباع بودن اصلاً توصیه نمی‌شود.

سحر اسماعیلی دورانی، با اشاره به شیوع بالای بیماری‌های غیر واگیر و افزایش میانگین سنی جمعیت در سال‌های اخیر، اظهار داشت: امروزه به دلیل  تغییر سبک زندگی، در سراسر جهان شاهد افزایش بیماری‌های غیر واگیر هستیم که این بیماری‌ها با استفاده از الگوی صحیح سبک زندگی و رعایت اصول تغذیه‌ای قابل پیشگیری است.

کارشناس تغذیه معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، حفظ وزن مناسب را یکی از مواردی برشمرد که می‌تواند باعث جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر نظیر چاقی، دیابت، پرفشاری خون و سرطان باشد و افزود: رعایت اصل تعادل و تنوع در مصرف مواد غذایی شعار کلی تغذیه است و هر فرد با رعایت اصل تعادل و تنوع می‌تواند به حفظ وزن مناسب بدن خود کمک کند و بر اساس شرایط بدنی خود از گروه‌های غذایی مختلف استفاده کند.

وی با تاکید بر رعایت تعادل در مصرف نمک، روغن ، چربی و قندهای ساده اظهار داشت: میانگین مصرف نمک در کشور ما ۲ برابر میزان مطلوب توصیه شده است بنابراین به تمامی هموطنان تأکید می‌کنیم میزان نمک مصرفی در رژیم غذایی روزانه خود را حداکثر تا ۵ گرم (در حد یک قاشق مرباخوری) تقلیل دهند؛ البته این میزان شامل نمک استفاده شده در داخل غذا و دریافتی از سایر مواد خوراکی نظیر نان، پنیر، انواع شوری جات، کنسروها، سوسیس و کالباس و ... نیز می‌شود.

کارشناس تغذیه معاونت امور بهداشتی دانشگاه، نمک را یکی از املاح موردنیاز بدن برشمرد که یک فرد سالم (دچار بیماری خاصی نیست) به‌طور روزانه برای حفظ تعادل الکترولیت‌های بدن خود به ۵ گرم نمک نیاز دارد و با اشاره به غنی‌سازی نمک به‌وسیله ید در سال‌های گذشته به کاهش شیوع گواتر در کشور اشاره کرد .

سنگ نمک و نمک دریا نخورید

این کارشناس تغذیه با اشاره به وجود ناخالصی‌ها و سموم در نمک غیر تصفیه‌شده، سنگ نمک و نمک دریا تأکید کرد: ناخالصی‌های موجود در نمک غیر تصفیه‌شده باعث کاهش مزه شوری غذا می‌شود و افراد میزان بیشتری نمک به غذا اضافه می‌کنند که این امر احتمال ابتلا به پرفشاری خون را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر این ناخالصی‌ها و سموم باعث افزایش بار کلیه نیز می‌شوند و مصرف زیاد نمک علاوه برافزایش فشارخون، پوکی استخوان را نیز در پی خواهد داشت. بنابراین اکیداً توصیه می‌شود که نمک به میزان کم و از نوع تصفیه‌شده یددار مصرف شود.

وی در خصوص نحوه صحیح نگهداری نمک یددار گفت: با توجه به این‌که ید ماده‌ای فرار، حساس به نور و رطوبت است، نمک یددار را باید در ظروف کدر و درب دار نگهداری کرد و در طبخ غذا نیز در مرحله پایانی به غذا افزود تا از بین نرود.

اسماعیلی بابیان این مطلب که چربی‌ها بسیار مورد بی‌مهری قرار گرفتند و آن‌ها را عامل بسیاری از بیماری‌ها می‌دانند، افزود: مصرف چربی به‌اندازه تعادل برای جذب ویتامین‌های محلول در چربی (نظیر ویتامین‌های A,D,K,E) موردنیاز است و در صورت عدم مصرف چربی‌های دریافتی و ضروری این ویتامین‌ها جذب نمی‌شوند بنابراین اگر فردی دچار بیماری‌های قلبی یا دیس لیپیدمی نباشد توصیه می‌شود ۲۵-۲۰ درصد میزان کالری رژیم غذایی روزانه خود را از نوع چربی انتخاب کند که البته نوع و میزان چربی بسیار مهم است.

مصرف روغن جامد توصیه نمی شود

وی بابیان این مطلب که مصرف روغن‌های جامد به دلیل بالا بودن میزان ترانس و اشباع بودن اصلاً توصیه نمی‌شود، گفت: چربی‌های حیوانی باعث افزایش کلسترول خون می‌شوند پس توصیه می‌شود از روغن‌های گیاهی مثل روغن‌زیتون (حاوی آنتی‌اکسیدان) استفاده شود که در صورت مصرف متعادل، بسیار مناسب است؛ البته روغن‌زیتون مقاوم به حرارت نبوده و مناسب سرخ کردن نیست و حداکثر برای تفت دادن و پخت‌وپز با حرارت‌های پایین می‌توان از آن استفاده کرد.

اسماعیلی افزود: سایر روغن‌های مایع نظیر کلزا، ذرت، کنجد و ... نیز مناسب هستند. روغن کنجد نیز دارای املاح بسیار خوبی است اما نسبت به حرارت بالا مقاومت ندارد و املاح آن باعث می‌شود میزان کلسترول خون را کاهش یابد و مجدداً تأکید می‌کنم این روغن‌ها نیز باید به میزان توصیه شده استفاده شود.

این کارشناس تغذیه با ذکر این مطلب که کارخانه‌های تولیدکننده روغن موظف هستند میزان اسید چرب ترانس را به زیر ۵ درصد برسانند به خانواده‌ها توصیه کرد، زمان خرید و انتخاب روغن حتماً به برچسب‌های روی آن و میزان اسید چرب ترانس و اشباع بودن آن توجه داشته باشند .البته این موضوع برای تمامی مواد غذایی باید موردتوجه قرار گیرد.

روغن‌زیتون بکر، املاح و آنتی‌اکسیدان بیشتری دارند

اسماعیلی، روغن کنجد و زیتون را برای پخت‌وپز و سالاد مناسب دانست و افزود: روغن‌زیتون بکر، املاح و آنتی‌اکسیدان بیشتری دارند البته باید به بهداشتی و استاندارد بودن آن نیز توجه داشت. امروزه با توجه به رواج واحدهای روغن‌گیری در فروشگاه‌ها و بازارها، تمایل افراد برای استفاده از این روغن‌ها نیز افزایش‌یافته است اما باید توجه داشت روغن ماده بسیار حساسی است که باید در شرایط بهداشتی و استاندارد تولید شود .

وی در خصوص تهیه روغن کنجد از واحدهای روغن‌گیری مذکور تأکید کرد: کنجد دانه روغنی است که بسیار سریع در معرض کپک‌زدگی قرار می گیرد. با توجه به خریداری آن به صورت فله ای در صورت نگهداری نامناسب ممکن است آلودگی اولیه داشته باشد . بنابراین  به‌طورکلی توصیه نمی‌شود و بهتر است استاندارد و دارای پروانه ساخت باشد.

این کارشناس تغذیه با ذکر این مطلب که میزان چربی مصرفی روزانه ما صرفاً شامل روغن نمی‌شود، بلکه چربی موجود در شیر و لبنیات، گوشت‌ها و ... را نیز در برمی‌گیرد خاطرنشان کرد: در برنامه غذایی روزانه حداقل ۳-۲ سهم شیر و لبنیات از نوع کم‌چرب انتخاب شود زیرا میزان چربی بالا باعث اختلال در جذب کلسیم لبنیات می‌شود. باید توجه داشت که مواد لبنی حاوی چربی بالای ۲.۵ درصد، پرچرب محسوب می‌شوند.

وی در ادامه توصیه کرد: چربی قابل رؤیت در گوشت و پوست مرغ قبل از طبخ باید جدا شود. با توجه به این‌که انواع سس‌ها (سس سالاد و کچاپ)، سوسیس، کالباس و فست فودها  دارای مقادیر بالای نمک و چربی هستند این قبیل مواد را از رژیم غذایی خود حذف کرده یا کاهش دهید.

این کارشناس تغذیه دانشگاه تأکید کرد: روغن‌هایی که دارای پایه حیوانی حاوی کلسترول بالایی هستند که باعث افزایش کلسترول خون می‌شوند. بنابراین باید به میزان مصرف روزانه آن‌ها توجه داشت.

تأکید بر استفاده از حبوبات و مغزهای خوراکی  در رژیم غذایی روزانه

وی گفت: یکی دیگر از گروه‌های غذایی حبوبات و مغزهای خوراکی هستند که توصیه می‌شود روزانه نصف لیوان حبوبات و یک‌سوم لیوان مغزها را مصرف کنید. مغزها بهتر است خام و بدون نمک باشد. اما با توجه به این‌که گردو و مغزها دارای چربی و کالری هستند باید به میزان متعادل مصرف شود.

اسماعیلی با تأکید بر محدود کردن غذاهای سرخ‌کردنی اظهار داشت: مصرف غذاهای سرخ‌کردنی را باید محدود کرد و در صورت لزوم  نیز این نوع غذاها با حرارت کم و حتماً با استفاده از روغن‌های سرخ‌کردنی که دارای نقطه دود بالا هستند طبخ شود.

وی در پایان گفت: انواع روغن‌های جامد، مایع، زیتون، کنجد و... دارای کالری یکسانی هستند و همگی به یک میزان باعث افزایش چاقی و اضافه وزن می شوند. با توجه به این که هر گرم روغن دارای ۹ کالری است، باید میزان روغن مصرفی روزانه خود را از بهترین نوع آن انتخاب کنیم.