نکات آزمایش خون که پزشک به شما نمی گوید

 یک آزمایش خون معمولی، تعداد کامل خونی است که به نام CBC نامیده می شود، تا سلول های خون و گلبول های سفید شما را بشمارد و سطوح هموگلوبین و دیگر اجزای خون را اندازه گیری کند. این آزمایش می تواند کم خونی، عفونت و حتی سرطان خون را کشف کند.یک تست خون معمولی دیگر، یک پانل متابولیک پایه برای چک کردن قلب، کلیه و کبد با نگاه کردن به گلوکز خون، کلسیم و سطوح الکترولیت است.

برای بررسی خطر بیماری های قلبی، ممکن است یک پانل لیپوپروتئین داشته باشید که میزان چربی خون شما، مانند کلسترول خوب (HDL)، کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید را اندازه گیری می کند. درک کامل از نتایج تست خون می تواند به شما کمک کند تصمیمات خوبی در مورد رژیم غذایی و سبک زندگی خود داشته باشید.

به طور آزمایش خون یک روند مربوط به علوم آزمایشگاهی است که بر روی یک نمونه خونی گرفته شده از سیاه رگ، سرخ رگ و یا مویرگ انجام می شود. در ادامه این بخش به جزئیات این آزمایش کاری نداریم بلکه در مورد نکاتی خواهیم گفت که پزشک با شما در مورد آنها صحبت نمیکند.
نکات درباره آزمایش خونی که پزشک به شما نخواهد گفت

1. خبر خوب درباره نتیجه تست خون من چیست؟
تست های خون معمولی عموما برای یافتن مشکلات انجام می شوند، بنابراین اگر CBC شما، شیمی خون و نتایج کلسترول در محدوده نرمال باشند، پزشک ممکن است در مورد گزارش تان چیزی به شما نگوید.
و یا ممکن است نسخه ای از آن را بدون هیچ توضیحی برای شما بفرستند اما حتی اگر اوضاع عادی بود، حتما پی گیری کنید و در مورد آزمایش خون خود با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید، این را موسسه ملی قلب، ریه و خون توصیه می کند. بپرسید که آیا از آخرین آزمایش تغییری رخ داده است یا خیر و این تغییرات به چه معناست.

2. "نرمال بودن" می تواند بین مردان و زنان متفاوت باشد:
اگر نتایج تست خون خود را با افرادی از جنس مخالف مقایسه کنید، ممکن است از یافتن تفاوت هایی شگفت زده شوید. به عنوان مثال، محدوده مرجع نرمال برای تعداد سلول های خونی قرمز در یک تعداد کامل خونی بین 5 تا 6 میلیون سلول در میکرولیتر مرد است، اما برای زنان بین 4 تا 5 میلیون سلول است.

3- "نرمال" هم می تواند و هم نمی تواند با سن تغییر کند:
برای برخی از تست ها، مانند تست هموگلوبین، نتایج نرمال با سن تغییر می کنند. برای مثال برای کودکان یک سطح هموگلوبین در حدود 11 تا 13 گرم/دسی لیتر، نرمال است در حالی که برای مردان مقدار حدود 14 تا 17 نرمال است، و برای زنان 12 تا 15 طبیعی است اما برای تست های دیگر مثل کلسترول LDL یعنی یک سطح کم تر از 100 میلی گرم / دسی لیتر بدون توجه به سن در نظر گرفته می شود.
گفته می شود که سن شما و دیگر عوامل ریسک برای بیماری های قلبی می توانند تاثیر بگذارند، اگر پزشک شما واکنش نشان داد یعنی تست خون شما سطح کلسترول بالایی را نشان می دهد.
اگر یک مرد بیش از 45 سال و یا یک زن بالای 55 سال داشته باشد و مبتلا به بیماری های قلبی یا دیابت باشند، به احتمال زیاد پزشک به شما توصیه خواهد کرد که اگر آن کمتر از 100 واحد نگه دارید و اقدام های لازم برای کاهش کلسترول LDL را انجام دهید.

4. نتیجه تست "مثبت" می تواند به معنای خبر خوب نباشد:
برخی تست های خون از طریق جستجو برای عواملی در نمونه خون شما هستند - در بین آن ها آزمون سلول داس شکل، تست اچ آی وی، تست هپاتیت سی و تست ژن BRCA2 یا MRCA1 برای سرطان پستان و تخمدان، به دنبال بیماری ها می گردند.
نتایج "مثبت" در نظر زمانی در نظر گرفته می شوند که این آزمایش نشانگر بیماری را پیدا کزده باشد - DNA، آنتی بادی یا پروتیین - که پزشک به دنبال آن می گردد. در این موارد نتیجه آزمون مثبت به این معنی است که شما ممکن است بیماری یا اختلالی داشته باشید و یا در صورت بیماری های عفونی، ممکن است در گذشته در معرض آن قرار داشته بودید.

5. نتیجه تست "منفی" اکثرا به معنای خوبی است:
"منفی" وقتی که به آزمایش خون می رسد، به معنای "بد" نیست.نتیجه منفی به این معنی است که این آزمایش چیزی که به دنبال آن بودید را تشخیص نداده، چه نشانگر بیماری باشد یا عامل خطر برای یک وضعیت سلامتی. زمانی که یک تست خون برای چک کردن یک بیماری عفونی دارید و نتیجه منفی می گیرید، این خبر خوبی است، یعنی تست هیچ مدرکی دال بر عفونت نیافت.
نکات جواب آزمایش خون

6. نتیجه آزمون اشتباه - مثبت ممکن است:
اولین تست غربالگری برای یک مشکل اغلب باید با یک آزمایش مشخص و تایید شود تا مشخص شود آیا نتایج برای سلامتی شما دقیق و معنی دار هستند یا خیر.
یک مثال، آزمایش سریع اچ آی وی وجود دارد، که اغلب دقیق است اما به ندرت منجر به مثبت بودن کاذب خواهد شد (یعنی نتیجه آزمون مثبت است)، اما فرد واقعا مبتلا به این بیماری نیست. این امر می تواند با تست های خاصی رخ دهد که آنتی بادی را اندازه بگیرند، زیرا می تواند یک مشکل ایمنی (مانند روماتیسم و یا چند استخوان myeloma) داشته باشد که با آنتی بادی تولید شده و تست تداخل می کند.

7. نتیجه آزمون اشتباه-منفی نیز می تواند اتفاق بیفتد:
گاهی اوقات یک تست، شاهدی بر بیماری و یا شرایط خاصی نیست، حتی با وجود این که واقعا این کار را انجام می دهید. برای مثال، اگر یک تست خون برای هپاتیت سی دادید و نتایج منفی بودند، اما در چند ماه گذشته در معرض این ویروس قرار داشتید، هنوز هم می توانید عفونت داشته باشید و آن را متوجه نشوید.
به طور مشابه، اگر در چند هفته اول عفونت مورد آزمایش قرار بگیرید، تست خون شما احتمالا منفی خواهد شد، چون بدن هنوز آنتی بادی هایش را تولید نکرده است.

8. ارزش های آزمون می تواند از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشد:
گزارش تکنسین های آزمایشگاه نتایج آزمایش خون را با محدوده ای که برای آن آزمایشگاه طبیعی در نظر گرفته شده است، مقایسه می کنند.دامنه مرجع این آزمایشگاه براساس نتایج آزمایش های بسیاری از افرادی است که قبلا در این آزمایشگاه تست شده اند.
این محدوده طبیعی ممکن است مانند آزمایشگاه دیگری نباشد، می توانید میزان اداره غذا و دارو را یادداشت کنید، پس اگر متوجه شدید که گزارش تست خون قبلی از گزارش های جدیدتر فرق می کند - تفاوت می تواند از آزمایشگاه باشد.

9. نتایج غیر عادی می تواند دلیلی بر بیماری نباشد:
نتیجه آزمون خارج از محدوده نرمال مقادیر آزمایشگاهی مورد انتظار ضرورتا به این معنا نیست که شما یک بیماری یا اختلال دارید.نتایج آزمایش می تواند به دلایل دیگری غیر طبیعی باشد.

اگر یک آزمایش گلوکز پلاسما داشتید و قبل از تست چیزی خورده باشید، یا شب قبل از تست مشروبات الکلی مصرف کرده باشید، نتایج ممکن است به طور موقت خارج از محدوده نرمال باشد، اما شواهدی از یک بیماری وجود ندارد. برای اجتناب از چنین مشکلاتی، بهتر است قبل از هر گونه آزمایش در آزمایشگاه، با پزشک خود صحبت کنید که شما باید قبل از آزمایش خون، کار خاصی بانجام دهید یا خیر.

10. اشتباهات اتفاق می افتند:
با اینکه جابه جا شدن نمونه ها نادر است، اما این اتفاق می افتد ؛ اینکه چگونه نمونه خون شما قبل از آنالیز مورد بررسی قرار می گیرد، می تواند بر نتایج تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر نمونه در ظرف نامناسب جمع آوری شود، به نحوی نامناسب تکان داده شود، یا برای مدت طولانی یا در دمای نادرست بماند، ممکن است نتیجه اشتباه شود.
هنگامی که ما به آزمایشگاه مراجعه می کنیم باید شرایط لازم را داشته باشیم زیرا در غیر اینصورت نمونه خون یا ادرار نامناسب می شود و نتیجه آزمایش حتی با بهترین دستگاه ها و کارکنان مجرب به درستی به دست نمی آید پس لازم است فرد مراجعه کننده به آزمایشگاه شرایط لازم برای نمونه گیری را داشته باشد.

«شرایط لازم» برای نمونه گیری چیست؟
در آزمایش های مختلف شرایط پیش از نمونه گیری متفاوت است . مثلا در آزمایش چربی باید 12 تا 14 ساعت غذا مصرف نکنیم و برای آزمایش خون 8 تا 16 ساعتناشتا باشیم و یا برای آزمایش آهن لازم است 12 ساعت مواد غذایی مصرف ننماییم. ناشتا بودن قبل از نمونه گیری سبب می شود تا سطح قند و چربی بالا نرود و جواب آزمایش صحیح باشد.
آزمایش دهنده باید قبل از انجام آزمایش غذای سبک مصرف کند و ساعات ناشتایی تا دادن آزمایش را چیزی به جز آب نخورد. مثلا در آزمایش چربی خون فرد آزمایش دهنده باید تا 12 ساعت قبل از آزمایش چیزی به جز آب مصرف نکند و از مصرف هر گونه ماده خوراکی و دخانیات بپرهیزد.

توجه داشته باشید قبل از انجام آزمایش آهن 48 ساعت از مصرف ویتامین ب12، داروها و مکمل های آهن دار اجتناب کنید.

اگر قبل از آزمایش دارو مصرف کنیم جواب آزمایش چگونه می شود؟
برخی از داروها بر آزمایشات تاثیر می گذارند و سبب می شوند که جواب آن نا صحیح گردد مثلا مصرف آنتی بیوتیک ها موجب منفی شدن جواب آزمایش های کشت باکتری و جستجوی انگل در مدفوع می شود .
لازم است فرد آزمایش دهنده قبل از نمونه گیری مسئولان آزمایشگاه را از مصرف داروهایی که دارد آگاه نماید . اگر مصرف دارو بر آزمایشات اثر داشته باشد باید پس از قطع دارو نمونه گیری مجدد انجام شود.
در این مواقع آزمایشگاه، از بیمار می خواهد تا با پزشک خود صحبت کند تا دارو را قطع نماید و سپس آزمایش دوباره صورت گیرد ویا گزارشی از تاثیر داروهای مصرف شده بر نتیجه آزمایش برای پزشک می نویسد.
از دیگر نکات مهم این است که دیابتی ها قبل از دادن آزمایش باید رژیمی مطابق با دستور پزشک خود داشته باشند.

پرتکرارترین آزمایش ها در کشورمان چه هستند؟
از پر تکرار ترین آزمایشات در کشورمان که بسیار انجام می پذیرند آزمایش های قند خون، چربی ها، اوره، کراتی نین، شمارش گلبول های خونی، آزمایش ادرار، مدفوع و خون مخفی و آزمایش بارداری در خانم ها می باشند.

چرا وقتی شرایط لازم آزمایش توسط بیمار رعایت می شود ، گاهی باز هم باید آزمایش تکرار شود؟
در برخی از مواقع نتیجه آزمایش طوری است که نه قطعا می توانیم آن را طبیعی بدانیم و نه می توانیم آن را غیر طبیعی قلمداد کنیم در اینصورت آزمایشگاه از فرد مورد نظر می خواهد که دوباره به آنجا بیاید تا آزمایشش تکرار شود.
در برخی موارد نیز آزمایشگاه با نتیجه غیر طبیعی آزمایش فردی مواجه می شود که دارای سابقه قبلی نبوده است که در اینصورت نیز باید نمونه گیری مجدد صورت گیرد . در برخی اوقات آزمایشگاه در صحیح بودن نتیجه آزمایش شک می کند و از فرد مراجعه کننده می خواهد دوباره آزمایش را تکرار کند.