موئلفه پس از عسگراولادی به راه دیگری می‌رود

 5سال پیش در چنین روزی حبیب‌الله عسگراولادی که نماد مؤتلفه شناخته می‌شد، چشم از جهان فروبست. شیوۀ او کدخدامنشی و میانجی‌گری بود. سنتی که پس از او ادامه نیافت...

 مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: «امروز پنجمین سالروز درگذشت حاج حبیب‌الله عسگراولادی، دبیر کل فقید و از پایه‌گذاران حزب مؤتلفه اسلامی است و این گفتار می‌خواهد این پرسش را بررسد که چه شد مؤتلفۀ پس از او به راهی دیگر افتاد؟

ابتدا باید روشن کنیم که آیا چنین مدعایی درست است یا نه و آیا واقعا حزب مؤتلفه در این ۵ سال با ۵۰ سال دیگر حیات خود متفاوت است یا نه؟


در انتخابات پیشین هم مؤتلفه به رسم گذشته پیش‌دستی کرد و قبل از دیگران مصطفی میرسلیم را به عنوان نامزد خود در انتخابات ۹۶ معرفی کرد. حاصل اما چه شد؟ جامعۀ روحانیت مبارز از او حمایت نکرد و پشت سر سیدابراهیم رییسی ایستاد و جالب این که در روزهای پایانی حزب از کاندیدای خود خواست به نفع رییسی کناره‌گیری کند اما میرسلیم اعتنا نکرد و در صحنه ماند؛ هر چند آرای اندکی به دست آورد.

شورای مرکزی اما به خاطر این تخطی با او برخورد نکرد؛ حال آن که در سال ۱۳۸۰ و پس از آن که مصطفی هاشمی‌طبا بر خلاف مصوبه حزب کارگزاران سازندگی رقیب سید محمد خاتمی شد، او را کنار گذاشتند.

روزگاری حزب مؤتلفه به عنوان جناح بازار شناخته می‌شد اما نفوذ خود را در بازار هم از دست داده است و حتی دیگر علاقه ندارند خود را بازاری معرفی کنند و تنها اسدالله عسگراولادی برادر حبیب‌الله عسگراولادی است که یادآور بازار است. تازه او اصراری ندارد خود را یک مؤتلفه‌ای تمام‌عیار معرفی کند و در گفت‌وگوی اخیر با انکار رابطۀ تشکیلاتی در حد سمپاتی دانسته است.

مؤتلفه نه‌تنها نفوذ گذشته بر روحانیت را ندارد که چنانچه گفته شد بازار نیز دیگر تحت تأثیر آنها نیست.

با درگذشت عسگراولادی ریاست کمیتۀ امداد را هم از دست دادند؛ هر چند بقایای مؤتلفه مانند حمیدرضا ترقی همچنان در این نهاد منصب دارند؛ نهادی که به شکل سابق اداره نمی‌شود و تصمیم مهندس فتاح برای فروش ساختمان‌های سوهانک به دانشگاه آزاد انبوهی از دانشجویان را در برابر این پرسش قرار داده است که این مجموعه با چنین ساختاری چه نسبتی با یک نهاد خدماتی داشته است؟

با این حال آن چه بیش از همه به موقعیت مؤتلفه آسیب رسانده، این است که جانشینان عسگراولادی نرم خویی و تلاش‌های میانجی‌گرایانۀ او را کنار گذاشته و گاه مانند جبهۀ پایداری موضع می‌گیرند تا جایی که محمدنبی حبیبی، دبیر کل کنونی مؤتلفه به تازگی دبیر کل محصور حزب اعتماد ملی را «محارب» خوانده است.

این در حالی است که مرحوم عسگراولادی تا ماه‌های آخر عمر برای حل مشکل تلاش می‌کرد و ریشه را در جای دیگری می‌جُست و لحنی متفاوت با ادبیات رسمی را به کار می‌گرفت.

مؤتلفه که روزگاری با عسگراولادی و بازار و روحانیت سنتی و نهاد مرجعیت شناخته می‌شد، اکنون تنها یادگاری از گذشته است و کاندیدای خود را هم نمی‌تواند به انصراف به سود دیگری وادارد و نامزد سابق آن نیز حشر و نشر گذشته را با آنان ندارد و به اعتدال‌گرایان و اصلاح‌طلبان نزدیک‌تر است.

در احزاب ریشه‌دار سیاسی بیش از خود افراد ادامۀ راه و مسیر اهمیت دارد و این که با درگذشت بنیانگذار و دبیر کل، حزب به مسیری دیگر بیفتد زیبنده نیست. از دکتر ابراهیم یزدی روزی سؤال شد که چرا دبیر کلی نهضت آزادی ایران را پذیرفته است و او پاسخ داد: از مهندس بازرگان شنیده بودم که دوست ندارم بعد از من بگویند حزب به او وابسته بوده و نتوانسته‌اند یک فکر را نهادینه کنند. از این رو دبیر کلی را پذیرفتم.

مؤتلفه اما به راهی دیگر افتاده و حزبی که در دوران عسگراولادی فقید به جبهۀ مشارکت، نامۀ سرگشاده یا سرگشوده می‌‌نوشت و مجموعۀ مکاتبات او با محمدرضا خاتمی و با خطاب صمیمانۀ «فرزند دو روح‌الله» بخشی از اسناد قابل اعتنای تاریخ معاصر است، حالا به جای تلاش‌های میانجی‌گرایانه دوست دارد خود را یک طرف دعوا نشان دهد؛ تا جایی که دبیر کل کنونی گاه از اصولگرایان رادیکال نیز مواضع تندتری اتخاذ می‌کند.

این در حالی است که سخنانی از این دست را خود اصولگرایان رادیکال هم جدی نمی‌گیرند.

کوتاه این که ۵ سال پس از درگذشت حبیب‌الله عسگراولادی، دبیر کل فقید مؤتلفه این حزب نه تنها نفوذ گذشته را ندارد، بلکه می‌کوشد با اتخاذ مواضع تند و حتی ائتلاف با پایداری در صحنۀ سیاسی باقی بماند یا منافع اقتصادی خود را حفظ کند؛ چندان که در مناظره‌های انتخاباتی در سال ۹۶ هم دیدیم که مهندس میرسلیم در مناظره اول در سیمای جمهوری اسلامی، سیمای یک اصولگرای سنتی را به خود گرفت با همان سابقه و صبغه‌ای که از مؤتلفه می‌شناختیم اما در مناظره‌های دوم و سوم لحن تندتری به خود گرفت.

البته شاید گفته شود که واگذاری دبیر کلی در حیات مرحوم عسگراولادی رخ داد و او در این جایگاه چشم از جهان فرونبست اما همچنان رهبر معنوی حزب باقی ماند و پس ازاو مؤتلفه دیگر«آن»ی نیست که بود.»