پایان ِکار ساختمان‌های بدون پایان‌کار

 این‌بار به‌خیر گذشت. یک ساختمان دیگر دچار حریق شد و خوشبختانه کشته‌ای به همراه نداشت. همه از اینکه از نوزاد تا بزرگسال در این حادثه جان سالم ‌به ‌در بردند، خوشحال شدند اما مردم ما هرگز پلاسکو را فراموش نخواهند کرد. خبر هر آتش‌سوزی که منتشر می‌شود، ناخودآگاه ما را به سمت تصاویر مربوط به فاجعه پلاسکو می‌کشاند؛ مانند خاطره‌ای بد که در ذهن تک تک ما ایرانیان به ثبت رسیده است. «ایمنی» کلمه‌ گم‌شده اتفاقات اینچنینی است. بررسی‌های پس از حادثه نشان می‌دهد که بیشتر ساختمان‌های اینچنینی ایمنی کافی را دارا نبوده‌اند. روز یکشنبه برج 22 طبقه‌ای «پارامیس» دچار حریق شد و در پی آن 78 نفر از هموطنان‌مان آسیب دید‌ند. تعداد ساختمان‌های ناایمن در کشور چه قدر است؟ این ساختمان‌ها چگونه و با نظارت چه‌ کس و کسانی اینگونه ایمن ساخته شده‌اند و در اختیار مردم قرار گرفته‌اند؟ دست‌های چه کسی آلوده‌ای ناایمنی است؟ آتش‌سوزی بعدی پلاسکو را به بار خواهد آورد یا پارامیس؟ هیچکس نمی‌داند.
اخطار دادیم، می‌دیم و خواهیم داد!

عصر روز یکشنبه یک برج مسکونی با 20 طبقه و 246 واحد واقع در منطقه 22 شهر تهران دچار حریق شد. در پی این حادثه ۷۸ نفر مصدوم شدند که ۱۱ نفر از آن‌ها برای دریافت خدمات درمانی بیشتر به مراکز درمانی انتقال یافتند.

این ساختمان که آن را به برج پارامیس می‌شناسند، «فاقد سیستم اطفای حریق فعال و تاییدیه ایمنی» بود. این موضوع را سید جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی عنوان کرد و در این‌باره به «ایسنا» گفت: «‌در حال حاضر وضعیت ساختمان با توجه به دود گرفتگی فضاهای آن به گونه‌ای نیست که بتوان در آن سکونت کرد. متاسفانه این برج مسکونی فاقد تائیدیه ایمنی و سیستم و تجهیزات فعال اطفای حریق بود. در حالی که ساختمان‌های بلندمرتبه باید تائیدیه ایمنی را دریافت کنند و پس از آن افراد داخل آن ساکن شوند اما در این مورد این اتفاق رخ نداده بود.»

شمار ساختمان‌هایی که در شهری مانند تهران ساخته شده‌اند و همچنان با مشکل ایمنی مواجه هستند کم نیست. برج‌هایی که معلوم نیست چگونه پروانه ساخت گرفته‌اند، پایان کار اخذ کرده‌اند و آن را در اختیار مردم قرار د‌اده‌اند. برج‌هایی که هرلحظه و پس از کوچک‌ترین اتفاق ممکن است روی سر مردم ساکن در آن فرو بریزد و داغ پلاسکوی دیگر را تازه کند. به راستی نظارت‌ها دست‌مایه چه چیزی‌ شده‌اند؟ آیا شهرداری‌ها توان مقابله با مافیای ساخت برج‌ها را ندارد که اینگونه ساخته می‌شوند و اگر اتفاقی هم پیش‌آمد از کنار آن می‌گذرند چرا که مالک برج یا ساختمان فلان فرد و یا فلان موسسه یا ... است؟ یا مسائل به قوانین مربوط می‌شود، این که دست شهرداری‌ها در این زمینه کوتاه است!

ماجرای پارامیس اما جالب‌تر است! شهردار ناحیه 4 منطقه 22 گفته است: «این ساختمان پایان کار نگرفته بود و ساختمان‌هایی با این شرایط از دیدگاه شهرداری همچنان کارگاه محسوب می‌شود.» صفایی اما توضیح نداد که مردم چرا و چگونه در ساختمانی که پایان کار ندارد، سکونت گزیده‌اند! وی به «ایسنا» گفت: «به علت استفاده از ژنراتور، کشش کافی برای تامین برق ساختمان وجود نداشته که همین امر باعث اتصال و شروع آتش سوزی شده است.»

این در حالی است که شهرداری چندین بار برای این ساختمان اخطاریه ایمنی ارسال داده و آخرین اخطاریه مربوط به 29 خرداد ماه بود. گویا شهرداری‌ها بر روی ساختمان‌های این گونه نظارتی ندارد و فقط به دادن اخطار اکتفا می‌‌کنند چرا که به گفته شهردار منطقه 22 وظیفه خریداران واحدها است که پایان‌ کار را از فروشنده بخواهند و شهرداری به این طریق از ماجرا مبرا شده است!

شهردار منطقه 22 اظهار کرد: «در ناحیه 4 منطقه 22 ساختمان‌ها اکثرا به شکل مجتمع و شهرک است و ما با همکاری معاونت خدمات شهری منطقه، بانک ایمنی این مجتمع‌ها را تهیه کرده‌ایم و در همین راستا با بازدید از مجتمع‌ها و ساختمان‌ها نواقص ایمنی را به آنها اعلام کردیم. این ساختمان پایان کار نگرفته بود و ساختمان‌هایی با این شرایط از دیدگاه شهرداری همچنان کارگاه محسوب می‌شود و کنترل و اجازه سکونت در ساختمان‌هایی که پایان کار نگرفته‌اند به عهده شهرداری نیست و به گونه‌ای وظیفه شهروندی محسوب می‌شود و انتظار می‌رود هر شهروند در زمان بستن قرارداد از داشتن پایان کار ساختمان اطلاع حاصل کند.»

مسیر طولانی ایمنی واحد‌های ناایمن تهران

صدراعظم نوری، عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «ابتکار» در ارتباط با چگونگی نظارت شورای شهر و شهرداری بر برج‌ها و ساختمان‌های فاقد ایمنی می‌گوید: «نقش نظارتی شهرداری اینگونه است که در مراحل مختلف پروانه ساخت ساختمان صادر می‌شود. اگر سازنده بر خلاف پروانه اقداماتی انجام دهد، شهرداری به این موضوع ورود می‌کند. نظارت بیشتر را سازمان نظام مهندسی انجام خواهد داد. مهندسان این سازمان باید تخلفات را به شهرداری گزارش کنند تا از ساخت ساختمان و برج جلوگیری شود.»

وی ادامه می‌دهد: «زمانی که ساختمان پایان کار گرفت، شهرداری یکبار دیگر ورود می‌کند و اگر با گزارش مهندس ناظر مقایرت داشته باشد، مطمئناً جلوی ساخت آن را خواهند گرفت.»

این عضو شورای شهر با اشاره به این موضوع مسئول اول و آخر ساختمان‌های بدون داشتن پایان کار در آن سکونت صورت می‌پذیرد، ذی‌نفعان هستند، می‌افزاید: «خریدار نباید چنین ساختمانی را خریداری کند. این به رابطه خریدار و فروشنده مربوط می‌شود. زمانی که خریدار برای خرید یک واحد یا یک ساختمان اقدام می‌کند باید مدارک را نگاه کند، زمانی که ساختمان پایان کار شهرداری را نداشته باشد به این معنی است که نمی‌تواند برای آن سند تهیه کند! چگونه خریداری بدون داشتن سند ریسک خرید ساختمان را می‌کند؟ نداشتن پایان کار به معنی ناقص بودن ساختمان است. معلوم است که ایمنی ساختمان مشکلی داشته و یا در ساخت آن تخلفی صورت گرفته است که پایان کار ندارد.»

نوری با رد هرگونه فساد سیستماتیک در شهرداری در قبال مسائل ساختمانی تشریح می‌کند: «سند یک ساختمان را شهرداری نمی‌دهد و مسئول آن اداره ثبت است. حال فرض کنید ساختمانی که پایان کار ندارد چگونه می‌تواند پایان کار بگیرد! این ساختمان‌ها پایان کار ندارد و در نتیجه سند ندارند پس شهروندان و خریداران هستند که باید در خرید خود دقت کنند و مدارک مربوط به ساختمان را پیش از خرید بررسی کنند.»

گفتنی است شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از ساختمان‌های بدون اخذ پایان‌کار از شهرداری که به دلیل نقص در ساختمان دریافت نشده است، با قیمتی پایین‌تر دست به فروش می‌زنند و مردم نیز از این ساختمان‌ها استقبال می‌کنند. اتفاقی که این روزها به دلیل افزایش قیمت مسکن در کشور بیش از پیش رویت می‌شود.

این عضو شورای شهر در ادامه با اشاره به شناسایی 10 هزار واحد و ساختمان ناایمن در تهران می‌گوید: «ناایمنی در هر ساختمان متفاوت است. ضریب ناایمنی برخی واحد‌ها بسیار زیاد است که تمرکز شهرداری و آتش‌نشانی روی آن‌ها بیشتر است. به این معنی که پس از ارسال چندین اخطار، مقامات قضایی ورود می‌کنند و منجر به پلمپ ساختمان می‌شود. به عنوان نمونه «پاساژ مبصر» که مرکز کیف و کفش است، پس از چندین اخطار نهایتاً پلمپ شد و با پیگیری‌های صاحبان آن و با رفع بخشی زیادی از ایرادات ایمنی یک‌بار دیگر شروع به کار کرد. در نتیجه بسته به ضریب ناایمن بودن ساختمان سختگیری‌های واحدهای نظارتی نیز بیشتر می‌شود. پس از شناسایی واحدهای ناایمن براساس شاخص‌هایی که وجود داشت، برای گام اول 10 واحد انتخاب کردیم که در منطقه 11 و 12 تهران بود و قرار بر این شد تا به مرور و در گام‌های بعدی به سراغ ساختمان‌های ناایمن بعدی برویم.»

نوری با اشاره به این موضوع که برای ایمن شدن واحدهای ناایمن در تهران به این دلیل که منجر به ایجاد یک بحران می‌شود، این امکان وجود ندارد که همه واحدها را همزمان ملزم به ایمن شدن کنیم، می‌گوید: «در میان ساختمان‌هایی که در تهران ناایمن هستند واحدهای دولتی، اداری، آموزشی، بهداشتی و درمانی نیز دیده‌ شده است. به آن‌ها نیز شهرداری اخطار داده است اما ضریب ناایمنی این واحدها به اندازه‌ای نبود که در اولویت قرار بگیرند و امید است با اخطار به رفع نواقص بپردازند.»