کمالوندی: اوایل انقلاب می‌دانستیم چه نمی‌خواهیم، اما نمی‌دانستیم چه می‌خواهیم/ سیاست‌ها را به روز کنیم، نه اصول و ارزش‌ها را

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: اگر ما در ده سال آینده از فرصت‌ها و زمان به خوبی استفاده نکنیم و در تکنولوژی، دانش و اطلاعات با دنیا همراه نشویم، فرصت‌های زیادی را از دست داده و عقب‌ می‌مانیم.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید؛بهروز کمالوندی در آستانه سالگرد چهل سالگی انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که اگر با آگاهی که امروز در حوزه سیاست خارجی و هسته‌ای دارید، می‌خواستید کار را شروع کنید چطور شروع می‌کردید؟ با بیان این‌که برنامه‌های هسته‌ای را اصولا 50 ساله یا 70 ساله می‌نویسند و کار هسته‌ای این طور نیست که در کوتاه مدت به آن نگاه شود چون کاملا زمان‌بر است گفت: در نگاهی به گذشته، باید بگویم خیلی کارها بود که می‌خواستیم انجام دهیم اما محقق نشد. به عنوان مثال برنامه هسته‌ای قبل از انقلاب این بود که سهم مهمی از برق کشور از طریق انرژی هسته‌ای تامین شود اما محقق نشد. ما مجبور بودیم از کشورهای اروپایی تکنولوژی بگیریم و آنها بعد از انقلاب و با شروع جنگ تحمیلی همراهی لازم را با ما نداشتند.

وی با اشاره به اهمیت دستیابی به تکنولوژی هسته‌ای اظهار کرد: برخی کشورها خودشان به سمت آن رفتند که صاحب این تکنولوژی شوند و برخی با کمک کشورهای دیگر یا به تنهایی. کشوری مثل امارات متحده عربی از سال 2008 ـ 2009 تصمیم به احداث نیروگاه هسته‌ای گرفت تا عینا این تکنولوژی را وارد کند اما با وجود سپردن کامل کار به خارجی‌ها هنوز نیروگاه‌هایش راه‌اندازی نشده و بر اساس گزارش‌ رسانه‌ها راه‌اندازی راکتورهایش به دلایل فنی از جمله این‌ که گفته شده بتن‌های دیوار راکتور ترک برداشته به تاخیر افتاده است. برای همین هر کشوری که وارد این عرصه شود علاوه بر تکنولوژی در بحث ایمنی هسته‌ای و تامین نیروی انسانی کاری بسیار سخت و زمان‌بر پیش رو دارد.
پیشرفت ایران در 40 سال گذشته در حوزه‌های گداخت، غنی‌سازی و آموزش نیروی انسانی

کمالوندی اظهار کرد: ما اوایل انقلاب در بسیاری از زمینه‌ها نیروی کار آزموده نداشتیم، اما در حوزه‌هایی که اسباب و ابزارش مهیا بود پیشرفت کردیم، مثلا در همین بحث هسته‌ای در بخش‌هایی که به نیروی انسانی نیاز بود، پیشرفت خوبی داشتیم. در حوزه گداخت هسته‌ای و غنی‌سازی دیدید که تا چه اندازه پیش رفتیم چرا که این دو حوزه از جمله حوزه‌هایی هستند که به سرمایه آن‌چنانی و صنایع بزرگ نیاز ندارد بلکه نیازمند نیروی انسانی متخصص است. برخی ابهامات که برای برخی کشورها ایجاد می‌شد و از سوی آمریکا و رژیم اسراییل به آن دامن می‌زدند این بود که چرا وقتی ایران هنوز نیروگاه اتمی ندارد، سراغ غنی‌سازی رفته است؟ اما پاسخ واضح است، اگر با ما همراهی می‌کردند و تکنولوژی را به ما می‌دادند و با ایران روابط عادی داشتند، مسیر به سمت و سویی دیگر می‌رفت. ایران قبل از انقلاب یک میلیارد دلار به شرکت اوردیف وام داد که بتواند به سوخت دسترسی داشته باشد یا قرار بود چهار نیروگاه توسط آلمان ساخته شود اما آنها همکاری نکردند و با نیمه کاره گذاشتن کار از ایران رفتند و ما مجبور شدیم به آن بخش از تکنولوژی‌های هسته‌ای سازگار با سطح صنعت کشور و آموزش نیروی انسانی وارد شویم که البته سرعت پیشرفت‌مان هم در این زمینه ها خیلی خوب بود.

این مقام سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که یعنی اگر دست ایران باز بود یا با ایران عادی رفتار می‌شد پتانسیل‌های انسانی و مادی‌اش آنقدر بالا بود که در فرصتی کوتاه شاید 25 سال به قدرت مهم هسته‌ای در منطقه و جهان تبدیل می‌شد؟ گفت: ارقام در حوزه‌های مختلف آموزشی و تولیدی گویای آن است که پیشرفت ایران خیلی سریع بوده است.

وی گفت: در گذشته لوازم توسعه در کشورها ابتدا بر اساس میزان منابع معدنی و زیرزمینی‌ هر کشور تعریف می‌شد، بعدها تکنولوژی را کلید توسعه می‌دانستند و در حال حاضر منابع انسانی و مدیریت را عوامل اصلی توسعه می‌دانند، این در حالی است که ایران همه این‌ها را دارد.
عادی سازی روابط با ایران نه تنها به نفع ما که برای آمریکا و غرب، منطقه و دنیا مفید خواهد بود

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ادامه داد: اگر غرب و آمریکا با ایران همراهی می‌کردند این همکاری، هم به نفع ما بود و هم آنها، چون ظرفیت نیروی انسانی ما خارق‌العاده است و این نیرو را هر جایی نمی‌توان به راحتی پیدا کرد. نیروی انسانی تحصیل کرده که درک درستی از تکنولوژی دارد و باانگیزه است در کمتر کشوری در منطقه و حتی سطح جهان وجود دارد. به علاوه پیشرفت در بخشی از یک منطقه موجب توسعه و پیشرفت کل آن منطقه خواهد شد، بنا بر این نگاه عادی سازی روابط با ایران نه تنها به نفع ما که برای خود آنها ، منطقه و دنیا هم مفید خواهد بود.

سیاست حذف یارانه‌ها کاملا پوپولیستی بود

کمالوندی گفت: ما در طول چهل سال پس از انقلاب نسبت به این‌که ثروت حاصل از منابع طبیعی و معدنی را به طور خام بین مردم توزیع کنیم یا آن را به صنعت و تولید و خدمات تبدیل کنیم تا مردم از قبل مزایای آنها بهره‌مند شوند همواره مردد بوده‌ایم، یعنی حرفش را زده‌ایم اما در عمل مشکل داشته‌ایم. حتی بعضی وقت‌ها شاهد تمایل به سیاست‌های پوپولیستی و اجرای آن در کشور بودیم از جمله نحوه اجرای سیاست حذف یارانه‌ها؛ سیاستی کاملا پوپولیستی چون قرار بود طبق قانون نصف درآمد حاصل از حذف یارانه‌ها به صنعت و کشاورزی داده شود اما در  عمل این اتفاق نیفتد و همه آن را به طور مستقیم بین مردم تقسیم کردیم و این طور می‌شود که ثروت قادر به تولید و باز تولید خود نیست.

اوایل انقلاب می‌دانستیم چه نمی‌خواهیم، اما نمی‌دانستیم چه می‌خواهیم

وی در پاسخ به این‌که برخی معتقدند بهتر بود یکی از روش‌های توسعه سیاسی و اقتصادی در دنیا که تجربه شده بود را به عنوان الگو انتخاب می‌کردیم تا این‌که خود را این طور درگیر تئوری و عمل یک روش که مشخص نیست هنوز هم چیست کنیم؟ اظهار کرد: بله، به نظر می‌رسد با تسری مسیر سیاسی به اقتصادی و اتخاذ روش متفاوت غیرسرمایه‌داری و غیر کمونیستی "نه شرقی، نه غربی" شرایط را برای اجرای سیاست‌های اقتصادی سخت‌تر و دشوارتر ساختیم. به عبارتی ما اوایل انقلاب می‌دانستیم که چه نمی‌خواهیم، اما نمی‌دانستیم آنچه را که می‌خواهیم چگونه به دست آوریم. شاید اگر یک مدل از اجرای سیاست‌های پذیرفته شده در دنیا را انتخاب می‌کردیم مشکلات کمتری می‌داشتیم اما وقتی که به دنبال مدل کاملا متفاوت هستیم باید روش‌های خلاقانه جدید به وجود آوریم.

این دیپلمات با سابقه کشورمان در پاسخ به این پرسش که اقتصاد مقاومتی از نگاه بسیاری از کارشناسان بیرونی و داخلی مورد تایید است اما به نظر شما چرا توان اجرایی کردن آن را در کشور نداریم؟ تصریح کرد: چندین سال است که مقام معظم رهبری بر تقویت اقتصاد کشور تاکید دارند و عملا هم هنوز مدل اجرایی مشخصی برای آن ارایه نکردیم. رهبری با طرح مساله اقتصاد مقاومتی شاخص‌هایی از جمله درون‌زا بودن اقتصاد و در عین حال برون‌نگر بودن آن را ارایه کردند؛ الگویی که به شکلی دیگر بخش‌هایی از آن‌ را در اقتصاد کشورهای دیگر هم می‌بینیم.

وی ادامه داد: با توجه به انقلاب تکنولوژی و اطلاعات در نیم قرن گذشته معتقدم که سرعت تحولات بسیار زیاد است و ما نباید عقب بمانیم. چرخه عمر صنعتی و تکنولوژی مثل چرخه عمر ما انسان‌ها یک نقطه آغاز و جنینی دارد، رشد می‌کند، بالغ می‌شود و بالاخره به پایان عمر خود می‌رسد. برای این‌که صنعت خود را پایدار و ماندگار داشته باشیم و بتوانیم آن را توسعه دهیم باید هم‌زمان به ابعاد استراتژیک، اقتصادی و تجاری آن نگاه و توجه کنیم. در صنعت هسته‌ای هم روند به همین شکل است، نمی‌توان تا ابد دولت‌ها برای آن هزینه کنند، بلکه باید از خود زایش داشته باشد. در تولید برق هسته‌ای ظاهرش این است که هر کیلووات برق 52 تومان به مردم فروخته می‌شود ولی این برق هزینه‌اش کمتر از آنچه در دنیا برای تولید برق حرارتی مصرف می‌شود، نیست و مردم هزینه آن را به طور غیرمستقیم و به اشکال مختلف پرداخت می‌کنند. به این شکل که مازاد هزینه تولیدی از دولت گرفته می‌شود که طبیعتا از محل مالیات یا فروش نفت تامین می‌شود و چون این پرداخت از خزانه و بیت‌المال است در حقیقت مردم آن را پرداخت می‌کنند. بنا بر این باید به فکر تجاری سازی صنایع‌مان در حوزه‌های مختلف از جمله هسته‌ای و حتی نظامی باشیم.

باید اول ماشین را بسازیم، بعد سراغ زره‌ای کردن آن برویم

کمالوندی با تشبیه اقتصاد مقاومتی به ماشین "زره‌ای" در زمان جنگ گفت: برای داشتن این ماشین ابتدا باید ماشینش را ساخت بعد آن را به زره مجهز کرد یا قطعات آن را زره‌ای کرد نه آنکه ابتدا زره‌اش را بسازیم در حالی که ماشینی وجود ندارد.

این مقام سازمان انرژی اتمی با تاکید بر این‌که باید ایده‌های انقلابی خود را در ابعاد و زمینه‌های مختلف به زبان روز ارایه کنیم گفت: ما در اصول‌ و باورهای انقلابی خود باور داریم که باید از مظلوم حمایت کنیم و این ایده را باید در دنیا نیز گسترش دهیم. انقلاب اسلامی قرار نیست هم‌رنگ جماعت شود اما قرار بود و هست که هم‌گونه‌گی با جامعه جهانی ایجاد کند، از این رو برای این هدف باید ارزش‌های انقلابی‌مان که مورد توجه بسیاری از انسان‌ها بوده و با فطرت انسانی در انطباق کامل است را هم‌زمان با پیشرفـت‌های اقتصادی و اجتماعی با ادبیات قابل فهم جهان عرضه کرده و مرتبا آن رابه روز کنیم.

وی در ادامه به این مساله نیز پرداخت که ایران انقلابی دچار "شیطان بزرگ" است که بسیاری از اهداف و آرمان‌های ایران را در مجامع و مراکز بین‌المللی به شکلی دیگر جلوه می‌دهد.

این مقام سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: در این سال‌ها اتفاقاتی هم افتاده است که ما در آن نقشی نداشیم اما در بخش‌هایی موجب جبران عقب‌ماندگی‌ یا ضعف‌مان شده است. به طور مثال آمریکا در افغانستان و عراق علیه دشمنان ما وارد جنگ شد که در منطقه به نفع ایران تمام شد در حالی که ما در این تصمیم نقش مهمی نداشتیم.

کمالوندی در پاسخ به این‌که تا کی باید منتظر اشتباه رقبا و دشمنان‌مان باشیم؟ اظهار کرد: قطعا نباید به امید این‌ها باشیم اما این‌ها بنا به وعده الهی اتفاق می‌افتد.

وی ادامه داد: همین‌طور که تکنولوژی به پیش می‌رود مشکلات ما هم در کشور و همراه شدن با دنیا بیش‌تر می‌شود. ما در داخل خوشحالیم که چیزی را خودمان تولید کردیم در حالی که 30 سال پیش در کشورهای اروپایی و آمریکایی تولید شده است، از این رو نیاز داریم تا برای این مساله فکری کنیم.

این دیپلمات با سابقه کشورمان خاطرنشان کرد: مسلم است، کشوری که شعار "نه شرقی نه غربی" سر می‌دهد و می‌خواهد روی پای خود بایستد کارش بسیار سخت است. قوی‌ترین مدیران و دیپلمات‌های دنیا را هم به ایران بیاوریم که با این فرمول کار کنند نخواهند توانست خود را به راحتی با این شرایط تطبیق دهند. خوشبختانه ما در چهار دهه گذشته کارهای بزرگی را به ثمر رساندیم که قابل توجه است و این کارها در حالی انجام شده است که هم‌زمان ارزش‌ها و اصول‌مان را حفظ کردیم. به برجام و مذاکرات هسته‌ای نگاه کنید. برجام باعث شد فضای سنگین علیه ایران که در دنیا به راه انداخته بودند مبنی بر این که ایران دنبال بمب و سلاح هسته‌ای است فرو ریزد و آمریکا در انزوای سیاسی قرار گیرد و الان همه می‌دانند که حق با ایران بوده است.
اگر در  10 سال آینده در تکنولوژی و دانش با دنیا همراه نشویم جبران عقب‌ماندگی سخت است

این مقام سازمان انرژی اتمی در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که نقطه عطف صنعت هسته‌ای کشور در چهار دهه گذشته چه بوده است؟ اظهار کرد: با توجه به شرایطی که ایران بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی داشت، در نیروی انسانی و متخصص وضعیت خوبی را ایجاد کردیم. به طور کلی در صنعت به خاطر فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها ناچار بودیم هم مکانیک خوبی باشیم و هم ابزار کارمان را هم خودمان درست کنیم، از این رو زمان و هزینه‌های پیشرفت ما افزایش یافت. اگر این نیروی انسانی در فضای آزاد و روابط عادی قرار گیرد، ایران جهشی بی‌نظیر در سطوح مختلف به ویژه در حوزه هسته‌ای خواهد داشت. طرف‌های خارجی این مساله را به خوبی می‌دانند و به آن اذعان دارند. در عین حال معتقدم اگر ما در 10 سال آینده از فرصت‌ها و زمان به خوبی استفاده نکنیم و در تکنولوژی و دانش و اطلاعات با دنیا همراه نشویم، فرصت‌های زیادی را از دست خواهیم داد و جبران عقب‌ ماندگی ما از پیشرفت‌های جهانی بسیار سخت خواهد شد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این‌که فکر نمی‌کنید کشور برای رسیدن به این جهش نیازمند "تغییر" در بسیاری از سطوح فکری و اجرایی است؟ خاطرنشان کرد: سیاست‌ها می‌تواند به روز شود و شکل مقبول‌تری پیدا کند، همان‌طور که حضور ایران در سوریه بر پایه مبارزات ضد تروریستی مورد استقبال دنیا قرار گرفت، هر چند که آمریکا آن را دوست نداشته باشد. ما نیاز داریم سیاست‌هایمان را به روز کنیم، نه اصول و ارزش‌های‌مان را.

در بحث فلسطین نباید حمایت‌مان به ضد آنها تبدیل شود

وی در پاسخ به این‌که بسیاری بر مساله تغییر نگاه‌ و سیاست‌ها بعد از چهار دهه، اصلاحی و ایجابی نگاه می‌کنند نه سلبی اما متاسفانه نسبت به این مساله به نظر مقاومت غیرمنطقی دیده می‌شود؟ گفت: اصولی که جمهوری اسلامی در سیاست خارجی منطقه‌ای و بین‌المللی‌اش دنبال می‌کند، موارد خارج از عرف، اخلاق و قوانین و مسایل بین‌المللی نیست اما این ما هستیم که نمی‌توانیم درست آن را پیاده یا عرضه کنیم. در بحث فلسطین نباید حمایت ما از آنها که در حقیقت حمایت از مظلوم بوده و این با فطرت همه انسان‌های جهان سازگار است، به گونه ای باشد که دفاع‌مان به ضد آنها و خودمان تبدیل شود. متاسفانه در سال‌های گذشته نسبت به رفع ضعف خود در ارایه اصول و سیاست‌ها وانتقادات وارده بر عملکردمان بی‌تفاوت شدیم، در حالی که بخشی از این انتقادات به ویژه در ارایه سیاست‌ها و پیاده سازی آنها درست بود. در عین حال معتقدم در بلندمدت نمی‌توان به آنچه در دنیا نسبت به ما گفته و شنیده می‌شود بی‌تفاوت بود یا اجازه داد دیگران آنچه خودشان می‌پسندند را درباره ما در دنیا بسط دهند.
بازنگری در سیاست‌ها باید در دستور کار آینده کشور باشد

کمالوندی در ادامه بر ضرورت حفظ و گسترش قدرت در ابعاد مختلف برای پیشبرد سیاست‌های کلان کشور تاکید کرد و گفت: خوب یا بد شرایط دنیا به گونه‌ای است که اگر قدرت نداشته باشیم، بهترین حرف دنیا را هم بزنیم کسی گوش نمی‌دهد. بازنگری در سیاست‌ها و تلاش برای قدرتمند کردن کشور در ابعاد سیاسی، اقتصادی و تکنولوژی و امنیتی باید در دستور کار ما برای‌ آینده قرار گیرد.

معاون صالحی در ادامه گفت‌وگویش با ایسنا درباره دستاوردهای هسته‌ای اظهار کرد: ایران در دو حوزه جزو شاخص‌های دنیا حساب می‌شود، "غنی‌سازی" و "تولید آب سنگین". برای ما مهم بود که این دو حوزه نیز در چارچوب برجام حفظ شود. آنها حاضر بودند ما غنی‌سازی را کنار بگذاریم و به جایش حتی 10 نیروگاه اتمی بدهند اما به لطف خدا این خواست آنها محقق نشد. این دو حوزه علاوه بر اهمیت تکنولوژیک در سطح ملی و غرور ملی برای ما مهم است.

وی گفت: امروز شاهد هستیم که کنگره آمریکا طرحی را ارایه می‌دهد که بر اساس آن رییس‌جمهور آمریکا را ملزم می‌کند اگر با عربستان قرارداد هسته‌ای می‌خواهد داشته باشد این قرارداد نمی‌تواند شامل غنی‌سازی و بازفرآوری شود. آنها حتی اجازه نمی‌دهند نزدیک‌ترین متحدشان به سمت غنی‌سازی برود چون می دانند غنی سازی یک توانمندی فوق‌العاده است. درباره آب سنگین هم همین‌طور است؛ با حفظ این صنعت و تکنولوژی در کشور علاوه بر آب سنگین خام، ما می‌توانیم تولیدات دیگر هم در کنارش داشته باشیم که ارزش افزوده بالایی در حوزه پزشکی و صنعت دارد.

آمریکا در بحث تحریم نکردن "دارو" شیطنت کرده است

کمالوندی درباره محدودیت‌های اعمال شده از سوی آمریکا برای شرکت "پارس‌ ایزوتوپ" که در حوزه تولید رادیودارو فعال است، تصریح کرد: با وجود این‌که آمریکا ادعا دارد دارو را در زمره تحریم‌ها نیاورده است اما شیطنت کرده و شرکت‌ها یا افرادی را که کار عمده دارویی می‌کنند را در لیست تحریم خود آورده‌ است. اگرچه شرکت پارس‌ایزوتوپ هم در لیست تحریم‌ها قرار گرفته و این خلاف انسانیت و حتی قرار موقت دادگاه بین‌المللی لاهه است اما در کل ما کار خود را می‌کنیم و مشکلی در حوزه تولید رادیودارو و ارایه خدمات به بیماران و بیمارستان‌ها و مراکز تخصصی پزشکی هسته‌ای نداریم. در حال حاضر یک ملیون ایرانی تحت پوشش رادیوداروها در ایران هستند و هم‌چنین تعداد قابل توجهی در بیرون از ایران خریدار رادیوداری ایران هستند، اما انشاءلله مشکلی برای تامین رادیودارو نداریم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در عین حال تاکید کرد که مساله تحریم دارو از سوی آمریکا توسط بخش‌های مختلف حقوقی و سیاسی کشور در حال پیگیری است و تلاش می‌شود راهکار سیاسی بیابیم و اجازه ندهیم آمریکا خود را پشت این شیطنت و سیاسی‌کاری خود پنهان کند. در این رابطه با اروپایی‌ها صحبت کردیم و معاونت حقوقی ریاست جمهوری نیز در حال پیگیری حقوقی مساله است.

معاون صالحی در پاسخ به این پرسش که یکی از واکنش‌های احتمالی ایران در صورت خروج از برجام در گام نخست برای بازگشت به شرایط قبل احتمالا ساخت دوباره راکتور تحقیقاتی اراک به شکل سابق است، برای این کار چقدر زمان نیاز است؟ توضیح داد: وقتی شروع به ساخت راکتور قبلی کردیم، هنوز دانش غنی‌سازی نداشتیم و به همین دلیل آن راکتور به آن شکل طراحی شد تا از اورانیوم طبیعی استفاده کند. اما راکتور جدید در چارچوب برجام نیاز به سوخت غنی‌شده دارد و امروز ما این توانایی را داریم که خودمان سوختش را نیز تامین کنیم، بنا بر این در وهله نخست عاقلانه این است که "بازطراحی" راکتور را حتی در شرایط بدون برجام ادامه دهیم.
اگر لازم باشد قادریم خودمان "بازطراحی" راکتور اراک را به تنهایی انجام دهیم

کمالوندی گفت: ما اطمینان کامل داریم که حتی خودمان به تنهایی نیز قادر به "بازطراحی" راکتور اراک هستیم، هر چند الان با چین کار را انجام می‌دهیم.

وی تصریح کرد: این توانمندی از قبل هم بود اما الان با اطمینان بیش‌تری این حرف را می‌زنیم. با فرصت‌هایی که برای مهندسان ما بعد از برجام پیش آمد، سفرهایی که رفتند و با مطالب تازه‌ای که دریافت کردند خیلی از نکات و ابهامات برای‌شان رفع شد. اگر برخی کارها و اقدامات در گذشته با آزمون و خطا بود اما الان با اطمینان بیش‌تری آماده کار با توان خود هستیم.

این مقام سازمان تاکید کرد: ما برای تکمیل هر دو راکتور، چه راکتور قبلی با اورانیوم طبیعی و چه راکتوری که در حال بازطراحی است، توانمند هستیم. اگر بنا شود راکتور قبلی را مجدد بسازیم این بار بهتر و سریع‌تر خواهیم ساخت. در جایی که کالندریا قرار می‌گیرد، یک قطره سیمان هم ریخته نشده است. فقط نیاز داریم یک کالندریا جدید بسازیم و در جای خود قرار دهیم که این هم یک سال تا یک سال و نیم به طول می‌انجامد.

هنوز امکان تست سوخت (PIE) را در کشور نداریم

کمالوندی در پاسخ به این‌که برخی از مدیران سابق سازمان اخیرا مدعی شدند که راکتور قبلی قابلیت راه‌اندازی داشت و برجام مانع این کار شد؟ اظهار کرد: بخش عمده راکتور تحقیقاتی 40 مگاواتی تا 95 درصد ساخته شده بود اما 10 درصد باقی مانده چیزی بود که می‌توانست 100 درصد کار را متوقف کند. یکی از این مباحث بحث آزمایش سوخت بود که انجام نشده بود. ما اساسا امکانات آزمایشات بعد از پرتودهی ( PIE ) یعنی جایی که سوخت را ببریم و آن را پرتودهی کنیم، نداشتیم، هنوز هم نداریم. شاید برخی فکر می‌کردند سوخت را همین‌که در راکتور تهران ببریم و تست کنیم کافی است اما اینطور نیست. هم‌چنین مسایل دیگر هم وجود داشت که نمی‌توانم بازگو کنم. بنا بر این، راکتور تحقیقاتی اراک برای به نتیجه رسیدن مشکلاتی داشت که نمی‌توانستیم آن را با وجود تکمیل 95 درصد راه‌اندازی کنیم.

وی گفت: ما حتی اگر بخواهیم راکتور قبلی را مجدد راه‌اندازی کنیم و کالندریای جدید بسازیم همان مشکلات قبل که در بالا به یکی از آنها اشاره کردم وجود دارد و هنوز از بین نرفته است. این در حالی است که در پروژه بازطراحی راکتور، قرار است تست سوخت (PIE) در خارج از ایران انجام شود و سوختی که خودمان تهیه می‌کنیم در جایی مناسب و استاندارد و شبیه به راکتور ساخته شده تست می‌شود، این بخش از کار برای اطمینان از ایمنی راکتور بسیار حایز اهمیت است. مثل آن است که شما هواپیما بسازید اما ندانید که این هواپیما می‌تواند از زمین بلند شود یا نه.

انجام هر کاری بدون امکانات تست سوخت به لحاظ ایمنی ریسک بزرگی است

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که اگر بنا بر بازگشت به راکتور قبلی شود ایران می‌تواند بدون دریافت لایسنس از کشورهای معتبر در ساخت این نوع راکتورها، آن را با مسئولیت خود راه‌اندازی و سوخت‌گذاری کند؟ گفت: ما این ظرفیت را داریم، اما هر کشوری بدون امکانات تست سوخت این کار را انجام دهد، به لحاظ ایمنی دست به ریسک بزرگی زده است.
از این پس کار ساخت پروژه بازطراحی اراک سرعت می‌گیرد

کمالوندی درباره زمان عملیاتی شدن پروژه بازطراحی راکتور اراک با همراهی چینی‌ها اظهار کرد: این طرح روز به روز و ساعت به ساعت در حال اجراست. طراحی ثانویه در حال انجام است و این روندی زمان‌بر است. در عین حال باید بگویم از این جا به بعد سرعت کار به این بستگی دارد که خودمان بخواهیم تجهیزات لازم را بسازیم یا دیگران. طبق توافق برجام، دو سه کشور اروپایی در تامین تجهیزات می‌توانند کمک کنند، اما هنوز این‌که از آنها بخریم یا نه محل بحث است. هدف ما این بوده که در این پروژه دانش فنی خود را بالا ببریم و در طراحی‌های اولیه و ثانویه بر این اساس جلو رفتیم که خودمان کار را انجام دهیم و آنها آن را تایید کنند. تا این لحظه از برنامه‌ریزی انجام شده یک روز هم عقب نیستم، اما از این به بعد تمام کارهای صنعتی و عملیاتی در شیب رو به بالا قرار می‌گیرد و البته بودجه عمده کار از این مقطع به بعد صرف خواهد شد، چون در مرحله تامین تجهیزات یا ساخت تجهیزات قرار می‌گیریم. بودجه این طرح را نیز دولت لحاظ خواهد کرد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: ابتدا باید تکلیف چگونگی تامین تجهیزات مشخص شود. الان در حال مذاکره هستیم و به عبارتی هم‌زمان که مذاکرات بر روی طراحی انجام می‌شود، تیمی دیگر درباره تامین تجهیزات و نحوه انجام کار مذاکره می‌کند. در عین حال تا وقتی جزییات طراحی‌های مشخص و تایید نشود نمی‌توانیم تجهیزات را سفارش دهیم. ما ترجیح می‌دهیم تا جایی که می‌توانیم خودمان تجهیزات را بسازیم تا بعدا بتوانیم از حقوق مولفش استفاده کنیم. هم‌چنین بر اساس توافق قرار است سوخت راکتور برای دو سال توسط ایران تامین شود و بعد از آن چینی‌ها سوخت را تامین خواهند کرد. این برای آن بود که خودمان بتوانیم به توانمندی ساخت سوخت برسیم و به علاوه در هزینه‌ها صرفه‌جویی شود. ما نمی‌توانیم تجهیزات را قبل از آنکه جزییات طراحی مشخص شده باشد سفارش دهیم.
مونتاژ تجهیزات و سوار کردن آنها در پروژه اراک به طور مشترک توسط ایران و چین انجام می‌شود

وی گفت: بنا بر این، تا این لحظه نمی‌توانم بگویم چه زمان به مرحله عملیاتی شدن پروژه می‌رسیم، اما برای مونتاژ تجهیزات و سوار کردن آن‌ها در جای خود کار توسط ایران و چین انجام می‌شود.

کمالوندی در ادامه درباره آخرین تحولات ساخت واحد جدید نیروگاه بوشهر اظهار کرد: بر اساس زمان‌بندی تعیین شده کار جلو می‌رود و خاک‌برداری عظیمی انجام شده است که کم سابقه است. آمریکایی‌ها تمایلی به ساخته شدن نیروگاه اتمی در ایران ندارند، آنها مایل نیستند حتی آب و اکسیژن هم به ما برسد. در عین حال با وجود بازگشت تحریم‌های آمریکا روس‌ها به کار خود در همکاری با ما ادامه می‌دهند.

برنامه 15 ساله هسته‌ای کشور با برجام یا بدون آن معقول و منطقی است

وی در پاسخ به این پرسش که برنامه بلندمدت هسته‌ای ایران که در چارچوب برجام و حتی قبل‌تر از آن تهیه شده بود به نظر منطقی‌تر از برنامه‌ای است که در طی دهه دنبال می‌شد؟ تصریح کرد: نظر حضرت آقا این بود که برنامه بلندمدت تهیه و به طرف‌های مقابل در برجام اعلام شود و این کار انجام شد که در پایان این برنامه (15 سال) به غنی‌سازی و سوخت صنعتی می‌رسیم. این برنامه به طوری تنظیم شد که برمبنای واقعیات و امکانات باشد و فکر نمی‌کنم اگر برجام هم نباشد، برنامه تغییر زیادی کند، چه با برجام و چه بی‌ برجام یک برنامه شدنی، معقول و منطقی است.