دانشجوی زمانه خود باش!

 سخن هفته‌ این شماره‌ خط حزب‌الله با عنوان «دانشجوی زمانه خود باش!» به چرایی بالا بردن قدرت تحلیل سیاسی دانشجویان از منظر رهبر انقلاب اختصاص دارد.

 در بخشی از این متن می‌خوانیم:  رهبر انقلاب، اصطلاح «بیداری دانشجویی» را در اوایل دهه‌ی هفتاد خلق کردند و فرمودند: «دانشجویان! بیدار بمانید... دانشجویی که اصلاً نفهمد در دنیا چه می‌گذرد، این دانشجو، دانشجوی زمان خودش نیست؛ مرد زمان خودش نیست.

در متن کامل این ستون نیز آمده است:

اول. ما در عصر انفجار اطلاعات، یا به تعبیر بهتر، "بمباران اطلاعات" قرار داریم. هرکدام از ما، از اول صبح تا نیمه‌ی شب، چه بخواهیم و چه نخواهیم، در معرض انواع و اقسام اطلاعات قرار داریم. اطلاعاتی که گاه درست‌اند و راه‌گشا، و گاه جز شایعه و دروغ و فریب، چیزی نیستند. این سال‌ها که شبکه‌های اجتماعی پیام‌رسان هم گسترش و نفوذ بیشتری پیدا کرده‌اند، اطلاعات و اخبار در کسری از ثانیه، به سایر افراد جامعه منتقل می‌شود. پس ناچاریم برای چگونگی مواجهه‌ی با آن فکری کنیم. وگرنه ممکن است فریب اطلاعات و اخبار غلط و نادرست را بخوریم، آنچنان‌که بعضی‌ها خوردند و مغفول شدند.


دوم. واقعیت این است عمده‌ی حوادث تلخی که در دوران انقلاب اسلامی و حتی تاریخ اسلام در جامعه‌ی اسلامی اتفاق افتاد، به دلیل عدم داشتن "تحلیل سیاسی درست از شرایط زمانه" بود. «من یک وقت در دوران زندگی تقریباً پنج‌ساله‌ی حکومت امیرالمؤمنین (ع) و آنچه که پیش آمد، مطالعات وسیعی داشتم. آنچه من توانستم به عنوان جمع‌بندی به دست بیاورم، این است که تحلیل سیاسی ضعیف بود. البته در درجه‌ی بعد، عوامل دیگری هم بود؛ اما مهم‌ترین مسأله این بود. والّا خیلی از مردم هنوز مؤمن بودند؛ اما مؤمنانه در پای هودج ام‌المؤمنین در مقابل علی(ع) جنگیدند و کشته شدند! بنابراین، تحلیل غلط بود.» ۲۷/۶/۷۰ در نقطه‌ی مقابل، آن کسانی که در تاریخ اسلام، ماندگار شدند و نام آنها بر تارک جهان تشیع می‌درخشد، نه به خاطر صرفا خواندن چند رکعت نماز و روزه و انجام مستحبات، که به دلیل "موضع‌گیری‌های سیاسی" آنها بود. اگر تاریخ، جناب سلمان و مالک و عمار را می‌ستاید و جزو ستارگان جهان اسلام محسوب می‌شوند، به دلیل موضع‌گیری‌های سیاسی درست آنها، در لحظه‌ی درست و به‌هنگام بوده است.  

سوم. سال گذشته رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان در ماه مبارک رمضان، برای بار چندم، از یک عیب بزرگ جنبش دانشجویی سخن گفتند: «دانشجوی انقلابی مسلمان، دانشگاه را فتح کرد؛ این را شما بدانید. یعنی دانشجوهای مسلمان، هم در مباحثات توانستند دانشگاه را فتح کنند، هم در مبارزات جنگی؛ یعنی در همین اتّفاقاتی که افتاد، دانشجوها توانستند دانشگاه را فتح کنند؛ بعد هم که خب به تعطیلی دانشگاه و مانند اینها [انجامید]. منتها [بعد] در بین خود مجموعه‌ی دانشجوی مسلمان، یک اختلالاتی به وجود آمد. دانشجوی مسلمان، دانشگاه را فتح کرد، لانه‌ی جاسوسی را فتح کرد امّا خودش از درون مغلوب شد! این به نظر من نکته‌ی قابل توجّهی است. چرا؟ برای خاطر اینکه دچار ضعف تحلیل و ضعف محتوا بود؛ هیجانات بود، خیلی هم تند... منتها آن ذهنیت، از محتوای لازم خالی بود، [لذا] در یک نقطه‌ی حسّاسی ضربه خورد.» ۱۷ /۳/۹۶

در مقابل این دیدگاه اما، دیدگاه افرادی قرار داشته و دارد که برای بهره‌برداری سیاسی از دانشجویان در مواقع نیاز، معتقدند اساسا چه نیازی است که دانشگاه و دانشجو، وارد مسائل سیاسی شوند و درباره‌ی آن تحلیل داشته باشند. اما رهبر انقلاب صریحا به نقد این دیدگاه برخاسته و چندین بار نسبت به آن هشدار دادند: «من سال‌ها پیش در همین حسینیه، یک جمله‌ای گفتم که آن وقت بعضی از مسئولان هم گله‌مند شدند. آن جمله راجع به تحرک سیاسی دانشجویان در دانشگاه‌ها بود؛ این لازم است؛ این جوان را ما برای فردای اداره‌ی کشور لازم داریم. این باید سیاست را بفهمد؛ مغزش در زمینه‌ی سیاست، مغز پخته و کارآمدی باشد؛ والّا فریبش می‌دهند و زمینش می‌زنند... قدرت تحلیل که نبود، انسان فریب تحلیلِ فریبگرِ بیگانه را می‌خورد. در دنیای سیاست هیچ‌کسی صریحاً نمی‌آید بگوید که من می‌خواهم به تو ظلم کنم؛ نه به یک ملت، نه به یک شخص؛ این‌طور که نمی‌گویند. می‌آیند با «مغالطه‌های سیاسی» کاری می‌کنند که بتوانند بر او تسلط پیدا کنند... ما باید کاری کنیم که این جوان ما بتواند مغالطه را بشناسد... قدرت تحلیل سیاسی این است؛ بایستی این را در جوان به وجود آورد.» ۲۳/۵/۸۵ برای همین رهبر انقلاب، اصطلاح «بیداری دانشجویی» را در اوایل دهه‌ی هفتاد خلق کردند و فرمودند: «دانشجویان! بیدار بمانید... دانشجویی که اصلاً نفهمد در دنیا چه می‌گذرد، این دانشجو، دانشجوی زمان خودش نیست؛ مرد زمان خودش نیست.» ۱۲ /۸ /۷۲
 
چهارم. دانشگاه "باشگاه احزاب" نیست، دانشگاه هم نه محلی برای "سیاست‌بازی"، که جولانگاه "سیاست‌ورزی" است. برای اینکه جنبش دانشجویی نیز آلت دست جریان‌ها و گروه‌های سیاسی قرار نگیرد، ناچار است که دارای "تحلیل سیاسی" درست و همه‌جانبه باشد. به‌همین علت هم رهبر انقلاب، در بحبوحه‌ی آشوب‌های بعد از انتخابات ۸۸، اصطلاح "افسران جنگ نرم" را به کار بردند. «در این جنگ نرم، شما جوان‌های دانشجو، افسران جوان این جبهه‌اید. نگفتیم سربازان، چون سرباز فقط منتظر است که به او بگویند پیش، برود جلو؛ عقب بیا، بیاید عقب. یعنی سرباز هیچگونه از خودش تصمیم‌گیری و اراده ندارد و باید هر چه فرمانده می‌گوید، عمل کند. نگفتیم هم فرماندهانِ طراح قرارگاه‌ها و یگانهای بزرگ، چون آنها طراحی‌های کلان را می‌کنند. افسر جوان تو صحنه است؛ هم به دستور عمل می‌کند، هم صحنه را درست می‌بینید؛ با جسم خود و جان خود صحنه را می‌آزماید. لذا اینها افسران جوانند؛ دانشجو نقشش این است.» ۸/۶/ ۸۸

باری، این روزها که در معرض بمباران اطلاعات درست و نادرست قرار گرفته‌ایم، چاره‌ای نداریم جز بالا بردن قدرت تحلیل سیاسی. وظیفه‌ی جنبش دانشجویی هم در مرتبه‌ی اول، افزایش سطح تحلیل سیاسی خود است و در مرتبه‌ی دوم، همه‌ی افراد جامعه. که اگر این شد، آن وقت است که می‌توان در محقق شدن زودتر افق‌ها و آرمان‌های انقلاب، امیدوار شد.