علت صدا دادن مفاصل چیست؟

 صدا دادن مفاصل بسته به شرایط سنی و شرایط مفاصل ممکن است بیماری باشد اما در بیشتر موارد این صداها نشانه بیماری نیست و دلایل دیگری دارد .
گاهی در حین راه رفتن، یا بعد از نشستن طولانی هنگامی که بخواهیم بلند شویم، و یا حتی هنگام انجام فعالیتی ممکن است صدا های متفاوتی از بعضی از مفاصل بدن شنیده شود.اما آیا می دانید علت صدا دادن مفاصل چیست؟
برای بسیاری از ما در طول روز ممکن است صدا های متفاوتی از بعضی از مفاصل بدن شنیده شود. در حین راه رفتن، یا بعد از نشستن طولانی بخواهیم بلند شویم، و یا حتی هنگام انجام فعالیتی. گاهی این صداها شبیه تقه هستند، گاهی بصورت خرت خرت و شبیه به ساییده شدن دو چیز روی هم هستند. حتی ممکن است نگران این باشید که آیا این وضعیت طبیعی است یا غیر طبیعی؟ و شاید برایتان سوال بوده که این صدا چیست؟ از کجا می آید؟

اگر می خواهید علت صدا در مفاصل را بدانید با ما همراه شوید
باید بدانید که صدا در مفصل علامت نگران کننده ای نیست ، مگر اینکه ضربه ای به آن وارد شده باشد،شاید از شنیدن این پاسخ تعجب کنید! در کل اگر این صدا همراه با احساس درد باشد بیماری است و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا با بررسی مفصل مشکل احتمالی را دریابد . چون ممکن است علت آن عوامل مختلفی مانند ساییده شدن نسوج نرم اطراف مفصل روی برجستگی های استخوانی، ضایعات منیسک، ضایعات غضروفی و یا رباط ها ی اطراف مفصل باشند.( به نقل از "دکتر توکلی") در صورتی که بدون درد باشد بیماری نبوده و نیاز به درمان ندارد .

تئوری های مطرح شده در خصوص علت این صداها :

آزاد شدن گاز : مفصل دارای مایعی است که می تواند تولید گاز نماید و آزاد شدن این گاز صدایی مانند ترکیدن بادکنک ایجاد می کند .

حرکت تاندون :

وقتی مفاصل حرکت می کنند وضعیت تاندون ها و لیگامان های اطراف آن مفصل تغییر می کنند. این تغییر وضعیت موجب می شود تا آن ها از روی برجستگی های استخوانی اطراف مفصل عبور کنند. با باز و بسته شدن مکرر مفصل ،هر کدام از این تاندون ها یا لیگامان ها ممکن است بار ها به جلو و عقب حرکت کرده و با هر بار عبور از روی برجستگی استخوانی صدایی ایجاد می کنند. این صدا ها ممکن است به توسط فرد حس شده و یا حتی دیگران هم آن را بشنوند. همچنین با حرکت کردن مفصل، در بعضی حالات، لیگامان های اطراف آن بشدت کشیده می شوند و این کشیدگی ممکن است صدا ایجاد کند .

سطح ناصاف مفصل :
در مفاصلی که دچار آرتروز یا ساییدگی شده اند به علت آسیب غضروف، سطح مفصل ناهموار می شود. در حین حرکت مفصل، با ساییده شدن این سطوح ناهموار بر روی یکدیگر ممکن است صدا ایجاد شود. شایع ترین علت این صدا ها مالش یک وتر بر روی وتر دیگر یا یک رباط است. وقتی هنوز جوان و در حال رشد هستید، وترها، رباط ها، و استخوان ها به نسبت های متفاوت رشد می کنند، و بدن نوجوان ممکن است گاه گاه صدا کند. با بالا رفتن سن و نازک شدن غضروف های اطراف مفاصل، رباط ها و وترهای مفاصل بر روی هم مالیده می شوند و صدا می کنند .

به گفته دکتر خرمی، ارتوپد:علت این صدا ها ،خصوصا" صدای زانو، ضعیف شدن غضروف حد فاصل بین استخوان ها است. این غضروف ها حرکت عضلات را راحت تر می کند. اگر به هر دلیلی غضروف ضعیف شود، استخوان ها سایش پیدا کرده و صدا در زانو تولید می شود. برای پیشگیری از بروز صدا در زانو باید فشار بر زانو را کاهش داد. با کم کردن وزن، صدا در زانو تا ۵۰ درصد کم میشود. توصیه میشود از دو زانو و چهار زانو نشستن خودداری کرده و بیشتر کارهای روزمره را به صورت ایستاده انجام دهیم. پیاده روی در زمینهای صاف، بدون مانع، مستقیم و نرم دویدن بسیار موثر است .

اگر مفصلتان نرم است، دلیل دیگری هم برای صدای آن وجود دارد:وترها و رباط ها درازتر و کشسان تر از معمول اند و مفصل بیش از حد حرکت می کند و صداها بیشتر می شود. اغلب مردم به طور معمول در دوران رشد، نرم مفصل هستند. غیر از مالش رباط ها و وترها بر یکدیگر، تنها دلیل دیگر پیدایش ناگهانی حباب های نیتروژن در بافت های مفصل در هنگام حرکت است، که انگار تعدادی دانه های ریز در مفصل قرار دارند .

دکتر علی دیانت، فوق تخصص ارتوپدی در گفتگوی با ایسنا ،تاکید کرد:مایع مفصلی که برای نرم کردن مفصل جهت حرکت و تغذیه آن در میان مفاصل وجود دارد چنانچه به دلایلی کم یا زیاد باشد سبب ایجاد صدا ،هنگام خم و راست کردن آن ها می شود .چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر مفصل آسیب دیده شروع به صدا کردن بکند، پزشک با عکس برداری از آن احتمال شکستگی را بررسی می کند. در غیر این صورت، کار خاصی لازم نیست بکنید اما اگر صدا کردن مفصل به دنبال زمین خوردن یا وارد شدن ضربه ای به آن شروع شده است حتما باید به پزشک مراجعه کنید. در بحث پزشکی نیز ،مواردی از قبیل " کندرومالاسی کشکک" و " گیر کردن تاندون" ازدیگر علل مهم صدا دادن مفصل ران و زانو است .

کندرومالاسی کشکک
کندرومالاسی کشکک در کسانی که زیاد می دوند و در خانم ها بیشتر دیده میشود. در این بیماری استخوان کشکک به درستی در جای خود قرار نگرفته و در اثر حرکات مکرر در جلوی زانو غضروف آن آسیب می بیند. علائم کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک درد زانو بخصوص بعد از نشستن به مدت طولانی است. حرکات زانو ممکن است با صدا همراه باشد. درمان این بیماری همان درمان های عمومی درد زانو و تقویت عضلات چهارسر ران است.

گیر کردن تاندون از علل مهم صدا دادن مفصل ران در حین حرکت و راه رفتن است

یکی از علل احساس صدا در مفصل ران و لگن گیر کردن باند ایلیوتیبیال یا تاندون ایلیوپسواس بر روی برجستگی های استخوانی لگن است. این بیماری را "مفصل ران صدادار" یا Snapping hip میگویند.

علائم لگن صدا دار چیست؟
مهمترین علامت این بیماری احساس تقه یا شنیدن صدا در حین حرکت مفصل ران است. این صدا ممکن است در مناطق متفاوتی از لگن احساس شود. وقتی که علت ایجاد کننده صدا حرکت باند ایلیوتیبیال بر روی تروکانتر بزرگ باشد صدا در سطح خارجی لگن احساس میشود و وقتی که علت در حرکت تاندون ایلیوپسواس بر روی لبه جلویی لگن باشد صدا در جلو و داخل لگن حس می شود.صدا و احساس تقه ممکن است با یا بدون درد باشد. در مواردی که بیمار درد دارد این درد معمولا در حین فعالیت های بدنی شدیدتر می شود .

گاهی اوقات بیمار احساس می کند مفصل ران وی در میرود و یا جابجا می شود. در این موارد بیمار احساس می کند مفصل ران وی ناپایدار است. این احساس در واقع به علت حرکت تاندون بر روی برجستگی استخوانی بوده و در رفتگی واقعی در کار نیست. هر بار که تاندون از روی برجستگی استخوانی رد می شود این عبور با گیر کردن همراه است بنابراین حرکت بصورت پرشی خواهد بود و بیمار این حرکت ناگهانی و پرشی را در رفتگی تعبیر می کند .

عوامل موثر در صدا دادن کمر
دستکاری مفصل :متخصصین معتقدند که این صداها هنگامی شنیده می شود که گازهای موجود در مایع سینوویال در مفاصل و مهره های کمر به طور ناگهانی آزاد می شوند. این صداها به خودی خود معمولاً ضرری ندارند، اما در صورتی که با کمر دردهمراه باشد، بیمار باید حتماً به پزشک مراجعه کند .

تغییر در موقعیت تاندون در زمان حرکت دادن یک مفصل :این صدا هنگامی شنیده می شود که تاندون یک مفصل که کمی از جایگاه خود خارج شده است، به جای اصلی خود برگردد. این صدا می تواند به خاطر کشیده شدن رباط ها در هنگام حرکت دادن مفصل نیز باشد .

کشیدگی و فشار بر مفاصل یا ساختارهای حمایت کننده از آن ها از قبیل رباط ها، تاندون ها یا غضروف :این ساختارهای حمایتی به صورت متوالی هر یک وظیفه خود را انجام می دهند و در مجموع، بیشترین دامنه حرکتی ممکن را برای یک مفصل تأمین می کنند. برای مثال :

غضروف :که یک نوع بافت همبند است که قسمت انتهای استخوان ها را می پوشاند و از اصطکاک و ساییدگی آنها جلوگیری می کند .

رباط ها :بافت های همبندی هستند که استخوان ها را به یکدیگر متصل می کنند. تاندون ها نیز استخوان را به ماهیچه ها متصل می کنند .

وجود مجموعه این ساختارهای حمایتی باعث پایداری یک مفصل می شود. بنابراین اگر هر یک از آن ها به خاطر مصدومیت شدید یا فشار و کارکرد مداوم مفصل دچار آسیب دیدگی شود، صداهایی که از مفصل شنیده می شود نیز بیشتر خواهد شد .

بعضی از بیماری ها و عوارض تخریب کننده مفصل نیز می توانند باعث جابه جا شدن قطعات استخوانی (مهره ها) و به هم خوردن ترتیب منظم آن ها در ستون فقرات شوند. این حالت نیز می تواند موجب ایجاد صدای تق تق در ناحیه ستون فقراتکمری شود. مهم ترین بیماری های تخریبی ستون فقرات عبارت است از :

آرتروز ستون فقرات : یک عارضه پزشکی است که در اثر تخریب بافت های غضروفی در مفاصل به وجود می آید. ساییده شدن غضروف های مفاصل ستون فقرات می تواند باعث ایجاد صدای تق تق در کمر شود. زیرا با ساییده شدن این غضروف ها، استخوان مهره ها بر روی هم کشیده می شوند و صدا می دهند .

دیسک کمر :یکی دیگر از ضایعات تخریبی کمر است که طی آن، دیسک های بین مهره ای که در فاصله بین قطعات استخوانی در ستون فقرات قرار گرفته اند، ضعیف شده یا از جای خود بیرون می زنند (فتق دیسک). در نتیجه، دیواره سخت خارجی دیسک پاره می شود و ماده ژلاتینی نرمی که توسط این دیواره سخت احاطه شده است به بیرون نشت می کند .

ورم دیسک ها در قسمت پایین کمر : این عارضه حتی می تواند بر اعصاب نخاعی که در اطراف ستون فقرات قرار گرفته اند نیز فشار وارد کند و باعث ایجاد کمر درد شود. صداهای کمر می تواند به خاطر تغییر در میزان تراکم استخوان ها نیز باشد .

ورزشکاران صدای مفاصل را جدی بگیرند

صدای مفاصل گاهی ناشی از یک ضایعه واقعی در مفصل هستند و حتی شاید به جراحی نیاز داشته باشند .همچنین در صورتی که صدای مفصل بعد از اینکه ضربه ای به آن وارد شده باشد،رخ دهد نیز خطرناک است . در کل اگر این صدا همراه با احساس درد باشد بیماری است و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا با بررسی مفصل مشکل احتمالی را دریابد.همانند پارگی مینیسک زانو، یا به دنبال بورسیت یعنی التهاب بورس و تجمع مایع در آن (کیسه نرم حاوی مایع که مثل یک بالشتک بین تاندون و استخوان ها قرار دارد) یا پارگی تاندون روتاتورکاف (تاندون چرخاننده بازو) که معمولاَ با درد همراه است و به درمان نیاز دارد .

از آنجاییکه صدا دادن مفصل زانو و درد در ناحیه زانو پس از بروز آسیب دیدگی و یا ضربه به آن از علائم هشداردهنده پارگی مینیسک زانو است، ورزشکاران باید صدای زانو و حتی صدای سایر مفاصل که با درد همراه است و یا پس از وارد شدن ضربه همراه است و همچنین اگر صداها با محدود شدن دامنه حرکتی عضو توأم باشد را جدی بگیرند. زیرا برای ورزشکاران نشانه و علائم خطرناک و جدی است که امکان دارد به جراحی منجر شود .