حمایت از پیام‌رسان‌ها؛ آری یا خیر؟

 اگرچه ممکن است برخی عدم حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی را علت عدم رشد آن‌ها بدانند، درمقابل، ادامه‌ی حمایت از آن‌ها در شرایطی که هنوز نتوانستند به تعداد کاربران مورد نظر برسند هم مورد انتقاد گروهی دیگر قرار گرفته است.

 پس از فیلتر شدن پیام‌رسان‌ خارجی تلگرام در چندین مرحله، مهاجرت کاربران 50 میلیونی به پیام‌رسان‌های دیگر از جمله نمونه‌های مشابه خارجی و داخلی آغاز شد. از طرفی مسوولان یکی از علل عمده‌ی فیلترینگ تلگرام را حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی عنوان کرده‌ بودند و به همین دلیل اکنون که چند ماه از فرآیند فیلترینگ می‌گذرد، این انتظار ایجاد شده که حداقل پیام‌رسان‌های داخلی به حجم قابل قبولی از کاربر رسیده باشند.

با وجود این، به نظر می‌رسد دلایلی از جمله گسترش استفاده‌ی کاربران از فیلترشکن برای ادامه‌ی استفاده از تلگرام و هم‌چنین اجازه‌ی فعالیت به نسخه‌های فارسی تلگرام، مانع رشد پیام‌رسان‌های بومی شده است و در حالی که مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات معتقدند حمایت‌های لازم از پیام‌رسان‌ها انجام شده، برخی از روند پیشرفت این ابزارهای بومی ابراز نارضایتی می‌کنند.

در این راستا، اخیرا احمد سالک - عضو کمیسیون فرهنگی مجلس - به‌عنوان یکی از متقاضیان فوریت طرح اصلاح قانون برنامه ششم، درباره حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی، اظهار کرد: «باید مدیریت فضای مجازی در کشور تقویت شود. نمی‌توان با پیام‌رسان خارجی زندگی کرد. در کشورهای دیگر از پیام‌رسان‌های بومی استفاده می‌کنند که نمونه آن در چین و ژاپن است. شورای عالی فضای مجازی سیاست‌هایی را تصویب کرده اما به خوبی اجرایی نمی‌شود. باید وزارت ارتباطات در این باره به وظیفه‌اش عمل کند.» اما علی‌رغم این اظهارات، نمایندگان مجلس با یک فوریت این طرح مخالفت کردند تا به‌صورت عادی در مجلس بررسی ‌شود.

در عین حال، ابوالحسن فیروزآبادی - دبیر شورای عالی فضای مجازی - با بیان این‌که آینده مرزهای مجازی ایران را پلت‌فرم‌های اطلاعاتی و رسانه‌ای، بهداشتی، آموزشی، تجارتی و پولی بانکی تعیین می‌کنند، گفت: پلت‌فرم‌های رسانه‌ای که پیام‌رسان‌ها بخش مهمی از آن هستند، در دنیا توسعه بیش‌تری پیدا کرده و در کشور ما شاید تنها پلت‌فرمی باشد که نزدیک به ۵۰ میلیون شهروند از آن استفاده می‌کنند. در اولویت ماست که این پلت‌فرم ملی شود و بخش اعظم کشور ما از پلت‌فرم‌های داخلی استفاده کند. حرکتی را از سال گذشته شروع کردیم و امیدواریم ظرف امسال و سال آینده به نقاط خوبی برسیم.

تاکنون پیام‌رسان‌های داخلی موفق به کسب جایگاه مناسب نشده‌اند

این در حالی است که فاز دوم حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی آغاز شده و در فاز دوم مقرر است دو پیام‌رسان از حمایت‌های ویژه‌ی وزارت ارتباطات برخوردار شوند. در این باره عباس آسوشه - معاون مرکز ملی فضای مجازی - با اشاره به مصوبه شورای عالی فضای مجازی درباره سامان‌دهی پیام‌رسان‌ها و نیز شروع فاز دوم حمایت از آنان، گفت: در فاز اول، دولت و دستگاه‌های ذی‌ربط طبق مصوبه شورا و در حد توان، حمایت‌های لازم را از پیام‌رسان‌ها به‌عمل آورده‌اند و این امیدواری وجود دارد تا این حمایت‌ها در این مرحله نیز ادامه داشته باشد.

وی بر ضرورت ارتقاء جایگاه پیام‌رسان‌های داخلی برای اثرگذاری و تامین نیاز جامعه، تاکید و اظهار کرد: تاکنون پیام‌رسان‌های داخلی موفق به کسب جایگاه مناسب نشده‌اند و این‌که با شروع مرحله دوم حمایت از آنان مشکلاتشان نیز حل شده و بتوانند به‌عنوان جایگزین پیام‌رسان‌های خارجی و حذف آنان به‌عنوان یک گلوگاه، عمل کنند، هنوز مشخص نیست.

معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی با بیان این‌که وزارت ارتباطات علی‌رغم این‌که تمام تلاش خود را برای حمایت از پیام‌رسان‌ها انجام داده، اما فرآیند ساماندهی را باید سریع‌تر به سرانجام برساند، گفته است: این کار برای ساماندهی فضای پیام‌رسانی در کشور لازم و ضروری است و مشکلات فنی مدل کسب و کاری آنان نیز باید حل ‌شود و به عبارتی شرایط به‌گونه‌ای فراهم شود که پیام‌رسان‌ها نیز همانند اپراتورهای تلفن همراه، ابتدا مجوز و پروانه کار را خود را دریافت کرده و سپس در مسیر خدمت‌دهی به مردم قرار بگیرند.

پیش از این، رئیس مرکز ملی فضای مجازی نیز درباره‌ی حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی بیان کرد: طرح ما حمایت از پنج پیام‌رسان داخلی بود که اسامی آن‌ها مشخص شده بود. کاهش تعرفه،‌ اختصاص دیتاسنتر، اینترنت رایگان و وام پنج میلیارد تومانی از جمله این حمایت‌ها بود. این حمایت‌ها برای طرح پیام‌رسان‌های داخلی محیا بود البته بعضی نخواستند از آن استفاده کنند و یا استطاعت مالی داشتند.

وی با اشاره به حمایت‌های ویژه از دو پیام‌رسان گپ و سروش پس از حمایت‌هایی که از پیام‌رسان‌های منتخب شد،‌ تاکید کرد: علاوه بر ارزیابی فنی، آن‌ها را از لحاظ اجتماعی، قابل توسعه بودن و امنیت و به‌طور کلی هشت پارامتر اصلی بررسی کردیم و به آن‌ها امتیاز دادیم. پس از آن دو پیام‌رسان که شرایط اجتماعی بهتر، کاربران بیش‌تر و امنیت بالاتر داشتند و نرم‌افزارشان از لحاظ فنی قابل توسعه به کاربران بیش‌تری بود و قابلیت سرویس‌دهی مناسب را داشتند، انتخاب کردیم که مورد حمایت بیش‌تری قرار بگیرند.

فیروزآبادی هم‌چنین در پاسخ به این سوال که آیا حمایت سایر پیام‌رسان‌های داخلی قطع می‌شود، گفته بود: حمایت‌هایی که از پیام‌رسان‌ها تاکنون به عمل آوردیم، هیچ کدام قطع نشده است. هنوز در دیتاسنترهای وزارت ارتباطات مستقرند و از ترافیک اینترنت رایگان استفاده می‌کنند؛ تعرفه ترافیکی آن‌ها هم‌چنان نیم‌بهاست و وام‌هایی داده شده اما قرار است امکانات سخت‌افزاری بیش‌تری در اختیار این دو پیام‌رسان قرار بگیرد؛ از جمله این‌که دیتاسنتر مخصوصی را در حوالی تهران برای این کار اختصاص دادیم. برای این‌که تمام سیستم‌هایشان به‌صورت متمرکز در این دیتاسنتر قرار بگیرد و ما نیازهای سخت‌افزاری آن‌ها را برطرف کنیم.

در هر حال با وجود این‌که برخی ممکن است نسبت به انتقاداتی که تا همین جا هم از پیام‌رسان‌های داخلی انجام شده، اعتراض داشته باشند، این حمایت‌ها هنوز متوقف نشده و حتی مقرر است حمایت‌های ویژه‌ای از پیام‌رسان‌هایی که حائز امکانات بهتر و رتبه‌ی بالاتری شده‌اند، شود تا بتوانند به جایگاهی که مد نظر مسوولان است، برسند و جایگزین ابزارهای خارجی شوند و البته با گذشت زمان مشخص خواهد شد که این حمایت‌ها تا چه اندازه در رشد و جایگزینی این ابزارهای بومی موثر بوده است.