سود و زیان ورود گردشگران عراقی‌ به ایران

 عراقی‌ها سال‌ها است که به ایران سفر می‌کنند، مقصد اصلیشان مشهد و هدف، زیارت بارگاه امام هشتم شیعیان است. اما چند ماهی می‌شود که مقصد و هدف سفر عراقی‌ها به ایران تغییر کرده؛ این‌ روزها مقصد مسافران عراقی بازارهای مرزی ایران و هدف خرید مایحتاج زندگی حتی مواد خوراکی است.

چند روزی می‌شود که ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی در ایران دست به دست می‌شود. تصاویری از مبادی ورود و خروج ایران و عراق و مسافرانی که با دست خالی به ایران می‌آیند و با دستی پر از ایران به عراق باز می‌گردند. شبکه تلویزیونی الفوجه که تصاویر مسافران عراقی را به ثبت رسانده است در گزارش خود می‌گوید: «این مرز شلمچه دروازه بین ایران و عراق است و اینها مسافران عادی نیستند. اینها اهالی بصره هستند که برای خرید روزانه خود وارد ایران می‌شوند.»

یک کیلو مرغ در عراق 7 هزار دینار در بازار ایران یک دینار

در این ویدیو یکی از مسافران عراقی می‌گوید: «بازار ایران خیلی ارزان‌تر از عراق است. مثلا قیمت یک کیلو مرغ در عراق 7 هزار دینار عراقی است، اما یک کیلو مرغ در بازار آبادان یک دینار عراقی است.» این اقدام به گفته این شبکه عراقی از زمانی کلید خورده که اختلاف ارزش پول بین دو کشور بسیار زیاد شده است، به طوری که ارزش پول دینار عراق سه برابر ارزش ریال ایرانی است. بر طبق گزارش شبکه الفوجه، «لغو ویزا برای ورود عراقی‌ها به برخی مناطق ایران مانند آبادان اما به این موضوع دامن زده است.» لغو ویزا برای شهروندان مرزی جهت جذب مصرف‌کننده عراقی از سوی ایران انجام شده و عراقی‌ها حالا با کاهش ارزش پولی ایران از این فرصت طلایی استقبال کرده‌‌اند. یکی از شهروندان عراقی در گفت‌وگو با این شبکه می‌گوید: «عراقی زیاد داریم که در بازار ایران با 100 هزار دینار عراقی می‌توانند خرید یک ماهه خود را انجام دهند به همین دلیل است که عراقی‌های زیادی وارد ایران می‌شوند.» براساس گزارش این شبکه عراقی، «این کار ضرر جدی به بازار عراق خصوصا بصره وارد کرده است. چرا که حمایت از کالاهای مصرفی توسط دولت عراق صورت نمی‌گیرد.» این گزارش اما نکات جالب دیگری نیز در بر دارد. مسافران عراقی از خطراتی که آنها را در ایران تهدید می‌کند سخن می‌گویند. یکی از آنها در گفت‌وگو با شبکه الفوجه می‌گوید: «سفر به ایران خطراتی مانند انتقال بیماری‌ها را دارد. یا کلک تاکسی داران و برخورد نامناسب. همچنین کلاهبرداری در ایران زیاد است.»

آمارها و ارقام از چه می‌گویند؟

آمارها و ارقام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این اتفاق را تایید می‌کند. براساس گزارشی که سازمان از گردشگران ورودی سه ماه نخست امسال ارائه کرده است عراقی‌ها با ۷۵ درصد ورود بیشتر به خاک ایران نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته در صدر مسافران خارجی در ایران بوده‌اند. افرادی که به مدد افزایش ورودشان به ایران توانسته‌اند آمار گردشگری ورودی به ایران را تا 30 درصد افزایش دهند. بسیاری به این آمار خرده گرفته‌اند که این افراد از دایره تعاریف گردشگری خارج‌اند اما سازمان میراث همچنان معتقد است که افرادی که در پاسپورت خود مهر ورود به ایران می‌زنند را می‌توان گردشگر دانست. با این حال اما همچنان ورود گردشگران عراقی به ایران محل انتقاد و مناقشه‌ است به خصوص عراقی‌هایی که از مرز شلمچه به ایران می‌آیند تا به مدت یک روز از بازار ایران محصولاتی را خریداری کنند که اغلب از یارانه دولتی برخوردارند و دلار دولتی دریافت می‌کنند. منتقدان می‌گویند فرض ورود دلار به بازار ایران از طریق این گردشگران نمی‌تواند خروج محصولات با دلار دولتی ایران را توجیه کند. از سوی دیگر فقیرتر شدن مردم ایران و سهولت ورود گردشگران از مرزهای جنوبی می‌تواند به آسیب‌های اجتماعی از جمله فساد اخلاقی و فحشا در کشور منجر شود و این نمی‌تواند سودمند باشد.

عراقی‌ها گردشگر محسوب می‌شوند؟

ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران در گفت‌وگو با «ابتکار» معتقد است که کاهش ارزش ریال ایران و لغو روادید تنها دلایل افزایش گردشگران عراقی به ایران نیست و وجود امنیت مهم‌ترین دلیل افزایش گردشگری ورودی است. او برخلاف نظر دیگر فعالان گردشگری معتقد است که عراقی‌هایی که به ایران می‌آیند جزو گردشگران ورودی به حساب می‌آیند. او می‌گوید: «حتی کسانی که به عنوان تاجر به کشوری سفر می‌کنند گردشگر محسوب می‌شوند زیرا که زمان خالی خود را صرف خرید و گشت‌وگذار در کشور می‌کنند و این اتفاق برای عراقی‌ها هم می‌افتد و حتی قبلا این مسله برای آذربایجانی‌ها هم رخ داده بود و این‌ها تاثیر خوبی برای کشور دارد.»

سود و زیان گردشگران عراقی

اردشیر پشنگ، پژوهشگر ارشد مطالعات خاورمیانه نیز در گفت‌وگو با «ابتکار» سود ورود این گردشگران یک روزه را بیش از زیان‌‌های وارده به ایران می‌داند و می‌گوید: «هرکشوری به هر میزان که با کشورهای دیگر در خصوص ویزا به تفاهمی برسد که نیازی به صدور ویزا نباشد نشان از دوستی، قدرت و تعامل و روابط مثبت با آن کشور دارد. این مسئله در قبال عراق و سایر همسایگان ایران نیز صدق می‌کند. همان طوری که در وضعیت ایده‌آل‌تر در اتحادیه اروپا شاهد هستیم که مسئله ویزا برای کشورهای اروپایی حل شده، قاعدتا منطق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حکم می‌کند که اگر روزگاری خاورمیانه به سمت لغو ویزا برود پیامدهای مثبت اقتصادی، سیاسی و هم فرهنگی به دنبال خواهد داشت و تا بخشی این مسئله می‌تواند مشکلات امنیتی منطقه را نیز تحت الشعاع خود قرار دهد.» او افزایش ورود عراقی‌ها به ایران با هدف خرید از بازارهای ایران را متاثر از شرایط داخلی ایران و نه تبعات منفی لغو ویزا می‌داند و می‌گوید: «به نظر می‌رسد این وضعیت فعلی ایران وضعیت موقت یا در حال گذار باشد و در نقطه‌ای به سرانجامی برسد.

 یا ایران باید با ایالات متحده آمریکا اجماعی داشته باشد یا باید تکلیف خود را با وضعیت گذاری روشن کند که روز به روز شرایط زندگی را بغرنج‌تر می‌کند و ارزش پول ملی ایران را در مقابل سایر ارزها کاهش می‌دهد. بنابراین شاید به نظر برسد این مسئله در کوتاه مدت به نفع شهروندان عراقی است اما لغو ویزا برای شهروندان دو کشور نکات مثبت بیشتری را برای ایران دارد.» او می‌گوید: «شانس اینکه عراقی‌ها به عنوان توریست وارد ایران شوند و در نقاط مختلف ایران هزینه کنند بیشتر است. برای عراقی‌ها ایران یک محل پر جاذبه‌‌ای خواهد بود که با کمترین هزینه می‌توانند به آن سفر کنند. اگر ایران برای آن برنامه‌ریزی داشته باشد یک نقطه مثبت است. این وضعیت فرصتی را برای نیروهای گسترده کار ایران اعم از فارغ‌التحصیلان و نیروهای فنی ایجاد می‌کند که در کشوری که به شدت نیازمند بازسازی و نیازمند نیروی متخصص انسانی است، فضای کسب و کار ایجاد کند. کاهش ارزش ریال در این وضعیت مزیت نیروهای جویای کار ایران را که یکی از عوامل زمینه‌ساز اعتراضات و انتقادات است را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد. برخلاف دید منفی که عموما درباره لغو ویزا و رفت‌وآمد عراقی‌ها وجود دارد.» پشنگ می‌افزاید: «البته باید اشاره کرد که لغو ویزا برای ایران در شرایطی سودمند است که برای آن برنامه‌ریزی، نگاه عاقلانه و علمی با شرایط فعلی وجود داشته باشد. برداشته شدن ویزا در شرایطی که ایالات متحده آمریکا به دنبال تحریم ایران و بستن کمربندهای ایران است، می‌تواند محل تنفسی را از جانب عراق و اقلیم کردستان داشته باشد و اگر بتواند این موضوع را به ترکیه و سایر کشورهای مجاور بست دهد، عملا کمربند سفت تحریمی که آمریکا به دنبال آن است را می‌شکند ولی متاسفانه به رغم اینکه در وزارت خارجه ایران به دنبال آن است تا ویزا برای شهروندان 2 کشور برداشته شود، دولت عراق گام‌های کندتری را برای این کار برمی‌دارد.»