آغاز استراتژی تازه روحانی از شهر مخالفان سرسخت

روحانی بی‌پرواترین سخنان خود در مورد آزادی‌های مدنی و اجتماعی را در شهری به زبان آورد که سرسخت ترین مخالفینش در آن حضور دارند. رئیس جمهور در آغازین روزهای سال دوم ریاست جمهوری در حالی که به مشهد رفته بود از سیاست‌های تازه‌اش در عرصه مدیریت کشور پرده برداری کرد. مشهد شهر مخالفان روحانی است. تندترین نمایندگان مجلس از جبهه پایداری یعنی، کریمی قدوسی، نصرالله پژمان‌فر و قاضی‌زاده هاشمی و همچنین امام جمعه‌های خطبه‌های تند، یعنی آیت‌الله علم الهدی در این شهر حضور دارند.

روحانی با دانستن این موضوع تصمیم گرفت استراتژی جدید خود را در زمین مخالفان بازی کند. رئیس جمهور در جمع نخبگان خراسان رضوی با ادبیاتی که کمتر از آن استفاده کرده بود به آزادی‌های مدنی و اجتماعی اشاره کرد. رئیس جمهور روحانی در این دیدار گفت:« در روزهای اولی که من انتخاب شدم به من گفتند تصور خام است که شما فکر کنید ظرف چهار سال می‌توانید کاری کنید. آنچنان برای شما چاه کنده‌اند که شما از این چاه به آن چاه می‌افتید و به جاده نخواهد رسید در حالیکه من به آنها این را گفتم اگرچه مشکلات زیاد است، اما باید امید ما بر تمام مشکلات فائق بیاید.»

روحانی در بخش دیگری از سخنان خود گفت:« هی می گویند پسر و دختر را جدا کنید، می خواستند پیاده روها را هم جدا کنند، راه عفاف و حجاب زنان با ون و پاسبان حل نمی شود، باید راه علمی طی شود. اوایل انقلاب عده‌ای در دانشگاه تهران به دنبال کشیدن دیوار در کلاس‌های درس بودند که امام به آنها نهیب زد و عصبانی شد. چنین اقداماتی هو کردن اسلام و سخیف کردن موازین اسلامی است. دین ما دین مشکلات و سختی‌‌ها نیست واین قدر پیچیدگی ندارد. باید برای هر چیزی راه حل درست پیدا کنیم. برخی می خواهند همه چیز را با دیوار و فیلتر حل کنند و دو چیز یاد گرفته اند، اول دیوار و دوم فیلتر، اینکه نمی شود.»

این سخنان صریح روحانی به خوبی نشان می‌دهد که« شیخ دیپلمات» برای سال دوم ریاست جمهوری خود برنامه‌های متفاوتی دارد. رئیس جمهور در این سال به دنبال محقق کردن خواسته‌های آن قشر از جامعه است که به خاطر همین دغدغه‌ها به او رای دادند. بخشی از رای دهندگان روحانی به این علت به او رای دادند تا برخی از مشکلات اجتماعی و فرهنگی کشور رفع شد. رفع فیلترهای گسترده، برخی محدودیت‌های اجتماعی، آزادی‌های بیان و ... بخشی از این خواسته‌ها بود.

روحانی برای حفظ سبد رای خود مجبور است هرچه زودتر وارد این کارزار تازه شود و نظر قسمتی از این رای دهنگان را جلب کند. زمان بزرگترین دشمن یک رئیس جمهور است به ویِژه اگر مشکلات کشور پیش از آنی باشد که تصور می‌کرده است.

رئیس دولت یازدهم از بدو به دست گرفتن قدرت، هدف اصلی خود را حل پرونده هسته‌ای ایران انتخاب کرد. روحانی با توجه به سابقه حضور در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص، احاطه کاملی به مشکلات کشور داشت و می‌دانست که تحریم‌های کمرشکن غرب علیه ایران ضربه بزرگی به اقتصاد کشور وارد کرده است. به خاطر همین او رفع مشکلات پرونده هسته‌ای را در دستور کار خود قرار داد.

حل پرونده هسته‌ای یعنی رفع تحریم‌ها و به واسطه آن، رفع بخش عظیمی از مشکلات اقتصادی کشور. این مهم‌ترین خواسته مردم از رئیس جمهور بعد از محمود احمدی نژاد بود. به معنای بهتر دغدغه اقتصادی، اصلی ترین اولویت مردم برای رای دادن به روحانی بود.

روحانی نیز با درک این معنا تمام تلاش خود را برای رفع این دغدغه به کار برد. اما با گذشت یک سال، روحانی احتیاج داشت کمی نیز به سمت مشکلات مدنی و اجتماعی مردم بچرخد. روحانی نمی‌خواهد اشتباه هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی را در کشور داری تکرار کند. عدم توجه به آزادی‌های مدنی و توسعه سیاسی در دولت هاشمی رفسنجانی و توجه بیش از حد به توسعه اقتصادی، سبب شد تا مردم در انتخاب دوم خرداد، دلزده از سیاست‌های اقتصادی هاشمی به سمت شعارهای جذاب سید محمد خاتمی در مورد توسعه سیاسی کشیده شوند. همین اتفاق نیز برای دولت اصلاحات افتاد. توجه بیش از حد به توسعه سیاسی و غافل شدن از عدالت اجتماعی موجب شد تا مردم در انتخابات سال 84 به سمت نامزدی کشیده شوند که شعارهای پوپولیستی و عدالت محورانه می‌داد.

روحانی نمی‌خواهد با تکرار این اشتباهات، دولت خود را به فردی که در جهت مخالف او قرار دارد تحویل دهد. به خاطر همین در کنار توسعه اقتصادی نگاهی نیز به توسعه سیاسی دارد و در کنار این دو بهبود سیاست خارجی را نیز در دستور کار قرار داده است.

مسئله‌ای که در این میان قابل تامل است، پرخطر بودن زمین تازه روحانی است. مخالفان دولت نشان داده‌اند که نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی حساسیت‌های ویژه‌ای دارند و قطعا اجازه نخواهند داد روحانی به راحتی منویات خود در این مورد را اجرایی کند. بسیاری هنوز مخالفت‌های گسترده بخشی از جامعه در قبال تصمیمات فرهنگی دولت خاتمی را به یاد دارند. کفن پوشانی که برای مخالفت با دولت خاتمی به خیابان‌های می‌آمدند تا نظرات خود را به رئیس جمهور دوران اصلاحات از راه اعتراض مطرح کنند. از آغاز دولت روحانی نیز، بارها شاهد راهپیمایی اعتراضی برخی از افراد در مورد وضعیت حجاب بوده‌ایم.

سوال نمایندگان مجلس شورای اسلامی از وزیر کشور و ارشاد در مورد مسائل فرهنگی و حجاب در کشور نمونه بارز این حساسیت‌هاست. نمایندگان برای اینکه حساسیت خود را به رخ دولت بکشند، تصاویر دختران ساپورت پوش را در مجلس پخش کردند تا پیام خود در مورد مسائل فرهنگی و مدنی به گوش رئیس جمهور برسانند.

در این میان اما به نظر می‌رسد، رئیس دولت تدبیر و امید تصمیم قاطع خود را گرفته است، توصیه به نجفی برای ادامه دادن راه فرجی دانا و تقبیح رفتارهای سلبی با مسئله حجاب و ماهواره و فضای مجازی به خوبی بیانگر تصمیم تازه روحانی است. باید دید که آیا روحانی در این زمینه موفق خواهد بود یا خیر؟