تنش با آمریکا برای عربستان چه پیامدهایی دارد؟

 در ادامه کشمکش‌های آمریکا و ریاض بر سر مساله ناپدید شدن روزنامه‌نگار منتقد عربستانی، کارشناسان می‌گویند که تنش عربستان با آمریکا به هردوی آنها آسیب می‌زند اما در صورت تشدید تنش، این سعودی‌ها هستند که از پای در می‌آیند و ممکن است حتی به تغییر رژیم عربستان هم بینجامد.

خبرگزاری فرانسه در گفت‌وگو با کارشناسان مسائل سیاسی به دنبال پاسخی برای پرسش‌ها درباره پیامدهای تنش‌های ایجاد شده میان آمریکا و عربستان بر سر ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی گشته و می‌نویسد: "پس از انتشار گزارش‌هایی از قتل جمال خاشقجی در داخل کنسولگری عربستان در استانبول، مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آمریکا با ملک سلمان، پادشاه عربستان گفت‌وگویی فوری داشت.

ناپدید شدن خاشقجی متحدان عربستان را غافلگیر کرد و موجب شد تا آمریکا که بزرگ‌ترین شریک تجاری ریاض است، این کشور را به در نظر گرفتن "مجازاتی شدید" تهدید کند.

ژان فرانسوا سزنک، کارشناس ارشد مرکز انرژی جهانی شورای آتلانتیک می‌گوید، عربستان به رغم آن که بزرگ‌ترین صادرکننده نفت است و روزانه میلیون‌ها بشکه نفت به آمریکا می‌فروشد، از استفاده از این طلای سیاه به عنوان ابزاری برای نفوذ، سود چندانی نمی‌برد.

این کارشناس بر این باور است که چنین اقدامی "وجهه عربستان را به عنوان یک تامین کننده قابل اعتماد نفت، کاملا تخریب کرده" و فرزند قدرتمند پادشاه سعودی یعنی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان را تضعیف می‌کند.

ناپدید شدن خاشقجی و اتهاماتی که به دنبال این اتفاق علیه عربستان مطرح شد، دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا را که روابط شخصی‌اش با محمد بن سلمان را به ستونی برای استراتژی خاورمیانه آمریکا تبدیل کرده بود، شرمسار کرده است. رییس جمهور آمریکا برای مهار ایران و همچنین پر کردن شکاف تامین مشتقات نفتی در آستانه اعمال دور دوم تحریم‌ها علیه تهران روی عربستان حساب می‌کرد.  

ممکن است اعضای کنگره آمریکا -چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه- به توقف فروش تسلیحات به ریاض رای مثبت دهند اما اگر ثابت شود که مقامات عربستانی در ناپدید شدن خاشقجی دست داشته‌اند، کاخ سفید برای اعمال سیاست‌های مجازاتی علیه این افراد تحت فشار قرار خواهد گرفت.

فرانسوا هیزبرگ، مشاور ویژه بنیاد تحقیقات استراتژیک پاریس می‌گوید: ترامپ در هم شکسته شده است و اظهاراتش (در خصوص مساله خاشقجی) متناقض هستند اما کنگره از این مساله نمی‌گذرد.

این بحران بازار سهام عربستان را هم تحت تاثیر قرار داده و گزارش‌ها حاکی از آن است که این مساله قرارداد 400 میلیون دلاری ریاض و آژانس استعدادیابی "اندور" هالیوود را نیز تهدید کرده است. با این حال عربستان همچنان مدعی دست نداشتن در پرونده خاشقجی است و یکی از مقامات ارشد ریاض نیز با تاکید بر "تاثیر بزرگ و حیاتی بودن نقش عربستان در اقتصاد جهانی"، تهدید کرده است که "هرگونه اقدام (مقابله‌ای) را با اقدامی بزرگ‌تر پاسخ می‌گویند".

سزنک، پژوهشگر ارشد مرکز انرژی جهانی شورای آتلانتیک همچنین معتقد است که اگر این بحران تشدید شود، محمد بن سلمان از چین درخواست خواهد کرد که بهای نفت خریداری شده را به جای دلار در واحد یوان پرداخت کند.

او می‌گوید: چنین اقدامی کل اقتصاد جهانی را دچار بی‌ثباتی کرده و باعث می‌شود که آمریکا اقدامات شدیدی را در پیش بگیرد که ممکن است به تغییر رهبری ریاض بینجامد.

ریچارد لوبارون، سفیر سابق آمریکا در کویت و کارشناس ارشد شورای آتلانتیک نیز معتقد است که ریاض "راه‌های گوناگونی" برای واکنش به اقدامات مجازاتی دارد اما "هیچ‌یک از آن‌ها در کوتاه یا بلند مدت به آنان کمک نخواهد کرد زیرا چنین تمهیداتی وجهه رو به رشد سعودی‌ها را در غیرقابل پیش‌بینی بودن و گستاخی خراب‌تر می‌کند.

او می‌گوید، ریاض می‌خواهد سرمایه‌گذاران بین‌المللی را برای حمایت از کمپین اصلاحات اقتصادی بن سلمان جذب کند.

هیزبرگ نیز معتقد است که تحریم نفت عربستان خوشحالی تولیدکنندگان نفت شیل آمریکایی را به دنبال خواهد داشت.

او می‌گوید، توقف فروش‌های تسلیحاتی آمریکا به عربستان از سوی کنگره ممکن است ریاض را بر آن دارد که "به روسیه رو بیاورد" اما وابستگی فعلی عربستان به سیستم‌های تسلیحاتی آمریکا به دلیل "مشکلات جدی در زمینه قطعات یدکی" به زودی آن را آسیب‌پذیر خواهد کرد.

به گفته هیزبرگ، این تنش‌ها همچنین بر شراکت اطلاعاتی و تجارت میان عربستان و کشورهای غربی نیز تاثیرگذار است اما عربستان "علاقه‌ای به پیشروی تا این حد ندارد".

پژوهشکده "کپیتال اکانامیکس" لندن نیز در این خصوص می‌گوید، با اینکه ذخایر گسترده ارزی عربستان در این بحران به این کشور کمک خواهد کرد اما بن‌بست فعلی میان این متحدان بر بازارهای مالی عربستان تاثیر خواهد گذاشت.

مرکز "سوفان" آمریکا با انتقاد از رویکرد ترامپ می‌گوید، روابط عربستان و آمریکا "از زمان ولیعهدی بن سلمان نشان‌دهنده مشکلات روابط مبتنی بر اشخاص به جای روابط بر مبنای ضوابط است".

ترامپ گفته است، سعودی‌ها می‌توانند هزینه‌های نظامی خود را به چین با روسیه پرداخت کنند و این برای آمریکا به معنی از دست دادن قراردادی 110 میلیارد دلاری برای فروش تسلیحات است اما روزنامه نیویورک تایمز این آمار را "شدیدا غلو شده و گمراه‌کننده" دانسته و نوشته است: این بسته اساسا شامل اسنادی درباره قصد و نیت‌ها و تمایلات دو طرف است و قراردادهای واقعی را شامل نمی‌شود".

سزنک می‌گوید، پیامدهای منفی تشدید این اوضاع برای پادشاهی سعودی از پیامدهای مثبت آن بیشتر است و "چنین اقداماتی تنها برای وقت خریدن به منظور یافتن یک راه‌حل است".