نقش "خاشقجی" در جنگ قدرت درونی آل سعود

پس از دیدار محرمانه محمد بن سلمان و داماد ترامپ، دستور بازداشت بیش از ۲۰۰ تن از شاهزادگان سعودی و بازرگانان عربستان صادر شد.

جنایت قتل وحشیانه جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی به درگیری‌ها و رقابت قدرت در خاندان حاکم عربستان دامن زده است، اقدامی که در نتیجه افزایش حجم رویکردهای متهورانه محمد بن سلمان ولیعهد این کشور به وقوع پیوست.

شاخص‌های درگیری و جنگ قدرت در نزد خاندان حاکم عربستان در ژانویه سال ۲۰۱۵ رونمایی شد. جایی که عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه سابق عربستان در داخل بیمارستان جان خود را از دست داد.

در آن زمان یکی از منابع سعودی در داخل بیمارستان اعلام می‌کند که فرزندان ملک عبدالله و اطرافیان وی برای مدت کوتاهی از اعلام این موضوع به ملک سلمان که جانشین و ولیعهد پادشاه بود، خودداری کردند، آنها شاید با این اقدام تصور می‌کردند، بتوانند حاکمیت کاخ پادشاهی را در دست داشته باشند و مناصب عالی رتبه را برای افراد نزدیک به خاندان خود در اختیار بگیرند.

یک منبع که خواستار عدم افشای نام خود شده است، با اشاره به زمان مرگ ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان می‌نویسد که سلمان بن عبدالعزیز ولیعهد وقت عربستان در روز ۲۳ ژانویه به بیمارستان آمد و سعی کرد ملک سلمان را ببیند. خالد التویجری رئیس دفتر پادشاهی عربستان که حافظ اموال خانواده پادشاه نیز بود، گفت که پادشاه در حال استراحت است. اما واقعیت این بود که ملک عبدالله مرده بود. هنگامی که سلمان واقعیت ماجرا را فهمید، سیلی محکمی به صورت التویجری زد. او مدتی بعد از به قدرت رسیدن ملک سلمان از تمامی مناصب خود برکنار شد و در سال 2017 نیز از جمله بازداشت شده‌های هتل ریتز کارلتون بود. او با وجودی که مبلغ قابل توجهی از اموال خود را برای آزادی اش تحویل داد، اما همچنان تحت اقامت اجباری قرار دارد.
خالد التویجری و ملک عبدالله

در همین رابطه اخیراً نیز برخی کارشناسان آمریکایی و سعودی اطلاعاتی را در رابطه با جنگ قدرت در داخل خاندان حاکم عربستان منتشر کردند. بر اساس اطلاعات جاسوسی که در این زمینه وجود دارد جمال خاشقجی به دست تیمی از نیروهای واکنش سریع عربستان ترور شده که ۱۸ ماه قبل از این عملیات توسط کاخ پادشاهی عربستان در ریاض تشکیل شده بود.

بر اساس این گزارش مقالات تحریک آمیز خاشقجی و مناسبات وی با قطر و ترکیه باعث شده بود ولیعهد عربستان به صورت روزافزونی به وی حساس شود. او در جولای سال ۲۰۱۸ دستور بازگرداندن خاشقجی به کشور را صادر کرد، اما سرویس اطلاعات آمریکا معنای این دستور را هنگامی متوجه شد که سه ماه بعد خاشقجی در ترکیه ربوده شد.

آمریکا جنگ قدرت موجود در عربستان را از نزدیک زیر نظر دارد. جارد کوشنر داماد و مشاور ویژه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از افراد نزدیک به محمد بن سلمان به شمار می‌رود. وی در اواخر اکتبر سال گذشته میلادی در سفر اختصاصی به عربستان رفت.

جزئیات مذاکرات انجام شده در این دیدار برای کسی فاش نشد، اما یک هفته بعد از این دیدار بود که محمد بن سلمان در یک کودتای داخلی اقدام به بازداشت بیش از ۲۰۰ تن از شاهزادگان سعودی و بازرگانان این کشور کرد و آنها را در هتل ریتز کارلتون در ریاض نگه داشت تا از آنها باج گیری کند.

افراد خاندان حاکم پادشاهی عربستان در چارچوب جنگ قدرت موجود میان خود از یکدیگر جاسوسی می‌کنند. یکی از فرزندان ملک عبدالله از شنود تلفن‌های بسیاری از شاهزادگان خبر داد. همچنین یکی از شاهزادگان سعودی اعلام کرد که شاهزادگان طرفدار عبدالله یک دستگاه چینی خریداری کرده‌اند که می‌تواند رمزهای تلفن همراه واقع شده در 100 یاردی را بدون در اختیار داشتن آن تلفن، باز کند و اطلاعات آن را به سرقت ببرد.

همچنین گفته می شود که دستگاه های جاسوسی و شنود به وفور در بسته‌های سیگار و بخش‌های مختلف کاخ‌های ریاض توزیع شده‌اند.

یکی از افراد نزدیک به ملک سلمان و محمد بن سلمان سعود القحطانی است. او وکیل و عضو سابق نیروی هوایی ارتش است که سابقه درخشانی در هک پست‌های الکترونیکی و سایت‌های ارتباط جمعی دارد. وی در ابتدا به این علت که یکی از مشاوران التویجری در کاخ پادشاهی بود مورد سوءظن محمدبن‌سلمان قرار گرفت.

یکی از افراد حاضر در کاخ پادشاهی می‌گوید که القحطانی مدتها مورد بازجویی و شکنجه قرار گرفت. اما در نهایت توانست اعتماد محمد بن سلمان را به خود جلب کند.

القحطانی در ژوئن سال ۲۰۱۵ با یک تیم هکری ایتالیایی تماس گرفت و برخی ادوات محرمانه اینترنتی را را از آنها درخواست کرد. وی در ادامه با این تیم هکری ارتباط گرفته و گفت که دفتر پادشاهی عربستان تمایل دارد همکاری‌های ثمربخش و مشارکت طولانی مدت و استراتژیک با این تیم داشته باشد.

کارشناسان سعودی و آمریکایی به این نتیجه رسیده‌اند که قحطانی فرمانده عملیات و جمع آوری اطلاعات در خصوص ترور خاشقجی بوده است.

تیم ملک سلمان بلافاصله بعد از به قدرت رسیدن وی سعی کردند جنگ قدرت در خاندان حاکم را به خوبی مدیریت کنند. وی بلافاصله بعد از رسیدن به تخت پادشاهی ترکی و مشعل دو تن از فرزندان عبدالله را از مناصب خود در امارت ریاض و مکه برکنار کرد.

محمد بن سلمان ۲۹ ساله را وزیر دفاع قرار داد و محمد بن نایف مورد اعتماد آمریکایی‌ها را جانشین مقرن بن عبدالعزیز ولیعهد سابق کرد. محمد بن سلمان در ادامه به عنوان جانشین رئیس شورای وزیران انتخاب شد و رسماً وارد زنجیره پادشاهی در عربستان شد.

کودتای داخلی که محمد بن سلمان ترتیب داده بود در سال گذشته به اوج خود رسید. او نگرانی عمده‌ای نسبت به زندگی خود داشت. ملک سلمان محمد بن نایف را از سمت خود خلع کرد و فرزندش را جانشین او کرد.

در سال 2016 جوزف وستوال سفیر سابق آمریکا در عربستان سعی کرد با محمد بن نایف ولیعهد این کشور دیدار داشته باشد، اما او را از فرودگاه بازگردانده و ترتیب دیدار وی با محمد بن سلمان را مهیا کردند.

واشنگتن پست نوشت: یکی از مسئولان عالی‌رتبه اطلاعاتی عربستان به نام سعد الجبری که برای مدت طولانی در این سمت بود، در یک سفر شخصی به آمریکا سفر کرده و با جان برنان مدیر سابق سرویس جاسوسی این کشور دیدار کرد. الجبری که از نزدیکان محمد بن نایف بود، در خصوص این دیدار اطلاعی به ملک سلمان نداده بود. او بلافاصله بعد از بازگشت به ریاض از سمت خود برکنار شد و الان در تبعید زندگی می‌کند.

از ابتدای بهار سال ۲۰۱۷ مسئولان سعودی برنامه محرمانه‌ای را برای ربایش و بازداشت عناصر منتقد خود در مراکز محرمانه طراحی کرده‌اند. این موضوع را کارشناسان سعودی و آمریکایی مطلع مورد تأکید قرار می‌دهند. این برنامه شامل حضور تیمی ویژه است که طبق هماهنگی با مرکز مطالعات و امور رسانه‌ای دفتر پادشاهی عربستان به ریاست القحطانی فعالیت می‌کرد. ترکی الشیخ یکی دیگر از مشاوران بن سلمان است که مسئولیت بازجویی از افراد بازداشت شده را بر عهده داشت.

در می سال 2018 یعنی تنها یک ماه قبل از صدور مجوز رانندگی زنان در عربستان، تعداد قابل توجهی از فعالان حقوق زنان در این کشور بازداشت شدند.

محمد بن سلمان نمی‌خواست افتخار اصلاحات ظاهری خود در اعطای مجوز رانندگی به زنان را با کسی تقسیم کند. بدرفتاری‌ها با این افراد در بازداشتگاه‌های سعودی به حدی است که گفته می‌شود یکی از آنها قصد خودکشی داشته، اما ناکام مانده است.

در حال حاضر ۱۸ فرد سعودی به اتهام معاونت در عملیات ترور جمال خاشقجی بازداشت هستند. از جمله این افراد ماهر مطرب افسر سابق اطلاعات عربستان و محافظ شخصی محمد بن سلمان است که مسئولان سعودی وی را فرمانده تیم ترور خاشقجی معرفی می‌کنند. همچنین قحطانی و احمد العسیری نیز از سمت‌های خود کنار گذاشته شده‌اند. قحطانی یکی از ۱۷ فرد سعودی است که وزارت امور مالی آمریکا تحریم‌هایی را ضد وی اعمال کرده است./مشرق