کره زمین در آستانه "نقطه بی‌بازگشت"

دانشمندان علوم آب و هوایی در آخرین مطالعات خود هشدار داده‌اند که زمین به سرعت به سمت «نقطه بدون بازگشت» پیش می‌رود، مگر اینکه انسان‌ها بلافاصله وارد عمل شوند.

۳۰ سال از زمانی که جیمز هانسن، دانشمند آمریکایی به کنگره ایالات متحده درباره تغییرات اقلیمی هشدار داد و دومین مهر تایید این اتفاق بزرگ از سوی داگلاس برنیکلی، دانشمند برجسته ناسا نیز زده شد، می‌گذرد. اکنون ۳۰ سال پس از این پیش‌بینی‌ها تغییرات اقلیمی بطور گسترده‌ای به وقوع پیوسته است؛ به طوری که زمین به شکل قابل توجهی گرم‌تر، وقوع طوفان‌ها و سیل‌ها بیشتر و خشکسالی سطح وسیع‌تری از جهان را در برگرفته است. تغییرات اقلیم تا به امروز میلیاردها تُن از یخ‌های قطبی را ذوب کرده و همچنین سطح آب دریاها را تا تریلیون‌ها گالن آب بالا آورده و میزان آتش‌سوزی‌های جنگلی را به طور گسترده‌ای افزایش داده است.

تغییرات اقلیم با زمین چه کرده است؟

طبق اعلام اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده آمریکا طی این ۳۰ سال در حالی که دانشمندان در تلاش بوده‌اند تا تغییرات اقلیمی را به حداقل برسانند، متوسط‌ هوای جهان سالیانه حدود ۰.۵ درجه سانتیگراد افزایش یافته است. به گفته دانشمندان گرمایش هوا فقط جهانی نیست و همه تغییرات در سطح منطقه‌ای نیز محسوس است. به طوری که طی این ۳۰ سال این تغییرات در شهرها و ایالات مختلف آمریکا بررسی شده و مشخص شده شهرهای آتلانتیک سیتی و نیوجرسی به طور میانگین سالیانه حدود ۱.۵ درجه سانتیگراد، یاکیما و واشنگتن کمی بیشتر از این مقدار و دموین و آیووا حدود ۱.۸ درجه افزایش دما داشته‌اند. همچنین در ارتباط با آتش سوزی‌های جنگلی آتش نشانان اعتقاد دارند وسعت زمین‌های دچار آتش‌سوزی هر سال افزایش می‌یابد. در حقیقت وسعت آتش سوزی‌های ایالات متحده در حال حاضر بیش از دو برابر این میزان در ۳۰ سال گذشته شده است. یخ‌های قطبی، ذوب ورقه یخی گرینلند، عقب رفت یخچال‌های طبیعی و گرم شدن لایه منجمد دائمی اعماق زمین همه نشان از گرمایش قطب شمال با سرعت دو برابر بیشتر از دیگر نقاط جهان دارد. به طوری که برخی مناطق آلاسکا سالیانه بیش از ۳.۵ درجه و در زمستان‌ها بیش از ۴.۸ درجه گرم‏تر شده‌اند و مقدار یخ دریای شمال نزدیک به یک سوم کاهش داشته است. ماهواره‌های ناسا نشان می‌دهند یخچال‌های طبیعی زمین بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۷ میزان ۲۷۹ میلیارد تُن یخ، حدود ۶۷ تریلیون گالن آب از دست داده‌اند و تنها در ۲۵ سال گذشته سطح دریاها به میزان ۷۵ میلی متر افزایش داشته‌اند.

نابودی زمین نزدیک است!

تغییرات اقلیمی زمین دلیلی جز فعالیت‌های انسانی ندارد. زمین به سرعت به سمت نابودی پیش می‌رود و انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی بیش از گذشته زمین را آزرده خاطر کرده است. گرچه طبیعت توان بازسازی خود را دارد اما گذر تخریب‌ها از نقطه‌ای که دیگر از توان طبیعت خارج باشد، بازسازی زمین را تقریبا محال خواهد کرد. دانشمندان آن را «نقطه غیر قابل بازگشت» نامیده‌اند. براساس گزارشی که ایندیپندت به چاپ رسانده است، مطالعه جدید حکایت از آن دارد که اگر دولت‌ها تا سال 2035 قاطعانه برای مقابله با گرمایش جهانی وارد عمل نشوند، محدود کردن گرمایش جهانی به کمتر از 2 درجه امری غیر ممکن خواهد بود. اگر گرمای جهانی به بیش از این نقطه برسد احتمالا فاجعه‌‌ای جهانی را شاهد خواهیم بود که می‌تواند بسیاری از نقاط جهان را به مکانی غیر قابل تحمل بدل کند.

ضرب‌الاجل پایانی

محققان همچنین می‌گویند ضرب‌الاجل متوقف کردن گرم شدن زمین تا رسیدن به نقطه 1.5 سانتی گراد پیش از اینها گذشته است مگر اینکه انسان‌ها اقدامات اساسی‌تر و رادیکال‌تری در این رابطه انجام دهند و جهانیان نسبت به آن متعهد شوند. دانشمندان امیدوارند که این ضرب‌الاجل بتواند زمان مهمی برای انجام اقدامات مربوط به آب و هوا باشد.

دانشمندان هشدار داده‌اند که بدون این اقدامات ضرب‌الاجلی زمین از نقطه بازگشت باز نخواهد گشت و توقف گرمایش جهانی غیرممکن خواهد بود. البته دانشمندان اعلام کرده‌اند که به این پروژه‌های دراماتیک بسیار خوشبین هستند. یکی از نویسندگان این مقاله می‌گوید: «این مطالعه نشان می‌دهد که ضرب‌الاجل مهمی برای اقدامات اقلیمی وجود دارد و همه کارها بستگی به دنیای در حال تغییر دارد. دنیایی که به سوی منابع انرژی تجدیدپذیر در سال‌های آینده حرکت کند.»

استفاده جهانیان از انرژی تجدیدپذیر تا سال 2035
محققان مدل‌های آب و هوایی موجود را آزمایش کردند و سعی کردند تا سریعا چگونگی جلوگیری از اثرات فاجعه باری که ممکن است افزایش کربن دربرداشته باشد را محاسبه کند. براساس این مطالعه مشخص شده که جهانیان مجبور هستند تا قبل از سال 2035 به طور معناداری از انرژی تجدیدپذیر استفاده کنند. بررسی آماری انرژی جهانی می‌گوید که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر که اشاره به سهم تمام انرژی‌های مصرف شده دارد، در طول بیش از دو دهه از تقریبا «هیچ» در اواخر دهه 90 به 3.6 درصد در سال 2017 رسیده است. این افزایش 3.6 درصدی انرژی‌ تجدیدپذیر اگر در سال تقسیم شود، نشان می‌دهد که سهم تولید و مصرف سالانه این انرژی در جهان بسیار اندک بوده است. براساس آمارهای جهانی این میزان سهم را نیز کشورهای توسعه یافته به خود اختصاص داده‌اند و کشورهای در حال توسعه سهم اندکی از آن دارند. این در حالی است که با گسترش فناوری‌های مرتبط، مصرف این انر‌ژی‌ها در سراسر کشورهای اروپایی، 17درصد در سال 2016 بود. این میزان مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورها در مقایسه با سال 2014، حدود 2 برابر افزایش یافته بود. طبق گزارش‌های به دست آمده، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در میان 22 کشور از اعضای اتحادیه اروپا، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر، در میان سال‌های 2014 تا 2016 افزایش یافته است. آنطور که گفته شده، هر یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، برای سهم مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر خود در سال 2020، هدفی را مشخص کرده‌اند. برخی از کشورهای اتحادیه، زودتر از زمان تعیین شده به هدف خود رسیده‌اند. در میان سایر کشورهای اروپایی، سوئد، فنلاند، دانمارک، رومانی، بلغارستان و ایتالیا از هدف تعیین‌شده خود برای میزان مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر، جلوتر بودند. طبق تازه‌ترین آمار منتشر شده، سهم سوئد در مصرف انر‌ژی‌های تجدیدپذیر در سال 2016، حدود 53.8 درصد بود. این میزان مصرف در حالی بود که پیش از این سوئد متعهد شده بود در سال 2020، سهم مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر خود را به 49 درصد برساند. براین اساس، این کشور حدود 5 درصد جلوتر از هدف تعیین شده خود در سال 2020 حرکت کرده است. اگرچه آمارها از میزان تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورهای اروپایی موجود است اما آمار دقیق و قابل استنادی از تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورهای آسیایی و آفریقایی وجود ندارد.

با این حال اما دانشمندان هشدار می‌دهند که هر چه سریع‌تر جهان باید به سمت تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت و از مصرف سوخت‌های فسیلی خودداری کنند. البته اگر معتقد باشند که برای زنده ماندن به زمین و حیاتش نیاز دارند. با این حال وقایع و اتفاقاتی که در زمینه محیط‌زیست در جهان رقم می‌خورد چیز دیگری را نشان می‌دهد. با توجه به سرعت آهسته تحولات سیاسی و اقتصادی و سرعت زیاد انتشار کربن در جهان به نظر می‌رسد اقدام برای جلوگیری از مرگ زمین به این راحتی‌ها هم عملی نباشد.