پشت صحنه بازار پتروشیمی‌ها چه می‌گذرد؟

 مدیرعامل تاپکو با انتقاد از عدم یکپارچه بودن مجتمع‌های پتروشیمی داخلی در بازارهای جهانی، درمورد وضعیت بورس اظهار کرد: اخیراً برای پیدا کردن مشتری برای محصول در بورس با مشکل مواجه بودیم. محصولی را در چند نوبت در بورس عرضه کردیم و خریداری برای آن پیدا نشد، همین کالا اما بعد از افزایش قیمت ارز در بورس نه تنها به فروش می‌رسید، بلکه از سقف رقابت هم عبور می‌کرد و باز هم عطش آن در بازار وجود داشت؛ همین‌ها به عنوان مصرف داخل خریداری می‌شد و از طریق زمینی به کشورهای همسایه منتقل و زیر قیمت‌های صادراتی ما به فروش می‌رسید.

حسین نجفی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به رقابت مجتمع‌های پتروشیمی با یکدیگر اظهار کرد: مجتمع‌های پتروشیمی با پتروشیمی های دیگر از لحاظ روابط خرید و فروش مانند یک مشتری رفتار می‌کنند. متاسفانه در حال حاضر مجتمع‌های پتروشیمی ایرانی در بازارهای منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای با یکدیگر رقابت دارند. این در حالی است که باید با پتروشیمی‌های خارجی رقابت کنیم.

وی با تاکید بر اینکه محصولات ایرانی باید به صورت یکپارچه در بازارهای بین‌المللی عرضه شود، افزود: ادامه این شرایط قطعاً اقتصاد صنعت پتروشیمی را با مشکلات عدیده مواجه خواهد کرد. چرا که در آینده نه چندان دور مصرف‌کنندگان بزرگ محصولات پتروشیمی مثل هند و چین خود به تولید کننده و حتی صادرکننده محصولات پتروشیمی در برخی گریدها تبدیل خواهند شد. همچنین آمریکایی‌ها با توجه به حجم انبوه تولید از منابع هیدروکربوی غیرنرمال و هزینه‌های تولید بسیار پایین اگر به تولید برخی محصولات ورود کنند، قطعا تولیدکنندگان فعلی را دچار مشکل خواهد.

مدیرعامل تاپکو با بیان اینکه صادرات ایران در حوره پتروشیمی سالانه حدود ۱۵ میلیون تن است، گفت: شرکت تاپکو متعلق به پتروشیمی جم و میزان صادرات ما سال گذشته ۷۰ هزار تن بود و برای صادرات از پتروشیمی جم، ایلام، تبریز و... و. خرید کردیم. نجفی با تاکید بر اینکه مجتمع های پتروشیمی ایرانی در بازار بین‌الملی باید یک هماهنگی و هم افزایی داشته باشند، اظهار کرد: برنامه ریزی برای اجرای چنین ایده هایی، چه به صورت متمرکز و چه غیر متمرکز اما به صورت هماهنگ درست است. در مورد اجرای برنامه در گذشته، البته مشکلات و سوابق منفی وجود داشته است. بعضی پتروشیمی‌ها نتوانسته‌اند مطالبات خود را دریافت کنند. قاعده کار این است که برخی تضامین محکم باید در بازارهای بین المللی  مثل بیمه‌ها وارد بازارهای بین المللی شد.

وی  درمورد کم بودن میزان صادرات و عملکرد شرکتی که در استانبول ثبت شده است و اینکه گزارش های حسابرسی روی سایت کدال نشان می دهد که حساب های تاپکو هنوز باز است توضیح داد: اعتماد یک موضوع دو جانبه است. قطعاً ۵۰ درصد آن دست ماست. ممکن است علی رغم تلاش ما برای فراهم آوردن همه عوامل اعتمادساز، طرف مقابل به ما اعتماد نکند. آنچه به عنوان پیش فرض مطرح شده در مورد تناژ ۷۰ هزار تن، نسبت به کل صادارت ایران عددی جزئی است، ولی کوچک بودن این عدد بیشتر ناشی از نبود ابزار بوده و نه عدم اعتماد. ما اگر ابزار مناسب نظیر نقدینگی کافی، ساختار مناسب  و ... را در اختیار داشتیم قطعاً  بیشتر می‌توانستیم بفروشیم.

مدیرعامل تاپکو در پاسخ به این سوال که چرا برخی حساب‌های تاپکو هنوز باز است، گفت: واقعیت  این است که ما در ساختارمان حسابرسی فروش نداشتیم، بلکه حسابداری حقوق و دستمزد وجود داشته است. چون همه عملیات حسابداری فروش توسط خود جم انجام می‌شد. زمانی  که اینجا به بحث خرید و فروش ورود می کنند، هنوز شرکت به پشتیبانی مالی و حسابداری خرید و فروش تجهیز نشده بود و این موجب می شود که یک سری ابهاماتی از لحاظ مستندسازی به وجود آید. شرکت در حالی وارد مقوله خرید و فروش  شده بود که کسانی که اینجا به عنوان حسابدار مشغول به فعالیت بوده‌اند. دراین بخش مستند سازی در زمان مناسب انجام نشد.

نجفی در ادامه با بیان اینکه کمیته فروش جم تصمیم می گیرد که بخشی از محصولات را به بازار داخل اختصاص یابد و چه میزانی صادر شود، توضیح داد: البته در آنجا هم عوامل  مختلف در نظر گرفته می شود. وقتی نیاز به نقدینگی ریالی  زیاد می‌شود، کمیته تصمیم  می‌گیرد که فروش داخل را تقویت کند. در برخی مواقع نیازهای ارزی برای تامین تجهیزاتی نظیر کاتالیست مطرح می‌شود، پس فروش صادارتی تقویت می‌شود. این موضوع حتی بر سیاست‌های کلان در مواقع خاص تغییراتی ایجاد می‌کند.   دوم مقررات کلان است. بر اساس مقررات برای پتروشیمی  یک کف برای عرضه محصولات در بورس در نظر گرفته شده که موظف هستیم این کف را تامین کنیم که حدود ۲۳۵ هزار تن در سال جاری  در نظر گرفته شده است.

وی درمورد وضعیت بورس اظهار کرد: اخیراً برای پیدا کردن مشتری برای محصول در بورس با مشکل مواجه بودیم. محصولی را در چند نوبت در بورس عرضه کردیم و خریداری برای آن پیدا نشد، بر اساس مقررات می‌توانیم این محصول را در بازار آزاد به فروش برسانیم. برای فروش این محصول  در خارج از بورس هم با سختی و درخواست امتیازاتی از سوی مشتریان مواجه شدیم. همین کالا اما بعد از افزایش قیمت ارز در بورس نه تنها به فروش می‌رسید، بلکه از سقف رقابت هم عبور می‌کرد و باز هم عطش آن در بازار وجود داشت. همین‌ها  به عنوان مصرف داخل  خریداری می شد و از طریق زمینی به کشورهای همسایه منتقل و زیر قیمت های صادراتی  ما به فروش می رسید.

مدیرعامل شرکت تاپکو در ادامه با تاکید بر اینکه یکی از دلیل عدم استفاده از فاینانس عدم شفافیت در نگاه نظام مالی  بین الملل است، اظهار کرد: میان مقررات مالی ایران و دنیا شکاف وجود دارد. این شکاف باعث شده که ما نتوانیم با دنیا هماهنگ بشویم. به‌عنوان نمونه در مورد «ال سی» ها این موضوع را می‌توانیم ببینیم. در حالی که روابط  ال‌سی وجود  داشت ما نتوانستیم از این فرصت بعد از برجام استفاده کنیم. مقررات ما با مقررات بین المللی خیلی متفاوت است. ما هنوز در سی سال پیش مانده‌ایم. به عنوان نمونه آنچه در بورس  به یک معنا بر روی آن ارزش گذاشته می‌شود، دارایی است. امروز در دنیا چنین روشی منسوخ شده است. مثلا  ارزش بانک را بر اساس دارایی‌هایش نمی‌سنجند بلکه بر اساس درآمد های ناشی از بانکداری او، سهامش را ارزش گذاری می کنند.