انتشار تصاویر فرزندان در فضای مجازی، زیر پا گذاشتن حریم شخصی آنهاست

یک استاد حقوق دانشگاه پیام نور گرگان گفت: والدین با انتشار عکس فرزندان خود در فضای مجازی در واقع حریم شخصی وی را نابود می‌کنند، در حالی که حق تصمیم‌گیری در این خصوص با والدین نیست.

دکتر «علی شاهینی» در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: رعایت حقوق و کرامت کودک توسط والدین در فضای مجازی ضروری است و رعایت نکردن آن به نوعی ورود به حریم خصوصی کودکانی است که به‌علت صغرسن خود قادر به تصمیم‌گیری و اعمال حق خود نیستند، البته این حق کودک قابل واگذاری با دیگران حتی والدین نیست و گاهی ممکن است رعایت نکردن حقوق کودک در این خصوص جرم و تخلف محسوب شده و قابل پیگیری نیز باشد.

وی افزود: فضای مجازی با انتشار تصاویر کودکان صفحه‌های پر مخاطبی را برای فروش محصولات مهیا کرده است، به طوری که برخی والدین حتی قبل از به دنیا آمدن فرزندشان با تصاویر سونوگرافی لحظه به لحظه دیگران را از چگونگی رشد و حتی روز و ساعت به دنیا آمدن کودک مطلع می‌کنند تا همگان برای به دنیا آمدن کودک لحظه شماری کنند. استفاده ابزاری از کودک از همان لحظه به دنیا آمدن شروع و تا 5 و 6 سالگی ادامه دارد.

شاهینی خاطرنشان کرد: بنگاه‌های اقتصادی و مراکز تولیدی با همراهی و مشارکت والدین برای فروش محصولات از تصاویر کودک استفاده ابزاری می‌کنند. والدین با قرار دادن شیرین زبانی‌ها در فضای مجازی و گاهی با پوشش یک دست با کودک و انتشار آن در دنیای مجازی، کسب درآمد می‌کنند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در واقع والدین فرزندانشان را ابزاری برای کسب درآمد و تبلیغ محصولات شرکت‌ها قرار می‌دهند که این رفتار والدین با برخی قوانین در حقوق کودک و کنوانسیون‌های حمایت از حقوق کودک و قانون جرایم رایانه‌ای منافات دارد و گاهی جرم محسوب شده و قابلیت پیگیری حقوقی و کیفری دارد.

وی با اشاره به عضویت ایران در پیمان نامه حقوق کودک، گفت: بر اساس این پیمان نامه، کودک حق برخورداری از حریم خصوصی و کرامت انسانی را داشته و سوءاستفاده از تصویرش توسط والدین چه با هدف درآمدزایی باشد یا خیر، بدون اجازه کودک، نقض حریم خصوصی او و سبب وارد شدن خدشه به کرامتش می‌شود.

شاهینی با یادآوری این‌که والدین حق دخالت در امور مالی فرزندان خود را نیز ندارند، تصریح کرد: برای نمونه در صورتی که اما کودک معامله ای انجام دهد و پس از بزرگ شدن او بفهمد این معامله به زیانش بوده، قابل رسیدگی است و می تواند طلب خسارت کند.

کودک‌آزاری تعقیب قضایی دارد

این استاد دانشگاه با بیان این‌که در ایران در خصوص صیانت از حقوق کودک در فضای مجازی مقررات معینی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: با این حال حمایت از کودک مبنای فقهی و مدنی دارد هم‌چنین در صورتی که جرایم رایانه‌ای رخ دهد که طی آن‌ها از افراد کمتر از 18 سال سوءاستفاده شود، می‌توان به صورت موردی در دادگاه رسیدگی کرد.

شاهینی در ادامه گفت: از سوی دیگر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان خانواده‌ها را به نگهداری کودکان ملزم و از هرگونه آزار جسمی یا روحی منع می‌کند و بهره‌کشی از کودک زیرپا گذاشتن این قانون بوده و قابل تعقیب کیفری است.

وی با اشاره به این‌که انتشار تصاویر کودک و ورود به حریم خصوصی وی می‌تواند جرم تلقی شود، افزود: دادستان به‌عنوان مدعی‌العموم می‌تواند به این قضیه ورود کرده و از ولی قهری کودک شکایت کند.

فرهنگ سازی و آموزش، بهترین راهکار

این استاد حقوق با بیان این‌که هر کس حق آزادی بیان داشته و می‌تواند اطلاعات خود و نه فرد دیگری را منتشر کند، تصریح کرد: در این خصوص می‌توان به ماده 19 میثاق نامه بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و ماده 17 کنوانسیون حقوق کودک در سطح بین‌المللی برای دفاع از حقوق کودک استناد کرد.

شاهینی با بیان این‌که در دیگر کشورهای دنیا به حقوق کودک توجه شده و این مسائل قابل رسیدگی است، گفت: بهترین راهکار فرهنگسازی و آموزش است و از آن جایی که بسیای از خانواده‌ها از این موضوع اطلاعی ندارند، بهتر است به وسیله شبکه‌های اجتماعی این فرهنگسازی انجام شود.

وی یادآور شد: بسیاری از پدر و مادرها فکر می‌کنند وقتی صاحب فرزند شدند مالک او نیز هستند در حالی که نمی‌توانند به جای فرزند خود تصمیم بگیرند. بنابراین به نظر می‌رسد رسیدگی به این موضوع از یک سو نیازمند تدوین قوانین و چارچوب‌های معینی از سوی قانون‌گذاران و از سوی دیگر توجه بیشتر دستگاه‌های نظارتی است.