فوتبال مهم‌تر است یا مجلس؟

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی نوشت:دو شبکه تلویزیونی در ایران به ورزش می‌پردازند. شبکه ورزش مختص پخش مسابقات ورزشی است و شبکه سه هم عمدتاً مسابقات ورزشی بالاخص فوتبال را «مستقیم پخش می‌کند.»

برنامه «نود» پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون هم به کنکاش در فوتبال و شفاف‌سازی همه ابعاد آن، از بررسی درستی تصمیم داوران تا پشت‌پرده قراردادهای بازیکنان، امور حکمرانی فوتبال (برنامه و اقدامات فدراسیون و سازمان لیگ) و بررسی تأثیرات هر تحولی در فوتبال اختصاص دارد. کارکرد برنامه نود، شفاف‌سازی است.

شفاف‌سازی نه فقط در فوتبال بلکه برای کل کشور ضرورت دارد و یکی از جاهایی که باید شفاف شود مجلس شورای اسلامی است. شما به احتمال قریب به یقین با من هم‌عقیده هستید که مجلس مهم‌تر از لیگ فوتبال است و بنابراین شفاف‌سازی در امور مجلس (و البته سایر ارکان حکومت) مهم‌تر از شفاف‌سازی در فوتبال است. بیایید مجلس و فوتبال را مقایسه کنیم و به چند نتیجه برسیم.

 رأی داور فوتبال بر سرنوشت تیم‌ها و هواداران‌شان مؤثر است و چون رأی داور شفاف و جلوی چشم صدها هزار بیننده اعلام و در برنامه نود موشکافی می‌شود، بر سرنوشت داور اثر دارد. داور بد جریمه می‌شود و برای مسابقه‌های بعدی استفاده نمی‌شود. رأی نماینده مجلس هم بسیار بیشتر از رأی داور فوتبال بر زندگی مردم اثر می‌گذارد. شایسته است رأی نماینده شفاف باشد تا مردم بدانند چه کسی با چه ویژگی‌هایی به نمایندگی از آن‌ها در مجلس حضور دارد. شفافیت رأی نشان می‌دهد رأی‌دهنده، نماینده کیست؛ نماینده مردم یا نمایندگی‌کننده منافع دیگران؟ باید مشخص باشد که هر نماینده به کدام طرح‌ها و لوایح، چگونه رأی داده است.

 نماینده نه فقط در نطق‌ها و مصاحبه‌هایش، بلکه در یکی از مهم‌ترین لحظه‌های رفتار نمایندگی، یعنی در لحظه رأی دادن باید زیر نظر مردم باشد.

 مسابقه فوتبال پخش مستقیم می‌شود و مردم عملکرد بازیکنان را می‌بینند. چرا نباید مذاکرات کمیسیون‌های مجلس که مستقیماً بر سرنوشت و زندگی مردم اثر دارد به صورت مستقیم از تلویزیون پخش مستقیم شود؟ اگر بودجه صدا و سیما و منابع بیت‌المال را می‌شود برای پخش مسابقات فوتبال لیگ کشورهای اروپایی خرج کرد، چرا نشود این هزینه را برای پخش مستقیم مذاکرات کمیسیون‌های مجلس صرف کرد؟ اگر مذاکرات کمیسیون‌ها – مگر در موارد محرمانه – مستقیم پخش شود، نماینده مجلس و نمایندگان دولت حواس‌شان را جمع می‌کنند که حرف غیرکارشناسی نزنند، تا منافع مردم و نه منافع فلان گروه قدرتمند را اولویت بدهند.

 نماینده وقتی رأی مخفی داشته باشد و سخنانش در کمیسیون‌های مجلس به اطلاع مردم نرسد، می‌تواند در قبال رأی و سخنش بی‌مسئولیت شود. اگر متن لایحه و قانون را نخوانده باشد، و اگر استدلالش در مقابل مقامات دولتی استوار نباشد، هیچ ناظری برای آشکار شدن کاستی‌هایش مشاهده نمی‌کند. فقدان نظارت عمومی بر مجلس مسبب تضعیف‌ مسئولیت‌پذیری است.

 بهتر است ما هم راه بقیه کشورهای دنیا را در زمینه افزایش شفافیت مجلس پیش بگیریم. بسیاری از کشورها همان گونه که رسانه اختصاصی برای پخش زنده فوتبال دارند و چندین برنامه تلویزیونی هم به شرح و تفسیر فوتبال می‌پردازند، کانال‌های تلویزیونی، رادیویی و اینترنتی برای پخش جلسات مجالس خود دارند و آراء نمایندگان شفاف است. کانال‌های پخش فوتبال در دنیا اغلب پولی است و کانال پخش مذاکرات مجالس و دسترسی به آراء نمایندگان مجانی است. ما در این مسیر نیز معکوس رفته‌ایم. دسترسی به فوتبال مجانی و دسترسی به رأی نمایندگان و مذاکرات کمیسیون‌های مجلس ناممکن است.

 اگر به دنبال راهی برای بهبود کیفیت حکومت در ایران هستید که در نهایت به بهبود کیفیت زندگی شما هم منجر خواهد شد، به هر طریق که می‌توانید برای تصویب شفاف شدن رأی نمایندگان مجلس و اختصاص کانالی تلویزیونی یا اینترنتی برای پخش مستقیم مذاکرات جلسات کمیسیون‌های مجلس تلاش کنید. اگر می‌پسندید، این متن را به هر کسی که می‌شناسید ارسال کنید و از نمایندگان شهر و شهرستان خود بخواهید به طرح شفافیت آراء نمایندگان مجلس رأی مثبت دهند. مجلسی که شفاف باشد، می‌تواند از دیگر دستگاه‌ها نیز شفافیت مطالبه کند.