«بانک جهانی» و «سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد» (فائو)، جدیدترین گزارش مشترک خود را درخصوص وضعیت آبی منطقه «خاورمیانه و شمال آفریقا (منا)» منتشر کردند. در این گزارش که تحت عنوان «مدیریت آب در سیستم‌های شکننده: ایجاد انعطاف‌پذیری در برابر شوک‌ها و بحران‌های طولانی در خاورمیانه و شمال آفریقا» منتشر شده، هشدار داده شده است که بی‌ثباتی در کنار مدیریت آبی ضعیف می‌تواند به یک چرخه بی‌رحمانه تبدیل شود که نتیجه آن تشدید تنش‌های اجتماعی خواهد بود.
در
این گزارش بر این موضوع تاکید شده است که شکستن چنین چرخه‌هایی از طریق
اتخاذ سیاست‌های مناسب به منظور مقابله با بی‌ثباتی‌ها و ایجاد یکپارچگی،
ضروری است. با این حال کمبود آب در منطقه «خاورمیانه و شمال آفریقا (منا)»
از یکسو می‌تواند عامل بی‌ثباتی باشد، از سوی دیگر اما می‌تواند انگیزه‌ای
برای اتحاد و همکاری جوامع باشد. بر اساس این گزارش مشترک، بحران آب در
تمام کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا فراگیر و در حال وخیم‌تر شدن است.
مدت‌ها پیش از تنش‌های سیاسی اخیر، چند کشور این منطقه برای مدیریت منابع
آبی پایدار و گسترش عرضه آب و خدمات فاضلاب کارآمد با چالش روبه‌رو بودند.
اکنون این مشکلات در کنار درگیری‌های منطقه و عملکرد نهادی ضعیف چالش‌های
آبی و خدمات مربوط به آن را دوچندان کرده است. مهم‌ترین یافته‌های گزارش
جدید «بانک جهانی» و «فائو» درخصوص وضعیت آبی خاورمیانه و شمال آفریقا به
قرار زیر است.چرخه‌ای بی‌رحم از بحران‌های آبی و سیستم‌های شکننده
چالش‌های آبی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در حال وخیم‌تر شدن است. افزایش تقاضا، تغییرات آب‌وهوایی، رقابت‌های بین‌بخشی و تشدید روند شهری‌شدن بر چالش‌های مزمن کمبود آب منطقه افزوده است. در برخی کشورها، عدم ارتقای زیرساخت‌ها و تحریف ابزارهای تشویقی، رسیدگی به چالش‌های مذکور را با چالش مواجه کرده است. اقدامات و سیاست‌ها برای مقابله با این چالش‌ها نیز از کیفیت و ثبات لازم برخوردار نیستند. در نتیجه چنین شرایطی، سیستمی در این کشورها ایجاد شده که در آن به ارزش آب بها داده نمی‌شود.
بر اساس گزارش جدید «بانک جهانی» و «فائو» مقیاس چالش‌های آبی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بی‌سابقه است. کشورهای این منطقه تاکنون در توسعه سیاست‌ها و نهادهای مدیریت منابع محدود آبی طلایه‌دار بوده‌اند، آن هم در منطقه‌ای با خشکسالی‌ها و تغییرات آب‌وهوایی گسترده. با این حال مقیاس بحران‌های آبی کنونی گسترده و بی‌سابقه است و نیازمند واکنش‌های هماهنگ در میان تمام نهادهای کشورهای منطقه است. در این باره، عدم موفقیت در یافتن راه‌حلی برای مقابله با چالش‌های آبی سیستم مدیریت را شکننده‌تر کرده است. این شکنندگی رسیدگی به بحران‌های آبی را سخت‌تر و توانایی افراد و جوامع را برای حفظ امنیت و ثبات سیاسی محدودتر کرده است. به گزارش این دو نهاد بین‌المللی نباید تنها خشکسالی را عامل بحران‌های آبی منطقه دانست. بر اساس یافته‌های این گزارش، ارتباط مستقیمی میان بحران‌های آبی، تنش‌ها و ناآرامی‌های اجتماعی، مهاجرت و سایر چالش‌های مرتبط مشاهده نشده است. اما امر واضح این است که انتخاب‌های سیاستی و نهادی مناسب می‌توانند در اثراتی که این چالش‌ها بر مردم و اقتصادها دارند دخیل باشند. در این باره، زمانی که طراحی‌های سیاستی و اجرای آنها در ارتقای پایداری، فراگیری و انعطاف‌پذیری کافی نباشند، اثرات مخرب بحران‌های آبی تشدید خواهند شد.
چه می‌توان کرد
رسیدگی به بحران‌های آبی و اثرات مخرب ناشی از آن نیاز به تمرکز بر روش‌های بلندمدت‌تر دارد. این روش‌ها همچنین باید غیرمتمرکز و با مشارکت تمام طرف‌ها باشد. با توجه به ماهیت مشکلات منطقه‌ای آب و کشاورزی، همفکری و مشارکت جوامع ضروری است. یکی دیگر از نکات مهم در این زمینه، سرمایه‌گذاری در سیاست‌ها و اقدامات نوآورانه است. تحقیق و توسعه تکنولوژی می‌تواند به ارتقای مدیریت منابع آبی در منطقه بینجامد و کارآیی را بهبود دهد.
آمارهای ایران
در
قسمت‌هایی از گزارش مشترک «بانک جهانی» و «فائو» آمارهای مربوط به ایران
به چشم می‌خورد. بر این اساس در سال ۲۰۱۶، بزرگ‌ترین کشورهای پذیرنده مهاجر
در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ایران و لبنان بوده‌اند (هر کدام پذیرای
بیش از یک میلیون مهاجر بوده‌اند). پس از این دو، به ترتیب کشورهای اردن،
عراق، یمن، مصر و الجزایر در رده‌های سوم تا هفتم کشورهایی که پذیرای
بیشترین مهاجر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بوده‌اند قرار دارند. در
این گزارش با اشاره به برخی تنش‌های آبی اخیر در ایران، بر اهمیت مدیریت
منابع آب در کشور تاکید شده است.
منبع : دنیای اقتصاد
ارسال نظر
