ماموریت نشدنی ترکیه در ادلب

 "همزمان با درگیری حامیان اصلی سوریه با شورشیان این کشور، ترکیه با مسئولیت خطیری مواجه است و طبق توافق جدیدش با روسیه باید متحدان شبه‌نظامی خود در ادلب را خلع سلاح کرده و نیروهای افراطی را نیز نابود کند."

روزنامه واشنگتن پست در مطلبی به نقش ترکیه در مساله ادلب پرداخته و نوشته است: نیروهای متحد سوریه و روسیه تهدید کرده‌اند که اگر ترکیه موفق به انجام این کار نشود، حمله‌ای تمام‌عیار را برای بازپس‌گیری ادلب صورت خواهند داد که نهادهای امدادی می‌گویند، ممکن است ویرانگرترین حمله در جنگ سوریه باشد و بهایی هنگفت برای ترکیه خواهد بود.

رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه و ولادیمیر پوتین، همتای سابق او در 17 سپتامبر طرحی را مطرح کردند تا از خونریزی جلوگیری کرده و به ترکیه زمان بیشتری بدهد تا نیروهای تحت حمایت خود را برای خلع سلاح متقاعد کند. طبق این طرح، سربازان روسیه و ترکیه در منطقه غیرنظامی‌شده‌ای گشت‌زنی و در نهایت مسیرها به ادلب را برای رفت‌وآمد باز خواهد کرد.

ادلب که جمعیت آن به سختی به سه میلیون نفر می‌رسد، ممکن است بازپس گرفته شود اما سرنوشت این استان به طور قطعی مشخص نیست. این منطقه آخرین مقر اپوزیسیون سوریه پس از نزدیک به هشت سال درگیری است و ترکیه به دلیل داشتن مرز با این استان و همچنین سربازانی که در آن دارد، با شرایط حساسی روبه‌رو است.

سم هلر، تحلیلگر "گروه بین‌المللی بحران" می‌گوید: منافع ترکیه به گونه‌ای وابسته به منافع ادلب است که ترکیه را بیش از سایر طرف‌ها آسیب‌پذیر می‌کند.

به گفته هلر، ترکیه با کمک به حفظ ادلب در دستان اپوزیسیون در این منطقه اعمال نفوذ می‌کند و همین امر نقش ترکیه در مذاکرات با موضوع آینده سیاسی سوریه را افزایش می‌دهد. حضور ترکیه در ادلب همچنین روسیه را وادار می‌کند که به منافع آنکارا توجه بیشتری داشته باشد.

ترکیه اما به طرز خطرناکی در معرض برخی تهدیدها قرار دارد. هلر می‌گوید: اگر ادلب سقوط کند، ترکیه با پیامدهای فاجعه‌باری مواجه خواهد شد.

درگیری برای بارپس‌گیری ادلب می‌تواند میلیون‌ها مهاجر جدید را به سوی مرز ترکیه روانه کند و مقامات نگران آن هستند که چنین مساله‌ای می‌تواند به آشفتگی‌های داخلی در ترکیه منجر شود.

به گفته سونر چاغاپتای، نویسنده کتاب "سلطان جدید: اردوغان و بحران ترکیه مدرن"، هم‌اکنون بیش از سه میلیون سوری در ترکیه زندگی می‌کنند و در شرایطی که عناصر اندکی برای اتحاد بیشتر مردم ترکیه وجود دارد، یکی از آن اشتراکات مخالفت با مهاجران سوری است.

سازمان ملل گزارش کرده است که با مطرح شدن حمله به ادلب در هفته‌های اخیر، بیش از 30 هزار نفر به بخش‌های دیگری از ادلب گریختند که اخیرا برخی از آنان به خانه‌های خود بازگشته‌اند.

دولت ترکیه همچنین نگران آن است که شبه‌نظامیانی به میان آوارگان سوری نفوذ کرده باشند و شهرهای ترکیه و حتی کشورهای اروپایی را نسبت به حملات افراطگرایان آسیب‌پذیر کنند.

متین گورجان، یک مشاور نظامی سابق ترکیه در ستونی که برای "المانیتور" نوشته، اظهار کرده است: این خطر وجود دارد که گروه‌های مسلح افراطی که از اقدامات میانجی‌گرانه آنکارا خشمگین هستند، ترکیه را با حملات تروریستی مجازات کنند.

ترکیه مدت‌ها با نیروها و تجهیزات نظامی خود از شبه‌نظامیان سوریه در ادلب حمایت کرده و به دنبال جداکردن نیروهای وابسته به القاعده از عمده شبه‌نظامیان سوریه بوده است.

به گفته گورجان، ترکیه به تازگی بر مبنای توافقی که پیشتر با روسیه و ایران به دست آمد، پاسگاه‌های نظارتی خود در ادلب را بار دیگر فعال و تانک‌ها، کماندوها و سیستم‌های پرتاب موشکی را نیز در این منطقه مستقر کرده است.

این کارشناس نظامی می‌گوید، هدف این اقدام این است که ترکیه تعهد خود را نسبت به ادلب نشان داده و تدابیر نظامی خود را علیه حملات شبه‌نظامیان افزایش دهد.

جان ایگلند، یکی از مقامات ارشد سازمان ملل در ژنو به خبرنگاران گفت: این توافق زمان بیشتری را برای ادامه فعالیت دیپلمات‌ها و سیاستمداران به منظور جلوگیری از اقدامی که همچنان می‌تواند برای غیرنظامیان بسیار بد باشد، به دست می‌دهد.

وی افزود: این یک توافق صلح نیست، بلکه "جلوگیری از جنگی تمام عیار" است. این توافق اما چیزی را که به نظر می‌رسید شمارش معکوس بی‌وقفه‌ای برای درگیری باشد، متوقف کرد.

ترکیه اکنون با ضرب‌الاجلی حساس و به گفته برخی ناواقعگرایانه برای متوقف کردن فعالیت شبه‌نظامیان متحد و متقاعد کردن گروه‌های وابسته به القاعده برای دست کشیدن از مبارزه روبه‌رو است.

به موجب این توافق که به امضای اردوغان و پوتین رسید، تا 10 اکتبر همه تسلیحات سنگین از جمله تانک‌ها، خمپاره‌اندازها و سیستم‌ها توپخانه‌ای باید از ادلب خارج شوند و تا 15 اکتبر نیز همه گروه‌های تروریستی از جمله هیئت تحریر الشام باید از این منطقه پاکسازی شوند.

آرون اشتاین، یکی از کارشناسان ارشد مرکز رفیق حریری در شورای آتلانتیک در توییتر نوشت: این توافق ضرب‌الاجل‌های دشواری را برای ترکیه به منظور متوقف کردن شرکایش در حل مساله هیئت تحریر شام تعیین می‌کند و این ضرب‌الاجل‌ها به سرعت فرا می‌رسند.

هیئت تحریر شام این توافق را تلاشی برای "تضعیف مجاهدین" دانسته است.

سامی کوهن، ستون‌نویس کهنه‌کار امور خارجی ترکیه در روزنامه "ملیت" این کشور این توافق را مورد سوال قرار داد و نوشت: تروریست‌ها از ادلب به کجا خواهند رفت؟ در آن‌جا چه کار خواهد کرد؟ آیا از اقدامات خود دست می‌کشند و توافق می‌کنند که به جامعه سوریه بازگردند؟ احتمال بدبینانه‌تر این است که گروه‌های تروریستی سلاح‌ها و موقعیت خود را تسلیم نکرده و در برابر سربازان ترکیه مقاومت می‌کنند.

اگر ترکیه نتواند متحدان شبه‌نظامی خود را متقاعد کند که از این توافق پیروی کنند، این نیروها از امروز هم متخاصم‌تر می‌شوند.

سخنگوی جبهه آزادی ملی که یکی از ائتلاف‌های تحت حمایت ترکیه در ادلب است، اظهار کرده است که گروه‌های شبه‌نظامی هنوز در حالت هشدار جدی قرار دارند.

این سخنگو همچنین گفته است: فکر نمی‌کنم ترکیه در مذاکره با روسیه چیزی به روس‌ها بدهد. این کشور از آغاز حامی انقلاب سوریه بوده است.

وی همچنین تاکید کرده است: ترکیه می‌داند که اگر عملیات نظامی صورت گیرد، مردم ادلب به مناطق تحت کنترل دولت سوریه بازنمی‌گردند، بلکه سعی می‌کنند به ترکیه بروند و ترکیه این را نمی‌خواهد.