نفر دوم کره شمالی از چین به آمریکا می‌رود

  یک مقام ارشد کره شمالی به چین رفته و انتظار می‌رود برای فراهم کردن زمینه دیدار رهبران این کشور و آمریکا عازم ایالات متحده شود.

روز پنجشنبه، ٢٧ دی (١٧ ژانویه)، خبرگزاری یونهاپ کره جنوبی گزارش کرد که کیم یونگ-چول، از مقامات نزدیک به کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی که در مذاکرات او با رهبران آمریکا و کره جنوبی حضور داشته، وارد پکن، پایتخت چین شده است. خبرگزاری‌های غربی نیز تصویری از ورود آقای کیم به فرودگاه پکن را منتشر کرده‌اند.

کیم یونگ-چول صبح پنجشنبه با هواپیما از پیونگ‌یانگ، پایتخت کره شمالی وارد فرودگاه پکن شد و به گفته یونهاپ، قرار است شامگاه پنجشنبه برای ملاقات و گفتگو با مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، از پکن به آمریکا پرواز کند.

شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان آمریکا هم به نقل از "اگاهان امور کره شمالی" گفته است که کیم یونگ-چول حامل نامه‌ای شخصی از کیم جونگ-اون برای دونالد ترامپ است. پیش از این هم رهبران این دو کشور نامه‌های شخصی مبادله کرده و در آنها از تعهد خود به بهبود روابط سخن گفته و بر دوستی دوجانبه تاکید نهاده‌اند.

قرار بود آقایان پومپئو و کیم در ماه نوامبر در نیویورک با یکدیگر ملاقات و در مورد تسریع در روند مذاکرات دو کشور گفتگو کنند اما این ملاقات به تعویق افتاد. برخی منابع خبری فقدان آمادگی لازم دو طرف برای پیشرفت در مذاکرات را دلیل تعویق این ملاقات عنوان کردند.

تعویق و لغو مکرر دیدارهای مقامات کره شمالی و آمریکا یکی از خصوصیات ارتباط دو کشور از زمان اعلام تمایل رهبر کره شمالی به رفع تنش در شبه جزیره کره و بهبود روابط با ایالات متحده بوده است.

پس از آنکه اعلام شد که کیم جونگ-اون از طریق کره جنوبی از دونالد ترامپ برای "دیداری تاریخی" دعوت کرده و این دعوت مورد قبول قرار گرفته، آقای ترامپ در ماه می گفت که فعلا چنین دیداری سازنده نیست اما بعدا تغییر عقیده داد و اولین ملاقات دو رهبر روز ١٢ ماه ژوئن در سنگاپور صورت گرفت. کیم جونگ-اون از این نشست به عنوان "جلسه‌ای تاریخی" نام برده و رسانه‌های کره شمالی آن را نتیجه ابتکار و ذکاوت رهبر این کشور توصیف کرده‌اند.

در ماه اوت قرار بود وزیر خارجه آمریکا برای گفتگو با مقامات کره شمالی به آن کشور برود اما رئیس جمهوری آمریکا دستور لغو این سفر را داد و دلیل آن کندی پیشرفت در اجرای توافق نشست سران اعلام شد. با اینهمه، مایک پومپئودر ماه اکتبر برای چهارمین بار به پیونگ‌یانگ سفر کرد.

در حالیکه برخی از ناظران به خصوص منتقدان سیاست خارجی دونالد ترامپ نسبت به پیگیری دستاوردهای دیدار سنگاپور ابراز تردید می کردند، رهبر کره شمالی در سخنرانی سال نو امسال، ضمن هشداری در مورد لزوم تحرک آمریکا در برآوردن خواست‌های کشورش، تاکید کرد که از دیدار دیگری با رئیس جمهوری آمریکا استقبال می‌کند.

در آنچه که تلاش برای تسریع در عادی سازی شرایط شبه جزیره کره عنوان شده، منابع کره جنوبی گفتند که نمایندگان چین و کره جنوبی در امور شبه جزیره کره نیز روز پنجشنبه در سئول، پایتخت کره جنوبی، با هم دیدار و در مورد "غیراتمی کردن کامل شبه جزیره کره" با هم تبادل نظر کردند. روزنامه رسمی دولت کره شمالی هم در سرمقاله‌ای در روز پنجشنبه گفت که "گام‌هایی در راستای تبدیل شبه‌جزیره کره به منطقه صلح برداشته‌ می‌شود."

ملاحظات داخلی و کندی پیشرفت

مشخصه روابط بین آمریکا و کره شمالی و به خصوص رهبران دو کشور از اوایل سال گذشته و ابتکار کیم جونگ-اون برای کاهش تنش، انتقادات مکرر مقامات دو کشور از کندی پیشرفت در اجرای توافقات نشست سنگاپور، ایجاد یاس نسبت به ادامه روند بهبود روابط و سپس ابراز دوستی آقایان ترامپ و کیم و تاکید بر عزمشان برای ایجاد تحول در این روابط است. برخی ناظران این وضعیت را ناشی از ملاحظات سیاست داخلی این دو رهبر می‌دانند.

به گفته آنان گلایه رهبر و مقامات کره شمالی از برخورد آمریکا همراه با دنبال کردن ارتباط شخصی کیم جونگ-اون با دونالد ترامپ برای جلوگیری از تخریب روند مصالحه با آمریکا، ناشی از شرایط دشوار اقتصادی در کره شمالی و تمایل رهبر آن کشور به تحول در این شرایط بدون متزلزل کردن ساخت سیاسی و انگاره کنونی توزیع قدرت است. در مقابل، سختگیری آقای ترامپ در مورد برنامه اتمی کره شمالی همزمان با تاکید بر روابطی بسیار گرم با رهبر آن کشور منعکس کننده الزاماتی است که وی در صحنه سیاست داخلی آمریکا با آنها مواجه است.

ترامپ، که از سوی مخالفان و منتقدان به ناآگاهی از اصول سیاست خارجی و نادیده گرفتن ظرایف دیپلماسی متهم است، ظاهرا می‌کوشد با دست یافتن به تمامی انتظارات خود از کره شمالی، یعنی خلع سلاح اتمی کامل قبل از لغو تحریم‌ها، نشان دهد که رویکرد سیاست خارجی او باعث می‌شود آمریکا همواره "دست بالا" را در روابط با دیگران داشته باشد و با دادن کمترین امتیاز، بیشترین نفع را ببرد.

در کره شمالی، کیم جونگ-اون در مقام رهبر مطلق و تصمیم گیرنده اصلی، حتی منحصر به فرد در صحنه سیاست داخلی و خارجی، در راس یک نظام سیاسی قرار دارد که محور ایدئولوژی آن را آمادگی نظامی همگانی برای مقابله با "دشمن" به خصوص ایالات متحده و هم‌پیمانان منطقه‌ای آمریکا تشکیل می‌دهد. در چارچوب این ایدئولوژی، تشکیلات نظامی و نظامیان ارشد از موقعیت برتر سیاسی و اولویت در استفاده از منابع اقتصادی برخوردار شده‌اند و طبیعتا منافع خود را در ادامه سیاست خصومت‌ورزی با آمریکا می‌دانند.

اگرچه استمرار این مسیر، البته تا جایی که به برخورد نظامی واقعی با آمریکا منجر نمی‌شد، متضمن تثبیت شرایط سیاسی کنونی بود اما محدودیت‌های اقتصادی ناشی از انزواطلبی و مجادله‌جویی در سیاست خارجی این خطر را در پی دارد که به تدریج توان حکومت این کشور را حتی در زمینه تهدید کشورهای منطقه تحلیل ببرد. در چنین صورتی، حتی اگر هشدار رهبران کره شمالی در مورد حمله نظامی خارجی هم تحقق نیابد، این کشور موقعیت خود را به عنوان یک قدرت نسبتا تاثیرگذار در صحنه سیاست بین‌المللی و منطقه‌ای از دست می‌دهد.

از نظر اقتصادی، حکومت کره شمالی همواره بر "خودکفایی" به عنوان یک اصل ایدئولوژیک تاکید نهاده اما به گفته کارشناسان، اقتصاد این کشور هرگز خودکفا نبوده بلکه بقای آن به دریافت کمک خارجی بستگی داشته است. در زمان شوروی سابق، حیات اقتصادی کره شمالی عملا متکی به کمک آن کشور بود. نتیجه اینکه از زمان سقوط شوروی، مردم کره شمالی با شرایط دشوار اقتصادی مواجه بوده و ارتباط ویژه با چین و دریافت کمک‌های بشردوستانه خارجی، تنها به معنی کاهش نسبی فشار بر مردم بوده و زمینه ساز پیشرفت اقتصادی نبوده است.

گفته می‌شود که کیم جونگ-اون در صدد کاهش مشکلات اقتصادی مردم و بهبود موقعیت کشورش در منطقه از طریق پیشرفت اقتصادی احتمالا با الهام از الگوی رشد اقتصاد چین است. چین با بهبود روابط با غرب و آزادسازی نسبی اقتصاد داخلی و تبدیل به یکی از قطب‌های عمده جذب سرمایه‌گذاری خارجی، به موقعیت یک قدرت بزرگ اقتصاد جهانی دست یافته است.

در صورتی که انگیزه کیم جونگ-اون در تلاش برای حل اختلاف تاریخی با آمریکا تلاش در بهبود وضعیت اقتصادی کشورش باشد، طبیعی است که انتظار داشته باشد در برابر عقب نشینی از خصومت آشکار با آمریکا، از کاهش تحریم‌ها و حتی دریافت کمک خارجی برخوردار شود و بتواند به مقامات حکومتی و مردم کره شمالی نشان دهد که تجدید نظر در ایدئولوژی "دشمن‌انگاری" غرب فواید ملموسی را در پی دارد.

منبع: بی بی سی